Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đăng đàn tại nghị trường chiều 16/11. Ảnh: VA
Trình độ càng cao thì kỹ năng so với mặt bằng chung thế giới càng thấp
Mở đầu, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho hay, không có một báo cáo nào có tính định tính chính xác. Tuy nhiên các tổ chức quốc tế hằng năm có đưa ra các nhận xét về các góc độ khác nhau đối với kinh tế-xã hội của từng nước. Với Việt Nam, những năm gần đây, các tổ chức quốc tế xếp giáo dục nước ta đứng ở thứ 60-70. Nghĩa là so với phát triển kinh tế-xã hội nói chung thì giáo dục nước ta hơn các nước có trình độ tương đương. Nhưng giáo dục đại học thì kém hơn, ở vào khoảng thứ 75-80.
“Điều đáng quan tâm, chúng ta còn rất nhiều điều chưa hài lòng về giáo dục nhưng cũng phải đánh giá những nỗ lực của ngành giáo dục không chỉ trong một vài năm qua mà trong cả quá trình” – Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Phó Thủ tướng cho biết thêm, trong báo cáo của các tổ chức quốc tế, đã đưa ra các khuyến nghị với giáo dục Việt Nam. Với giáo dục phổ thông cần chú trọng đến giáo dục trong đồng bào dân tộc thiểu số. Vấn đề này sắp tới, Chính phủ sẽ bàn với Bộ GD&ĐT sẽ có những chương trình, chính sách cụ thể hơn để giáo dục cho đồng bào dân tộc thiểu số tốt hơn. Đối với giáo dục đại học, các tổ chức cũng đánh giá, nhìn chung Việt Nam trình độ càng cao thì kỹ năng so với mặt bằng chung thế giới càng thấp. Có tới 80% số nhân lực của Việt Nam khi các công ty đa quốc gia vào Việt Nam tuyển dụng thì không đạt yêu cầu, phải bồi dưỡng thêm. Điều đáng ngạc nhiên là những lao động kỹ thuật đơn giản thì chỉ 20% cần đào tạo lại.
Đề cập đến đổi mới giáo dục đại học, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh: Lâu nay đã chỉ ra rất nhiều nguyên nhân. Nhưng nguyên nhân chính là chưa kiểm định được chất lượng đại học và chất lượng đầu ra; sắp tới sẽ đẩy mạnh hoạt động này, khuyến khích các trường tự kiểm định và có các trung tâm kiểm định chất lượng đại học, công khai kết quả...
Chính phủ và Bộ rất cố gắng là đẩy mạnh tự chủ. Tự chủ về chuyên môn, tài chính, tổ chức nhân sự. Tự chủ về tài chính không có nghĩa là Nhà nước sẽ cắt toàn bộ ngân sách, không chi cho giáo dục vì thực tế tự chủ là xu thế của các trường đại học trên thế giới. Tự chủ thực chất là bớt can thiệp hành chính không cần thiết vào hoạt động của các trường trong môi trường giáo dục và yêu cầu đi kèm là các chính sách để đảm bảo sự tiếp cận giáo dục đại học của người nghèo. Thứ hai là tất cả các hoạt động của nhà trường đều phải được công khai minh bạch, bàn bạc dân chủ để nhà trường, học sinh và toàn xã hội tham gia. Hiện đã có 15 trường bước đầu tự chủ, qua 1 năm thực hiện tốt và có 3 trường cao đẳng nghề tham gia tự chủ.
Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để có một kỳ thi trung thực, khách quan?
Đề cập vấn đề thi cử hiện nay, Phó Thủ tướng cho rằng, đây là vấn đề luôn được toàn xã hội quan tâm, năm nào cũng vậy, từ trước đến giờ, Nghị quyết về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục xác định thi là một khâu đột phá để từ đó làm lan tỏa ra các khâu khác trong đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục. Bức xúc và bất cập thì có nhiều nhưng nói một cách gọn, nôm na, dễ hiểu thì chúng ta có quá nhiều kỳ thi, trong đó kỳ thi phổ thông thì do nhiều nguyên nhân nhưng chủ yếu do nguyên nhân là hình thức không trung thực.
Thêm nữa, khi “đầu vào” đại học và cao đẳng thì quá căng thẳng và phức tạp. Đây là một nguyên nhân dẫn tới các cháu học sinh học lệch, học tủ và cố gắng học, sau khi thi vào đại học thì có tâm lý buông lơi, đây cũng là một yếu tố để giáo dục đại học Việt Nam không thật tốt.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đặt vấn đề: “Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để có một kỳ thi trung thực, khách quan để học sinh học toàn diện và tuyển sinh vào đại học không quá căng thẳng ở mức không cần thiết. Câu hỏi này ở các nước trên thế giới đều đã làm và có rất nhiều nước làm bằng hình thức thi đánh giá năng lực như Đại học Quốc gia Hà Nội đã làm mấy năm vừa qua một cách rất đơn giản, có những nước thì làm tự luận, có những nước thì làm trắc nghiệm nhưng quy mô lớn là làm trắc nghiệm. Tại sao chúng ta không thể tổ chức ngay một kỳ thi trắc nghiệm đơn giản như các nước bởi vì chúng ta không thể thay đổi đột ngột với học sinh và nó còn phụ thuộc vào quá trình đổi mới trong giảng dạy, học liệu, phương thức và rất nhiều điều kiện.
Phó Thủ tướng cho rằng, thi trắc nghiệm hay thi tự luận không có phương pháp nào toàn diện như Bộ trưởng đã nói. Một bài thi, một môn thi có thể soạn dưới trắc nghiệm và tự luận, 3 môn ghép lại cũng có thể phải như thi đánh giá năng lực ở Đại học Quốc gia Hà Nội và nhiều nước trên thế giới, thậm chí trong một bài thi tích hợp tất cả nội dung hiểu biết của các cháu từ học lớp 1 đến lớp 10 vào trong một bài thi có mấy tiếng. Cơ bản là trình độ ra đề của chúng ta và việc ra đề này Bộ GD&ĐT đã nghiên cứu, chuẩn bị đến bây giờ hơn 10 năm và 2 năm vừa qua Bộ đã chỉ đạo Đại học Quốc gia Hà Nội thí điểm thi ở diện rộng và kết quả phổ điểm cho thấy chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng được bằng sự tập hợp nỗ lực của anh em trong ngành có thể có một kỳ thi tốt.
Phó Thủ tướng đề nghị Bộ GD&ĐT sớm ban hành Đề án lộ trình phương án thi để các đại biểu Quốc hội có thể yên lòng, nhân dân, nhất là phụ huynh học sinh và các cháu học sinh năm nay thi có thể yên lòng tiếp tục theo dõi hướng dẫn các đề mẫu của Bộ GD&ĐT để chúng ta có một kỳ thi đảm bảo trung thực, khách quan, nhẹ nhàng.
Liên quan đến vụ việc các cô giáo ở Hà Tĩnh được điều đi tiếp khách, Phó Thủ tướng đặc biệt chia sẻ tình cảm với những ý kiến mà các đại biểu cũng như nhân dân; đồng thời cho rằng đây là một việc rất không tốt, không chỉ với giáo viên mà với tất cả cán bộ, nhân viên nữ, đặc biệt là với giáo viên. Những việc này chúng ta nên chấn chỉnh.
Cuối cùng sắp đến ngày 20/11, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam gửi lời chúc mừng và tri ân đến các thầy cô giáo, đặc biệt các thầy cô giáo ở vùng sâu, vùng xa, hải đảo./.