Thông tin này được GS.TS Nguyễn Quang Ngọc, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Giám đốc Trung tâm Hà Nội học và Phát triển Thủ đô khẳng định trong khuôn khổ Tọa đàm khoa học “Nghiên cứu phục dựng nỏ Liên Châu thời An Dương Vương” diễn ra vừa qua tại 3B Hoàng Diệu, Ba Đình, Hà Nội. Tọa đàm do Trung tâm Hà Nội học và Phát triển Thủ đô (Viện Việt Nam học và Khoa học Phát triển, Đại học Quốc gia Hà Nội) phối hợp cùng Hội Sử học Hà Nội tổ chức.
 |
| Hình ảnh tại Tọa đàm (Ảnh: PV) |
Theo đó, Toạ đàm đã giới thiệu các nghiên cứu về phục dựng nỏ Liên Châu thời An Dương Vương của Kỹ sư Vũ Đình Thanh - cán bộ nghiên cứu tại cơ quan Nghiên cứu phát triển Almaz trong Tổ hợp Almaz Antey thuộc Liên bang Nga, thu hút sự quan tâm tham dự của nhiều chuyên gia và các nhà khoa học trong nước như: GS.TSKH. Trung tướng Phạm Thế Long (Nguyên Giám đốc Học Viện Kỹ thuật Quân sự); TS.Thiếu tướng Nguyễn Xuân Năng (Nguyên Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam); Đại tá, PGS.TS Lê Đình Sĩ (Nguyên Phó Viện trưởng, Viện Lịch sử Quân sự); Đại tá Đỗ Mạnh Cường (Tổng Biên tập Tạp chí Lịch sử Quân sự); GS.TS. Phạm Hồng Tung (Viện trưởng Viện Việt Nam học và Khoa học Phát triển); PGS.TS. Tống Trung Tín (Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam); Nhà báo Nguyễn Quốc Phong (Nguyên Phó Tổng biên tập Báo Thanh niên); ông Trần Việt Anh (Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội); TS. Nguyễn Văn Sơn (Chủ tịch Hội Sử học Hà Nội)…
GS.TS Nguyễn Quang Ngọc đã cho hay: “Chắc chắn đến giờ phút này không còn ai thắc mắc hay hoài nghi huyền thoại nỏ Liên Châu của An Dương Vương bắn một phát sát thương được nhiều quân Triệu Đà nhưng nỏ Liên Châu được thiết kế ra sao và sử dụng thế nào thì vẫn đang còn là bí ẩn, cần phải tiếp tục được giải mã”.
Tại Toạ đàm, các đại biểu đã được nghe phần thuyết trình về các nghiên cứu nỏ Liên Châu của Kỹ sư Vũ Đình Thanh. Theo ông, “trước đây, nhiều người nghĩ chi tiết "nỏ thần" có thể bắn một lần được hàng trăm mũi tên và bách phát bách trúng” là hư cấu, nhưng qua nghiên cứu tôi thấy đây là việc hoàn toàn có khả năng xảy ra. Chiếc nỏ thần thể hiện cho sự thông minh, sáng tạo của người Việt và đó là minh chứng cho sự phát triển trong sản xuất, chế tạo vũ khí bảo vệ quốc gia, dân tộc".
 |
| Mũi tên Cổ Loa tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia (Ảnh: Ngọc Thắng) |
 |
| Mũi tên Kỹ sư Vũ Đình Thanh thiết kế (Ảnh: Vũ Đình Thanh) |
Cũng trong khuôn khổ Tọa đàm, các đại biểu đã chứng kiến Kỹ sư Vũ Đình Thanh bắn thử chiếc nỏ của ông sáng chế, với bốn lượt bắn thử nghiệm 01 tên, 03 tên, 06 tên và 09 tên.
 |
| Kỹ sư Vũ Đình Thanh giới thiệu cây nỏ (Ảnh: PV) |
 |
| Bắn thử nghiệm nỏ (Ảnh: PV) |
Theo Kỹ sư Vũ Đình Thanh, nếu làm mô hình lớn hơn, các ống đựng tên lớn hơn, nỏ có thể bắn được cùng lúc 30 mũi tên, với độ bắn xa khoảng 1.000 m. Trong lần thực nghiệm này, Kỹ sư Thanh bắn thử 04 lượt, lượt 1 mũi tên, lượt 3 mũi tên, lượt 6 mũi tên và lượt 9 mũi tên và độ xa đạt khoảng 80 - 100 m. Tuy nhiên, cũng phải nói thêm, nỏ thần Kỹ sư Vũ Đình Thanh hoàn toàn thủ công và kích cỡ cánh cung không lớn. Đặc biệt, mũi tên của Kỹ sư Vũ Đình Thanh hoàn toàn là mũi tên bằng đồng, dài chỉ hơn 10 cm, không hề có thân gỗ dài như những mũi tên thường thấy trên phim ảnh, đời thường.
