Trước thực trạng trên, chiều 21/5, Báo Đại biểu Nhân dân phối hợp với Trung tâm Thông tin Tổ chức phi chính phủ (NGO-IC) tổ chức Tọa đàm “Điều trị suy dinh dưỡng cấp tính trẻ em trong dự án Luật Khám, chữa bệnh (sửa đổi)”.
 |
| Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng - Phó Tổng biên tập Báo Đại biểu Nhân dân (giữa) và các vị khách mời tham gia Tọa đàm (Ảnh: daibieunhandan.vn) |
Suy dinh dưỡng ảnh hưởng lâu dài đến trí tuệ, thể chất, khả năng học tập của trẻ
Thực tế hiện nay, nhiều người dân không hiểu rõ tình trạng suy dinh dưỡng nặng ở trẻ em sẽ có tác động như thế nào đến sự phát triển trí não, cũng như khả năng học tập của trẻ em, và nhìn xa hơn thì tình trạng này có tác động đến hệ thống y tế và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chia sẻ vấn đề này, TS. BS Huỳnh Nam Phương, Phó Giám đốc Trung tâm đào tạo dinh dưỡng và thực phẩm, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Bộ Y tế cho hay, có nhiều nhầm lẫn khác nhau về khái niệm suy dinh dưỡng và cái mà chúng ta đề cập đến trong Luật khám, chữa bệnh lần này là thể suy dinh dưỡng nào. Suy dinh dưỡng là tình trạng thiếu hụt chất dinh dưỡng do bệnh tật hoặc do thiếu ăn, ảnh hưởng đến các sự phát triển thể chất và trí tuệ của cơ thể.
Suy dinh dưỡng được chia thành 2 thể: suy dinh dưỡng cấp tính và suy dinh dưỡng mãn tính. Cấp tính là thể suy dinh dưỡng cân nặng thiếu so với chiều cao ở đối tượng đó, và có thể gọi là suy dinh dưỡng gầy còm. Còn suy dinh dưỡng mãn tính ảnh hưởng đến chiều cao so với tuổi của đối tượng, còn gọi là suy dinh dưỡng thấp còi. Các tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi được đưa vào các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội.
Suy dinh dưỡng cấp tính được xác định theo cân nặng, chiều cao của đối tượng đó dưới -2 đơn vị đạt chuẩn tăng trưởng của Tổ chức y tế thế giới (WHO), vòng cánh tay của bé dưới 12cm. Thể nặng của đối tượng dưới -3 đơn vị đạt chuẩn, vòng cánh tay của bé dưới 11cm hoặc bệnh nhân có biểu hiện phù, teo đét.
Suy dinh dưỡng cấp tính có nguyên nhân bởi tình trạng thiếu ăn và bệnh tật phổ biến như tiêu chảy hoặc viêm phổi ở trẻ em. Vì vậy tỷ lệ này sẽ tăng cao, rất cao trong trường hợp thiếu an ninh lương thực thực phẩm hoặc bệnh dịch nào đó, lấy luôn bối cảnh ở trong dịch COVID- 19. Đây chính là tác động mà có thể tăng cao tỷ lệ suy dinh dưỡng cấp tình này, vì vậy phải có sự hỗ trợ kịp thời đặc biệt về lương thực thực phẩm và điều trị các loại bệnh nhiễm khuẩn.
TS. BS Huỳnh Nam Phương cho biết thêm, hiện tại tỷ lệ suy dinh dưỡng cấp tính ở Việt Nam khoảng 6-7%, mỗi năm chúng ta phải đối phó với 700.000 ca suy dinh dưỡng cấp tính, trong đó thể nặng 230.000 ca cần được điều trị. Sự phân bố của suy dinh dưỡng cấp tính theo vùng miền: cao ở vùng miền núi phía Bắc (20.000 ca), Tây Nguyên (38.000 ca), vùng dân tộc thiểu số (50.000 ca). Hậu quả của suy dinh dưỡng đối với trẻ em cao gấp 9-20 lần so với trẻ bình thường và nguy cơ mắc các bệnh khác về nhiễm khuẩn hoặc hồi phục sẽ chậm và ảnh hưởng lâu dài đến trí tuệ, thể chất, khả năng học tập, và nói rộng hơn là ảnh hưởng đến các chi phí của gia đình, xã hội cũng như quốc gia.
