Phú Yên: Nạn khai thác vàng sa khoáng, cát trái phép trên sông Ba

Hàng trăm người đổ về Sông Ba, thuộc địa bàn thị trấn Củng Sơn, huyện Sơn Hòa, Phú Yên đào bới lòng sông tìm vàng sa khoáng

(ĐCSVN) - Sau một thời gian tạm lắng, hơn hai tuần qua tình trạng khai thác vàng sa khoáng, cát trái phép trên sông Ba, đoạn qua xã Đức Bình Tây, Đức Bình Đông (huyện Sông Hinh); khu phố Đông Hòa, Tây Hòa, thị trấn Củng Sơn (huyện Sơn Hòa) tỉnh Phú Yên bỗng dưng “tăng nhiệt” đột biến. Hàng trăm người từ các địa phương đổ về đào bới tìm vàng sa khoáng, khuấy đục, nát cả một đoạn sông dài hơn 2km, tạo nên nhiều hầm hố, ụ đất lớn cao ngất ngưởng.

Xuất hiện nhiều nghề “hái ra tiền”

Theo sự phản ánh của người dân, chúng tôi có mặt tại sông Ba, cách cửa xả Nhà máy thủy điện khoảng 1 km, đoạn qua huyện Sơn Hòa, Sông Hinh và tận mắt chứng kiến cảnh tượng khai thác vàng sa khoáng trái phép dọc hai bên bờ sông. Theo quan sát của chúng tôi, tại các khu vực trên có tới ba tụ điểm khai thác với khoảng 500 người tham gia. Đông nhất là tại khu vực xã Đức Bình Tây (huyện Sông Hinh) và khu phố Đông Hòa, Tây Hòa, thị trấn Củng Sơn (huyện Sơn Hòa). Người dân sống ở các khu vực trên cho biết, vàng ở đây có trữ lượng khá lớn. Nhiều điểm có giá trên dưới 1 triệu đồng/m² mặt đất. Mỗi người một ngày ít cũng kiếm được từ 200 – 300 nghìn đồng, nếu “trúng đậm” kiếm được cả chỉ vàng. Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, tại khu vực Bãi Dinh (Đức Bình Tây), trước đây đã được các ngành chức năng của tỉnh, huyện phối hợp xử lý, sau đó tạm lắng một thời gian. Để đối phó, các “vàng tặc” sử dụng xe múc, xe đào xúc đất lên thành từng đống rồi tránh ẩn trong thôn xóm. Đêm đến huy động lực lượng, dụng cụ, thắp đèn, điện tự do đào đãi, cô ra vàng. Hoạt động này diễn ra liên tục, rầm rộ từ đêm đến sáng và hiện nay thực trạng này đã tràn qua phía Hòn Ó, Thác Cỏ thuộc khu phố Tây Hòa (thị trấn Củng Sơn, huyện Sơn Hòa). Ở khu vực bãi tắm thị trấn Củng Sơn, hoạt động khai thác vàng cũng bắt đầu “nóng” lên từ hai tuần qua. Tiếp cận các điểm khai thác, chúng tôi thấy cả trăm người (hầu hết là dân lao động) dùng máng đãi thủ công hì hục đào bới lòng sông tìm vàng. Anh N.V.H, 18 tuổi cho biết, thấy nhiều người đổ xô đi đãi vàng, tụi em cũng đi theo làm thử kiếm tiền, trung bình mỗi ngày được trên dưới 100 nghìn. Cách đó không xa, hàng chục khúc gỗ tròn đường kính lớn được tập kết ngay bên bờ sông. Anh Nguyễn The, chủ gỗ cho biết: “Từ khi thủy điện ngăn dòng, vận hành phát điện, nước sông

cạn kiệt, lòng sông xuất hiện nhiều cây gỗ tròn to, có cây dài trên 30 m, khối lượng lớn phải dùng ba lăng kéo lên. Tôi làm nghề này đã vài tháng nay, trung bình mỗi ngày kiếm được vài trăm là chuyện bình thường. Có hôm trúng cây lớn, danh mộc kiếm cả chục triệu”. Anh The cho biết thêm, gỗ khai thác từ lòng sông được địa phương xác nhận nguồn gốc rồi qua kiểm lâm làm thủ tục hợp lệ, ai có nhu cầu mua thì bán.

Từ phía thị trấn Củng Sơn phóng tầm mắt về phía bên kia sông, thuộc địa bàn xã Đức Bình Đông (huyện Sông Hinh), hàng chục xe máy, xe tải lớn thi nhau xúc cát vận chuyển ồ ạt vô tội vạ. Một người sống ở ngay bên bờ sông cho biết, hoạt động khai thác cát mới chỉ diễn ra, không biết có được cấp phép hay không mà thấy khai thác dữ quá, xe cộ tấp nập cả ngày.

Chính quyền ra tay ?

Tình trạng khai thác khoáng sản trên sông Ba, đặc biệt là vàng sa khoáng, thuộc hai huyện Sông Hinh và Sơn Hòa đã, đang tiếp tục diễn biến hết sức phức tạp và có nguy cơ trở thành điểm “nóng”. Tuy các cấp các ngành, địa phương đã nhiều lần phối hợp xử lý, nhưng sự việc chỉ tạm lắng một thời gian ngắn rồi lại tiếp tục tái phát, thậm chí còn bùng phát với quy mô lớn và trên diện rộng.

Ồng Nguyễn Ngọc Tiến, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Sơn Hòa cho biết, mới đây UBND huyện Sơn Hòa đã cho thành lập đoàn kiểm tra liên ngành có sự tham gia của địa phương đi kiểm tra thực tế tại hiện trường, qua đó nhắc nhở và mời những người tham gia đào đãi vàng trên sông làm cam kết không tái phạm, nhưng không hiểu sao tình trạng này lại chưa được chấm dứt. Ông Tiến cho biết thêm: Để ngăn kịp thời ngăn chặn, Phòng tiếp tục phối hợp các ngành liên quan, chính quyền địa phương thị sát thực tế để kiểm tra, nếu phát hiện tình trạng này còn diễn ra, sẽ có biện pháp xử lý mạnh, dứt điểm, không để tái diễn.

Nhiều ý kiến của người dân nằm trong vùng bị ảnh hưởng do khai thác khoáng sản trái phép bằng nhiều hình thức, hầu hết đều bày tỏ lo ngại bởi sự tác động tiêu cực trực tiếp đến môi trường, dòng chảy. Lo ngại hơn là sự xâm thực đất ở và đất sản xuất của hàng trăm hộ sinh sống, trồng trọt ven sông. Nhiều người tỏ ra bức xúc về trách nhiệm, biện pháp xử lý của các ngành chức năng thiếu kiên quyết, dứt điểm…