Tham dự Hội nghị có Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cùng đại diện nhiều bộ, ngành và gần 20 nhà khoa học.
Theo Viện Vật liệu Xây dựng, việc biến bã thải GYPS độc hại với môi trường và sức khỏe thành phụ gia sản xuất vật liệu xây dựng là hướng đi giải quyết đồng thời hai mục tiêu: giảm ô nhiễm môi trường do các núi bã thải GYPS chứa chất độc và tạo ra phụ gia sản xuất vật liệu xây dựng có giá thành rẻ bằng một nửa giá nhập ngoại.
Hiện nay, ở nước ta có 3 nhà máy có phát sinh nguồn bã thải GYPS lớn gồm Nhà máy DAP của Công ty CP DAP Vinachem - Đình Vũ tại Hải Phòng, Công ty CP DAP số 2 tại Lào Cai và tại Công ty CP hóa chất và phân bón Đức Giang - Lào Cai. Nhà máy DAP Đình Vũ được vận hành từ năm 2009, với sản lượng phân bón DAP là 330.000 tấn/năm. Lượng phát sinh bã thải GYPS hàng năm là 750.000 tấn. Hiện nay bã thải GYPS được đổ tại bãi thải nhà máy, lượng phế thải này phần lớn chưa được xử lý và sử dụng làm vật liệu xây dựng, ước tính lượng bã thải GYPS tại nhà máy tính đến cuối năm 2016 khoảng trên 4 triệu tấn.
Bã thải GYPS tiềm ẩn nguy cơ rất lớn với môi trường do chứa nhiều chất độc hại như axít HF, H2SO4, H3PO4 và các muối kim loại nặng, phóng xạ. Bã thải GYPS sẽ gây hại khi hàm lượng axit dư trong bã GYPS rò rỉ ra môi trường và không được xử lí triệt để.
Để giải quyết vấn đề này, Công ty TNHH Ngọc Linh đã thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học chế biến bã thải GYPS thành thạch cao làm phụ gia điều chỉnh thời gian đông kết cho xi măng. Đề tài do ba nhà khoa học của công ty gồm ThS Vũ Đức Tuấn, KS Trịnh Văn Tiến và ThS Trịnh Hồng Tú thực hiện. Đây là ba nhà khoa học đã nhiều lần nhận Giải thưởng Sáng tạo Khoa học và Công nghệ Việt Nam (Vifotec).
Sau nhiều năm nghiên cứu, triển khai, đề tài đã thu hồi thành công thạch cao có chất lượng đảm bảo các yêu cầu trong dự thảo tiêu chuẩn (TCVN) Thạch cao phốt pho dùng để điều chỉnh thời gian đông kết trong sản xuất xi măng. Bước đầu cung cấp sản phẩm cho một số nhà máy sản xuất xi măng như: Xi măng VINACONEX Yên Bình; Xi măng Yên Bái; Xi măng Tân Quang.
Bên cạnh ý nghĩa bảo vệ môi trường, việc sản xuất thành công thạch cao có giá trị kinh tế. Việt Nam không có mỏ thạch cao tự nhiên, nguồn thạch cao sử dụng trong công nghiệp sản xuất xi măng hoàn toàn được nhập khẩu từ nước ngoài như Lào, Thái Lan... Theo số liệu thống kê, năm 2015 sản lượng xi măng ở nước ta khoảng 72 triệu tấn, tính trung bình lượng thạch cao sử dụng trong xi măng là 4%, thì lượng thạch cao cần sử dụng là 2,88 triệu tấn/năm. Theo Quy hoạch phát triển công nghiệp xi măng Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020 và định hướng đến năm 2030, năm 2020 nhu cầu sử dụng xi măng ở nước ta khoảng 94 triệu tấn/năm, khi đó lượng thạch cao sử dụng sẽ là 3,76 triệu tấn/năm.
Hình ảnh hội nghị. Ảnh: BL
Với công nghệ thu hồi thạch cao từ bã thải GYPS mà Công ty TNHH Ngọc Linh thực hiện thì 1,1 tấn GYPS sẽ thu hồi 1 tấn thạch cao. Giá sản phẩm khoảng 600.000 đồng/tấn, bằng 50% thạch cao nhập khẩu từ Lào, Thái Lan và 70% giá nhập khẩu từ Oman.
Phát biểu tại hội nghị, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết: Trong điều kiện hiện nay nếu không đảm bảo vấn đề môi trường thì việc phát triển một nền kinh tế mạnh, bền vững khó thực hiện được. Đề tài nghiên cứu khoa học chế biến bã thải GYPS thành thạch cao làm phụ gia điều chỉnh thời gian đông kết cho xi măng là mô hình mới trong khoa học và ứng dụng. Một trong chủ trương của Bộ Khoa học và Công nghệ hiện nay là ưu tiên nhà sản xuất trong nước xử lý nước thải, chất thải vừa đảm bảo yếu tố kinh tế vừa đảm bảo môi trường. Bởi vậy, thời gian tới việc chế biến bã thải GYPS thành thạch cao làm phụ gia điều chỉnh thời gian đông kết cho xi măng trong sản xuất phải làm sao đảm bảo được yếu tố môi trường, kinh tế và mang tính lâu dài.
Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà, trong quá trình thực hiện quản lý nhà nước, Bộ Xây dựng đã quan tâm tới bảo vệ môi trường cũng như chủ động ứng phó biến đổi khí hậu do quá trình sản xuất gây ra. Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ Đề án nghiên cứu đánh giá và có quá trình sử dụng sản phẩm tro xỉ thạch cao từ quá trình sản xuất nhà máy nhiệt điện làm vật liệu xây dựng. Bộ Xây dựng rất hoan nghênh mọi nỗ lực nhà sản xuất, đầu tư trong lĩnh vực vật liệu xây dựng.
Bộ trưởng đề nghị Hội đồng khoa học có chỉnh sửa hoàn thiện kết quả của nghiên cứu khoa học chế biến bã thải GYPS thành thạch cao làm phụ gia điều chỉnh thời gian đông kết cho xi măng làm cơ sở các cơ quan của Bộ sớm đưa vào lưu hành thực tiễn sản phẩm này.
Đồng quan điểm trên, ông Phạm Quốc Ca, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Phòng cũng cho biết, Nhà máy DAP là một trong những trọng điểm ô nhiễm, vị trí ô nhiễm nhất chính là bãi thải thạch cao này. Trong xu thế hiện nay, để tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường, việc tái chế chất thải được nhà nước rất khuyến khích.
Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Phòng, cũng cho biết, ngày 19/9/2016, Công ty Ngọc Linh và công ty DAP đã ký hợp đồng với nhau để thực hiện xử lý bãi GYPS. Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Phòng cũng đã giúp công ty khảo sát thực hiện dự án với quy mô 70ha. Trên cơ sở đó, ông Phạm Quốc Ca cũng đề nghị để tiết kiệm nguồn tài nguyên, sau khi Hội đồng khoa học phê duyệt, đề tài nghiên cứu khoa học chế biến bã thải GYPS thành thạch cao làm phụ gia điều chỉnh thời gian đông kết cho xi măng sẽ sớm được triển khai./.