 |
| TS. BS Huỳnh Nam Phương, Phó Giám đốc Trung tâm đào tạo dinh dưỡng và thực phẩm, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Bộ Y tế (Ảnh: daibieunhandan.vn) |
Cần thiết đưa điều trị suy dinh dưỡng nặng cấp tính vào bảo hiểm y tế
Đề cập đến các chế phẩm điều trị suy dinh dưỡng nặng cấp tính, TS. BS Huỳnh Nam Phương chia sẻ: Việt Nam bắt đầu tham gia hoặc thử nghiệm các chế phẩm điều trị từ 2009 mặc dù WHO và UNICEF đã có hướng dẫn từ trước đó rất lâu. Quản lý suy dinh dưỡng cấp tính trước đây chỉ được điều trị và quản lý trẻ suy dinh dưỡng cấp tính nặng ở các vùng có thiên tai, bạo động như ở Châu Phi. Nhưng gần đây, trong thời bình tỷ lệ suy dinh dưỡng cấp tính cần điều trị rất cao. Bắt đầu từ 2009, UNICEF đã hợp tác với Viện Dinh dưỡng Quốc gia để hướng dẫn kỹ thuật đầu tiên và làm mô hình thử nghiệm tại 5 bệnh viện trung ương gồm có từ Hà Nội, Huế, TP Hồ Chí Minh cũng như tại 9 xã tại tỉnh Kon Tum và kết quả của đợt điều trị trong thời gian đó rất khả quan.
Bên cạnh sử dụng phác đồ điều trị của WHO, UNICEF, chúng tôi cũng nghiên cứu sản phẩm điều trị sao cho phù hợp với khẩu vị của người Việt Nam như những sản phẩm F75, F100, RUTF… Cụ thể đối với sản phẩm RUTF, đây là một loại sữa công thức chế phẩm dưới dạng ăn liền và có thể dùng điều trị cộng đồng, đảm bảo giá trị dinh dưỡng cũng như vệ sinh an toàn thực phẩm cho trẻ em suy dinh dưỡng cấp tính nặng.
Chúng tôi đã sử dụng các sản phẩm này đúng phác đồ của WHO để điều trị cho các em trong chương trình thử nghiệm. Từ kết quả của chương trình như vậy, từ 2012-2015 chúng tôi được sự hỗ trợ các tổ chức phi chính phủ, Liên Hiệp quốc… để thử nghiệm mô hình này trên 22 tỉnh, tuy nhiên với nguồn lực hạn chế chúng tôi chỉ bao phủ 10% số trẻ cần được điều trị.
Từ 2015 đến nay do sự cắt giảm kinh phí từ nước ngoài nên nguồn điều trị đã bị giảm sút rất nhiều. Để đáp ứng sự bền vững của chương trình, tăng độ bao phủ, cần tìm được phương thức chi trả. Và điểm vướng mắc đó chính là việc khó khăn khi đưa các chế phẩm để đưa vào thuốc hoặc vật tư thiết yếu nằm trong bảo hiểm y tế. Hy vọng điều này sẽ được đưa vào Luật.
Để được xem xét để đưa các chế phẩm này như 1 loại thuốc trong bảo hiểm y tế, theo TS. BS Huỳnh Nam Phương phải dựa trên tiêu chí theo tiêu chuẩn toàn cầu và cũng được đưa vào phần phụ lục của Quyết định 4487/QĐ-BYT năm 2016 của Bô Y tế. Năng lượng của sản phẩm rất cao, bù đắp phần dinh dưỡng thiếu hụt bị mất do bệnh tật hoặc thiếu ăn. Lượng vi chất đặc biệt cao, và đây là điểm khác với thực phẩm chức năng khác.
Cụ thể, thực phẩm chức năng chỉ đáp ứng 30% khuyến nghị vi chất trong khẩu phần thực phẩm ăn vào. Còn chế phẩm này đáp ứng được 100%, tức là trẻ sẽ được kê đơn theo cân nặng của trẻ, khi sử dụng sản phẩm này thì trẻ sẽ không phải sử dụng bổ sung thêm vi chất. Đó là liều điều trị chứ không phải liều bổ sung và trẻ không phải ăn ở khẩu phần khác. Trẻ bị suy dinh dưỡng cấp tính nặng ảnh hưởng đến tuần hoàn, tiêu hóa, bài tiết do đó chế phẩm được sản xuất để đáp ứng được trong giai đoạn cấp cứu không bị quá tải, nhưng giai đoạn sau đó bù kịp tốc độ tăng trưởng, ăn với số lượng ít nhưng tăng cân rất nhanh. Từ 6-8 tuần trong quá trình điều trị ngoại trú bé có thể hồi phục cân nặng bình thường dựa trên những bằng chứng khoa học trên thế giới cũng như tiêu chuẩn toàn cầu./.