Ảnh minh họa: Kiều Linh
Chiều 17/9, dự thảo Luật Phòng, chống tác hại rượu, bia (PCTHRB) đã lần đầu tiên được cho ý kiến tại Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH).
Trình bày Tờ trình về dự án luật, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, mục đích ban hành luật nhằm thể chế các chính sách nhằm giảm hậu quả về sức khoẻ, xã hội, kinh tế do sử dụng rượu, bia gây ra thông qua các biện pháp về giảm mức tiêu thụ rượu, bia; quản lý chặt chẽ việc cung cấp, hạn chế tính sẵn có của rượu, bia; giảm tác hại và bảo đảm nguồn lực để PCTHRB, góp phần bảo vệ và nâng cao sức khỏe người dân, hoàn thiện thể chế về phòng, chống các bệnh không lây nhiễm.
Dự thảo Luật gồm 7 chương, 38 điều. Một trong những nội dung đáng chú ý tại dự luật là Chương V: Điều kiện bảo đảm cho PCTHRB bao gồm: các hoạt động cần bảo đảm nguồn kinh phí thực hiện; huy động, quản lý, sử dụng nguồn kinh phí cho PCTHRB, xây dựng, thực hiện chương trình, kế hoạch về PCTHRB; Xử lý vi phạm hành chính về PCTHRB.
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến nhấn mạnh: “Luật quy định cụ thể các hoạt động PCTHRB phải được bảo đảm nguồn kinh phí thực hiện. Trong đó, để tăng tính khả thi của các biện pháp giảm cung, giảm cầu mà Dự án Luật đặt ra, chắc chắn phải bảo đảm đủ nguồn tài chính ổn định, bền vững cho công tác PCTHRB khi ngân sách chưa đủ khả năng tăng chi”.
Theo Bộ trưởng, mặc dù trong quá trình xây dựng nhiều ý kiến đồng tình với việc cần có Quỹ nâng cao sức khỏe và khoản đóng góp bắt buộc của rượu, bia để có nguồn kinh phí lâu dài, ổn định và tăng tính khả thi của Luật. Tuy nhiên, để bảo đảm tính tập trung của ngân sách, các nghị quyết trung ương về tinh giản bộ máy, biên chế và không thu nhiều loại thuế, phí trên đầu một loại sản phẩm, Chính phủ đã quyết nghị bỏ quy định này và dự thảo Luật quy định theo hướng: Ưu tiên dành một phần kinh phí riêng trích từ số thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu, bia sau khi đã tổng hợp vào ngân sách để bảo đảm thực hiện các hoạt động phòng, chống tác hại của rượu, bia theo mức trích do Chính phủ quyết định, được tổng hợp vào dự toán ngân sách báo cáo Quốc hội phê duyệt theo quy định của pháp luật về ngân sách. Đồng thời Luật giao Bộ Y tế trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình PCTHRB theo từng giai đoạn căn cứ vào mục tiêu ưu tiên trong PCTHRB, chính sách, pháp luật và yêu cầu thực tiễn của công tác PCTHRB.
Hiện nay, Luật xử lý vi phạm hành chính chưa có lĩnh vực PCTHRB nên dự thảo có quy định việc áp dụng mức xử phạt hành chính về PCTHRB được thực hiện theo quy định của pháp luật xử lý vi phạm hành chính đối với lĩnh vực an toàn thực phẩm và cho cơ chế "phạt nguội" đối với lĩnh vực này như lĩnh vực giao thông, môi trường để phát hiện và xử lý kịp thời, triệt để vi phạm.
Về nội dung này, thẩm tra dự luật, Thường trực Ủy ban về các vấn đề xã hội thấy rằng, nếu quy định ngân sách nhà nước bảo đảm cho hoạt động PCTHRB thì thực trạng kinh phí dành cho công tác này cơ bản sẽ không có gì thay đổi so với hiện nay, vừa thiếu, vừa ít được quan tâm, không đảm bảo nguồn lực cho công tác này. Qua thảo luận, Thường trực Ủy ban nhất trí với quy định trích một phần từ số thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu, bia nhằm có được nguồn ngân sách rõ ràng, thể hiện tính minh bạch, công khai và sự quan tâm của Nhà nước đối với công tác này và đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu để quy định cụ thể mức trích từ số thu thuế tiêu thụ đặc biệt cho PCTHRB ngay trong dự thảo Luật.
Thường trực Ủy ban cũng đề nghị, Ban soạn thảo nghiên cứu để bổ sung quy định nhằm khuyến khích, huy động sự tham gia, đóng góp của các tổ chức trong nước và quốc tế, doanh nghiệp và người dân hỗ trợ nguồn kinh phí, tham gia các hoạt động PCTHRB.
Ngoài ra, với nhận thức rằng, cùng với mỹ phẩm, thuốc lá... thì rượu, bia là loại hàng hóa mà hầu hết các nước trên thế giới đều xếp vào danh mục chịu thuế tiêu thụ đặc biệt tương đối cao, có giá bán không thấp và được quản lý chặt chẽ. Vì vậy, một số quy định trong dự án Luật có thể trước mắt sẽ gây phản ứng nhất định trong dư luận, từ cộng đồng doanh nghiệp nhưng sẽ có tác động tích cực đối với người dân và mang lại tác dụng, hiệu quả trong công tác PCTHRB. Do đó, Thường trực Ủy ban lưu ý Ban soạn thảo cần tăng cường công tác tuyên truyền, tham vấn, vận động, tạo sự đồng thuận trong xã hội ngay trong quá trình xây dựng Luật này./.