Phong tục cầu mùa của đồng bào Sán Chay

Người Sán Chay có các phong tục, tập quán đậm bản sắc dân gian thông qua nhiều lễ hội truyền thống, tiêu biểu là phong tục cầu mùa - một hoạt động dân gian lưu truyền từ ngàn xưa, đã được cộng đồng thừa nhận và bảo tồn qua nhiều thế hệ. Đây là lễ hội giàu tính nhân văn, thể hiện khát vọng chinh phục thiên nhiên của người dân lao động. Nó có ý nghĩa to lớn trong việc gắn kết cộng đồng, đồng thời góp phần cho bức tranh văn hóa cộng đồng 54 dân tộc anh em thêm đa dạng và lung linh sắc màu.

Trong một số hoạt động giới thiệu về văn hóa truyền thống tỉnh Phú Thọ diễn ra tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô (Sơn Tây – Hà Nội), đồng bào Sán Chay đã giới thiệu tới công chúng Thủ đô những nét đặc sắc của phong tục này.

Dân tộc Sán Chay là một trong nhiều dân tộc anh em sinh sống lâu đời trên vùng đất tỉnh Phú Thọ, tập trung tại các huyện Đoan Hùng, Yên Lập, Thanh Sơn.

Khi chọn được ngày tốt, giờ tốt trong năm, vào ngày làm Lễ, mỗi gia đình tự chuẩn bị đồ lễ gồm lợn, gà và xôi, các sản vật địa phương cùng góp lễ để dâng cúng ở đình làng.

Thầy lễ và dân làng kính cẩn dâng lễ vật lên Thành hoàng làng.

Một nghi thức cổ trong lễ cầu mùa.

Trong không gian linh thiêng, người Sán Chay thực hiện các nghi lễ cổ và các bài múa cổ.

Khi làm lễ, thay mặt cộng đồng, thày lễ tạ ơn, xin thần linh phù hộ cho bản làng yên vui, nam nữ khỏe mạnh, tài sắc, mọi sự như ý, vạn vật sinh sôi, lúa ngô tốt tươi, sắn khoai đầy đủ, thóc về đầy bồ, trâu bò đầy chuồng, đầu làng cuối làng luôn được bình yên.

Khi tiếng trống hội dồn vang, chủ lễ thành kính xin âm dương, lễ làng được chấp thuận cũng là lúc hồi trống dứt, kết thúc lễ.

Sau phần lễ là phần hội. Đây là dịp để các nam thanh nữ tú giao lưu với nhau qua những bài hát ví, hát dân ca, hát Soóng cọ, hát giao duyên hay hẹn hò, gặp gỡ.

Sinh hoạt dân gian này hấp dẫn nhất là phần thể hiện các điệu múa cổ như: "Chim gâu", “Tắc xình” hay những điệu múa Trống, múa Đâm cá…Trong ảnh: Các thanh niên Sán Chay múa điệu cổ “Xúc tép”.

Người dân bản mời khách uống rượu ngô ấm nồng, thưởng thức sản vật địa phương.

Lễ cầu mùa phản ánh những phong tục, tập quán, nét văn hóa riêng biệt của người Sán Chay, tỉnh Phú Thọ. Trải qua thời gian, mặc dù có sự giao thoa văn hóa với các dân tộc khác, nhưng phong tục này vẫn còn nguyên giá trị, tạo nét văn hóa riêng của tộc người Sán Chay trong bức tranh văn hóa các dân tộc ở Việt Nam.