Nguy hại từ sản phẩm thuốc lá thế hệ mới

ThS. BS Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết: Thuốc lá điện tử (vape) thuốc lá làm nóng hay còn được gọi chung là thuốc lá thế hệ mới hiện đang được quảng cáo như một phương pháp để cai nghiện hay hạn chế việc hút thuốc lá. Với thiết kế có vẻ sành điệu, sang chảnh, đa dạng về hương vị kèm theo những lời quảng cáo về tính tiện lợi, độ an toàn..., thuốc lá thế hệ mới thu hút sự quan tâm và sử dụng của giới trẻ như một trào lưu có tính thời thượng…Tuy nhiên, ít ai biết được tác hại khôn lường ẩn sau hình ảnh “thời thượng” đó.

Thuốc lá thế hệ mới đang nhằm vào giới trẻ. (Ảnh minh họa. Ảnh: T.Phong)

68 ca tử vong liên quan đến thuốc lá thế hệ mới

Theo thống kê ngày 18/2/2020 của CDC Hoa Kỳ đã ghi nhận 2.807 ca tổn thương phổi có liên quan đến thuốc lá thế hệ mới. Trong đó 68 trường hợp đã tử vong. Tuy nhiên, thuốc lá thế hệ mới vẫn được nhiều người vô tư sử dụng mà không biết hoặc cố tình bỏ qua những nguy hại của sản phẩm này với sức khỏe bản thân và những người xung quanh.

Nếu như trước kia, người sử dụng thuốc lá truyền thống còn e dè, tránh cho người thân không bị ảnh hưởng bởi tình trạng khói thuốc thụ động thì ngày nay, do tin vào lời quảng cáo rằng thuốc lá thế hệ mới không nguy hại, họ vô tư hút trong phòng kín, mà không lo ảnh hưởng đến người xung quanh.

Theo Liên minh Kiểm soát thuốc lá Đông Nam Á (SEATCA) đa phần thuốc lá điện tử có chứa nicotin - chất gây nghiện cao, là nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, hô hấp, tiêu hóa, và ung thư. Sử dụng nicotin quá liều gây ngộ độc. Nghiện nicotin là một trong những nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, đột quỵ… Các chất độc hại trong thuốc lá điện tử còn gây tổn thương phổi cấp.

ThS BS Nguyễn Tuấn Lâm cho hay, thuốc lá điện tử với các ống dung dịch được đóng gói cho hàng trăm hơi hút, hầu như không có định lượng về nồng độ nicotin trong mỗi ml. Điều này dẫn đến nguy cơ người sử dụng tăng liều lượng, mức độ dung nạp nicotin và gây nguy cơ ngộ độc cấp tính.

Thêm vào đó, thuốc lá điện tử sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất. Theo đó, do nguyên liệu phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau nên có thể bị lợi dụng để sử dụng ma túy thông qua việc phối trộn. Tại Việt Nam, tình trạng tội phạm ma túy trộn các loại ma túy vào các sản phẩm thuốc lá điện tử và hướng vào đối tượng học sinh, sinh viên và giới trẻ đang rất phức tạp và một số vụ việc đã được điều tra, phát hiện.

Hút thuốc điện tử giảm tác hại là không chính xác

Các chuyên gia khẳng định, thuốc lá điện tử hoạt động bằng cách làm nóng dung dịch lỏng hòa tan (dung dịch điện tử), tạo ra sol khí cho người dùng hít vào. Các thiết bị thuốc lá điện tử bao gồm bộ phận pin, sạc; bộ phận gia nhiệt, làm nóng, dẫn dòng khí để người sử dụng hít vào; bộ phận chứa ống đựng dung dịch điện tử. Còn thuốc lá làm nóng sử dụng thiết bị điện tử để làm nóng điếu thuốc hay đầu cắm lá thuốc ép. Điếu thuốc hay đầu mồi được làm nóng đến nhiệt độ đủ cao để sinh ra các hạt khói, làn khói có thể hít vào. Thiết bị điện tử bao gồm bộ phận gia nhiệt làm nóng, điếu thuốc hay đầu cắm phải được sử dụng cùng nhau.

Các sản phẩm thuốc lá mới hiện được các công ty thuốc lá giới thiệu là một sản phẩm ít hại hơn so với thuốc lá điếu thông thường. Tuy nhiên đây chỉ là các quảng cáo nhằm gây nhầm lẫn. Các bằng chứng đến thời điểm hiện tại cho thấy cả thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều có chứa các thành phần độc hại, khi sử dụng đều có sự đốt cháy và có khói, hơi tỏa ra môi trường gây hại cho người xung quanh.

