Báo cáo Điều tra quốc gia yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm năm 2015 cho thấy: Cứ 5 người trưởng thành thì có một người mắc tăng huyết áp và cứ trong 25 người thì có 1 người bị bệnh đái tháo đường. Tuy nhiên, mới chỉ có 14% số bệnh nhân tăng huyết áp và 29% số bệnh nhân đái tháo đường đang được điều trị, quản lý tại các cơ sở y tế. Một trong những lý do quan trọng của tình trạng này là do còn thiếu các dịch vụ dự phòng, phát hiện và quản lý điều trị tại các trạm y tế xã.
Phát biểu tại Hội nghị, Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trương Đình Bắc cho biết: Bệnh tim mạch là bệnh không lây nhiễm phổ biến nhất ở Việt Nam, là “kẻ giết người số 1”, chịu trách nhiệm cho trên 30% số ca tử vong trên toàn quốc. Tăng huyết áp và đái tháo đường là hai nguyên nhân quan trọng của bệnh tim mạch.
Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: ĐT
Theo Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trương Đình Bắc, các yếu tố và hành vi nguy cơ mắc bệnh không lây nhiễm gồm: hút thuốc, sử dụng rượu bia, dinh dưỡng không hợp lý, thiếu vận động thể lực, căng thẳng thường xuyên. Đặc biệt, tiêu thụ quá nhiều muối là yếu tố nguy cơ rất quan trọng đối với tăng huyết áp và đái tháo đường.
Theo báo cáo Điều tra quốc gia yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm năm 2015, mức tiêu thụ muối trung bình của người Việt Nam là 9,4g, gần gấp đôi mức khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) là dưới 5g/người/ngày.
Trước tình hình các bệnh không lây nhiễm gia tăng, Việt Nam đã có những cam kết mạnh mẽ để giải quyết các vấn đề trên. Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới đặt ra mục tiêu đến năm 2025 có 95% và đến 2030 có 100% số trạm y tế xã, phường, thị trấn thực hiện dự phòng, quản lý, điều trị một số bệnh không lây nhiễm. Hiện nay, Bộ Y tế đang trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình sức khỏe Việt Nam nhằm giải quyết các yếu tố nguy cơ sức khỏe, trong đó có các giải pháp giảm tiêu thụ muối và thúc đẩy lối sống lành mạnh. Bộ Y tế cũng đang hành động mạnh mẽ để kiện toàn mạng lưới y tế và tăng cường y tế cơ sở nhằm nâng cao hiệu quả phòng, chống bệnh không lây nhiễm và chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Theo đó, dự án “Tăng cường quản lý tăng huyết áp, đái tháo đường tại trạm y tế xã và truyền thông giảm ăn muối” đã được Bộ Y tế triển khai tập trung vào các hoạt động như: khám, chẩn đoán, quản lý điều trị ngoại trú bệnh tăng huyết áp đơn thuần và tăng huyết áp ổn định ở tuyến trên chuyển về; tư vấn, dự phòng thừa cân, béo phì, tiền đái tháo đường; phát hiện ca nghi ngờ đái tháo đường chuyển tuyến trên chẩn đoán xác định, đồng thời quản lý, cấp thuốc ngoại trú cho bệnh nhân ổn định theo đơn chỉ định do tuyến trên chuyển về; truyền thông nâng cao hiểu biết, thay đổi hành vi của người dân để giảm lượng muối trong khẩu phần ăn hàng ngày...
Tại hội nghị, TS Kidong Park, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam khẳng định: WHO đã và đang hỗ trợ Việt Nam trong nỗ lực giảm gánh nặng bệnh không lây nhiễm trong thời gian qua. Cụ thể: đối với bệnh tim mạch, Tổ chức Y tế thế giới cùng Bộ Y tế đã phát động và thử nghiệm mô hình để quản lý tăng huyết áp và đái tháo đường tại trạm y tế xã. Với kết quả đạt được, Tổ chức Y tế thế giới đã tư vấn chính sách để xây dựng quyết định của Bộ Y tế về “Ban hành kế hoạch tăng cường thực hiện điều trị, quản lý tăng huyết áp và đái tháo đường theo nguyên lý y học gia đình tại các trạm y tế xã, phường, trị trấn giai đoạn 2018-2020”. Đồng thời, Tổ chức Y tế thế giới cũng hỗ trợ xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về truyền thông và vận động giảm ăn muối 2018-2025.
Theo đại diện của Tổ chức Y tế thế giới, để tăng cường cho điều trị, quản lý tăng huyết áp và đái tháo đường tại trạm y tế của Việt Nam, với sự hỗ trợ từ Quỹ Resolve, trong đợt đầu tiên, Tổ chức Y tế thế giới đã và đang hỗ trợ cho 11 tỉnh nâng cao năng lực cho các trạm y tế xã trong điều trị quản lý tăng huyết áp và đái tháo đường; đợt 2 sẽ hỗ trợ thêm 10 tỉnh.
Cụ thể, 11 tỉnh trong đợt 1 sẽ được Tổ chức Y tế thế giới hỗ trợ kiện toàn hệ thống, thực hiện gói dịch vụ cơ bản (thuốc, vật tư thiết yếu); tập huấn cho giảng viên và giám sát viên tỉnh, huyện; hướng dẫn tổ chức hội thảo tại tỉnh, thành phố...
Tại hội nghị, các đại biểu đều cho rằng, nguyên nhân cơ bản của các bệnh không lây nhiễm gia tăng là do tuyến y tế cơ sở, đặc biệt là các trạm y tế xã hiện nay còn chưa triển khai hoạt động dự phòng, phát hiện sớm, quản lý điều trị bệnh không lây nhiễm...
Để giải quyết vấn nạn bệnh không lây nhiễm, các đại biểu đều cho rằng, cần tuyên truyền các biện pháp phòng, chống bệnh cho người dân. Đặc biệt là người dân cần có lối sống lành mạnh, bảo đảm dinh dưỡng, không hút thuốc, rượu bia và ăn ít muối. Bên cạnh đó, ngành y tế cần điều chỉnh cơ chế, chính sách phù hợp để quản lý bệnh không lây nhiễm ngay tại trạm y tế xã./.