PGS.TS Tống Trung Tín, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam đã đánh giá cao tinh thần nghiên cứu của Kỹ sư Vũ Đình Thanh. “Bước đầu mô phỏng một nguyên lý có thể chứng minh, có thể thực hành, ít ra có thể tin là có một cái nỏ Liên Châu của các cụ ngày xưa. Trong thực tế, chúng ta đã tìm ra lò đúc, khuôn đúc, kho mũi tên. Ở thành Cổ Loa còn tìm thấy hệ thống lò đúc liên hoàn, nó không chỉ đúc tên đồng mà đúc vũ khí của An Dương Vương. Tìm thấy cả những khuôn đúc lao đồng, nhưng chưa tìm được nỏ nào bắn được 10 phát, trăm phát một lúc, do đó, nếu giải mã xong nỏ bắn thế nào thì câu chuyện nỏ thần sẽ trở nên rất sinh động” – PGS.TS Trung Tín nói.
Trong khi đó, TS. Nguyễn Việt Anh, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản Hoàng Thành -Thăng Long, Hà Nội, cho biết: “Chúng tôi đã tham gia nhiều nghiên cứu liên quan đến nỏ Liên Châu thời An Dương Vương. Gần đây nhất là Viện Lịch sử quân sự và Bảo tàng Lịch sử quân sự. Lúc đó, nỏ có bắn được nhưng khi bắn 4 - 5 mũi tên, nó chẳng trúng vào đâu. Thực nghiệm hôm nay cho thấy nỏ có bắn, một lượt có thể bắn được nhiều mũi tên. Điều này khả thi hơn”. Cũng theo TS Việt Anh, ở Cổ Loa các đình đền đều ở giai đoạn muộn. Vì thế, các nhà quản lý di sản rất mong muốn có những câu chuyện, hiện vật để kết nối với du khách. Vì thế, khu di tích Cổ Loa sẵn sàng trưng bày nghiên cứu của Kỹ sư Vũ Đình Thanh để công chúng có thể thăm quan và thử nghiệm.
Theo GS.TS. Trung tướng Phạm Thế Long, nguyên Giám đốc Học viện Khoa học kỹ thuật quân sự, độ tản mát của các mũi tên khi bắn ra khá lớn. Tuy nhiên, độ tản mát này cũng có thể chấp nhận được khi các mũi tên bắn vào đám đông. GS.TS. Trung tướng Phạm Thế Long cho rằng: “Nếu nói rằng kết quả này là phục dựng nỏ Liên Châu An Dương Vương thì còn hơi sớm, vì chúng ta cần thêm chứng cứ lịch sử để khẳng định thêm cái chúng ta làm đây đúng là phục dựng thật. Đây là mô phỏng một khả năng về nỏ Liên Châu. Dù rất có thể là mô phỏng này rất gần với thực tế đi nữa thì cũng chưa có cơ sở để khẳng định cái này đúng là nỏ của thời đấy”.
GS.TS Nguyễn Quang Ngọc, Phó chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, GĐ Trung tâm Hà Nội học và Phát triển Thủ đô cho rằng nỏ tuy mới chỉ bắn 9 mũi một lúc, độ xa 100 m, thí nghiệm như vậy cũng là thành công. Theo GS Ngọc, chuyện nỏ thần An Dương Vương được ghi lâu đời, từ thế kỷ thứ 4 sử Trung Quốc cũng ghi rõ, tuy nhiên có phần thần thánh hóa. Tại Việt Nam, bộ Việt sử lược thời Trần cũng ghi rõ chuyện này. Tuy nhiên, càng về sau, chuyện càng thêm chi tiết mới và huyền thoại hóa cao độ, đến mức quên đi lõi lịch sử. “Gần đây chúng ta đã phát hiện mũi tên đồng, chỗ đúc mũi tên ở vòng thành trong Cổ Loa, lại tìm thấy khuôn đúc 3 mang của mũi tên Cổ Loa. Nếu nguyên lý của Vũ Đình Thanh nghiên cứu hợp lý và nỏ có thể bắn như vậy thì rõ ràng nó càng chứng minh chuyện nỏ thần là có thật. Nó cũng chứng minh An Dương Vương có thật, nước Âu Lạc có thật, thời Hùng Vương dựng nước là có thật. Đó là câu chuyện lớn của lịch sử Việt Nam”
Giáo sư Nguyễn Quang Ngọc khẳng định: Chiếc nỏ thần thể hiện cho sự thông minh, sáng tạo của người Việt và đó là minh chứng cho sự phát triển trong sản xuất, chế tạo vũ khí bảo vệ quốc gia, dân tộc. Những nghiên cứu và sáng chế của Kỹ sư Vũ Đình Thanh về mô phỏng, phục dựng nỏ Liên Châu dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn là một trong một nghiên cứu có ý nghĩa, giúp chúng ta nhận diện ngày càng rõ nét hơn các bí mật liên quan đến “nỏ thần” của An Dương Vương. Tuy nhiên, để có cái nhìn đa chiều, đa diện hơn về việc phục dựng lại nỏ Liên Châu thời An Dương Vương chúng ta cần tiếp tục đầu tư, nghiê cứu một cách liên ngành như sử học, khảo cổ học, dân tộc học, kỹ thuật quân sự,…. Việc giải mã các di sản của người xưa để lại chúng ta càng tự hào về sức sống Việt Nam mãnh liệt. Đó là truyền thống lao động sáng tạo, xây dựng bảo vệ tổ quốc, tạo nên sức mạnh Việt Nam suốt chiều dài lịch sử./.