Do đó, việc quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá đốt nóng là sản phẩm không đốt cháy nên không tỏa khói, từ đó giảm tác hại hơn thuốc lá điếu thông thường là không chính xác.

Còn theo ý kiến của bà Phan Thị Hải - Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới này cũng có nhiều thành phần gây hại đến sức khỏe con người, ngoài những thành phần tương tự như thuốc lá truyền thống còn có một số thành phần độc hại khác. Hiện nay, nhiều quốc gia đã cấm mua bán, sử dụng đối với sản phẩm thuốc lá điện tử do sản phẩm này tác động và tiếp cận chủ yếu đối với giới trẻ, thanh thiếu niên, gây ảnh hưởng tới sức khỏe và định hướng hành vi của giới trẻ. Trong khi đó, một số doanh nghiệp, thương hiệu thuốc lá đang đề nghị thí điểm bán các sản phẩm thuốc lá mới tại Việt Nam. Trước đây chúng ta không có nhiều nhận thức về tác hại của thuốc lá nên mất nhiều nỗ lực để giảm, do đó, nếu Chính phủ cho thí điểm thì sẽ rất nguy cơ cho giới trẻ Việt Nam.

Bà Phan Thị Hải cho biết, theo điều tra sức khỏe học sinh toàn cầu của WHO thực hiện tại 21 tỉnh, thành phố của nước ta vào năm 2019 cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường ở học sinh Việt Nam có xu hướng giảm từ 4% xuống 3,6% nhưng tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử bắt đầu tăng lên 2,6%. "Trong khi đó, thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng cho thêm các phụ gia có hại cho sức khỏe, rất khó kiểm soát, nhất là đối với thế hệ trẻ. Do đó, tại nước ta không nên cho phép thí điểm bất cứ loại thuốc lá mới nào", bà Phan Thị Hải nhấn mạnh.

Thuốc lá điện tử hay truyền thống đều có hại cho sức khỏe. (Ảnh: TL)

Đề xuất kiểm soát chặt chẽ việc kinh doanh sản phẩm thuốc lá thế hệ mới

Với những tác hại nguy hiểm đến sức khỏe của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, GS. TS Ngô Quý Châu, Giám đốc Trung tâm Hô hấp Bệnh viện Bạch Mai, Chủ tịch Hội Hô hấp Việt Nam đề xuất các cơ quan chức năng tại Việt Nam sớm đưa ra khuyến cáo cấm hoặc kiểm soát chặt chẽ việc kinh doanh sản phẩm thuốc lá này.

Theo GS. TS Ngô Quý Châu, hiện nay, toàn bộ tiêu chuẩn Việt Nam về thuốc lá hiện hành đều mới chỉ được áp dụng cho sản phẩm thuốc lá truyền thống. Đối với các mặt hàng thuốc lá thế hệ mới hiện vẫn đang chưa được phân loại hàng hóa, chưa có tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật để nhập khẩu.

Một thực trạng đang diễn ra đó là hiện các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng… hầu hết đang được nhập lậu vào Việt Nam và chủ yếu là hàng Trung Quốc vì giá thành rẻ, dễ nhập hàng. Nguy hiểm hơn mặt hàng này hiện phân phối thông qua các kênh không chính thức do loại mặt hàng chưa được quản lý chặt, chưa có hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật, được bán tràn lan, trôi nổi trên mạng, các cửa hàng nhỏ lẻ.

Trước những nguy hại của các sản phẩm thuốc lá mới, Bộ Y tế dự kiến sẽ xây dựng hệ thống văn bản để trình lên Chính phủ và Quốc hội trong việc cấm sử dụng thuốc lá thế hệ mới trên lãnh thổ Việt Nam nhằm bảo vệ sức khỏe cho người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Nhân Ngày Thế giới không hút thuốc lá (31/5), GS.TS Ngô Quý Châu gửi thông điệp đến những người đã, đang và chưa hút thuốc lá là: Không hút, không thử, không sử dụng thuốc lá thế hệ mới làm phương tiện cai thuốc lá. Nếu đã hút thì nên dừng càng sớm càng tốt. Và để hỗ trợ cai nghiện thuốc lá hiệu quả, bạn có thể gọi điện đến Tổng đài tư vấn cai nghiện thuốc lá của Bệnh viện Bạch Mai (18006606)./.