(ĐCSVN) - Thời gian học tập ngắn, kinh phí thấp, chú trọng đến kỹ năng thực hành, học viên trưởng thành nhanh, dễ kiếm việc làm… là những ưu thế của học nghề ngắn hạn. Tuy nhiên, hiện nay, loại hình đào tạo này còn ít được các bạn trẻ lựa chọn.
Theo số liệu của Tổng cục Dạy nghề, tỷ lệ lao động qua đào tạo của Việt Nam hiện nay là 1:3, có nghĩa là cứ một sinh viên tốt nghiệp đại học thì có ba học viên tốt nghiệp trường nghề. Trong khi đó, ở các nước tiên tiến trong khu vực lại là 1:10, tức là cứ một sinh viên tốt nghiệp đại học thì có mười học viên tốt nghiệp trường nghề. Như vậy, để phục vụ sự nghiệp phát triển đất nước, lực lượng “thợ” kỹ thuật của ta còn thiếu trầm trọng. Khắc phục tình trạng “thừa thầy thiếu thợ” này thì dạy nghề ngắn hạn là một lựa chọn thích hợp; là biện pháp hữu hiệu để giảm thất nghiệp, tự tạo thêm việc làm, góp phần đẩy nhanh quá trình phát triển đất nước góp phần giải quyết công ăn việc làm cho cho thanh niên trong độ tuổi lao động.
 |
|
Không định hướng nghề nghiệp tốt, mỗi năm xã hội lại gánh chịu
sự lãng phí lớn. Ảnh:internet |
Dạy nghề gồm dạy nghề dài hạn và dạy nghề ngắn hạn. Dạy nghề dài hạn kéo dài từ 12 tháng trở lên, được thực hiện tại các trường dạy nghề, chủ yếu nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các ngành công nghiệp. Dạy nghề ngắn hạn thường kéo dài từ 3 đến 6 tháng, có khi 12 tháng, được thực hiện chủ yếu tại các trung tâm dạy nghề. Một số nghề được đào tạo ngắn hạn hiện nay là: nghề sửa chữa điện thoại, điện lạnh, điện tử, xe máy, ô tô, sơn hàn, máy may, cài đặt và bảo trì máy tính, nấu ăn, quản lý khách sạn, lái xe... Sau khi tốt nghiệp, học viên có thể làm công nhân trong nhà máy, xí nghiệp; làm thuê cho các cửa hàng cũng có thể tự mở cửa hàng để kinh doanh, nuôi sống bản thân và gia đình. Các khoá học nghề ngắn hạn thiên về đúc kết chương trình học từ thực tế, dạy chuyên sâu về nghề, thực hành nhiều. Chương trình học luôn được cập nhật phù hợp với thị trường, lớp học ít người nên giáo viên theo sát được học viên, tay nghề của học viên được nâng cao rất nhanh.
Lợi thế là thế nhưng không nhiểu học sinh sau khi tốt nghiệp phổ thông không lựa chọn loại hình học nghề này do tâm lý lo sợ không có việc làm khi chưa qua đào tạo nghề chính quy, dài hạn. Mặt khác cũng do một số cơ sở đào tạo nghề chưa chú trọng đến nâng cao chất lượng dạy học và chưa chú ý tìm hiểu thị trường lao động và thị trường cung ứng lao động sau khi tốt nghiệp.
Vậy, cần làm gì để nâng cao chất lượng dạy nghề ngắn hạn thu hút người học, đáp ứng nhu cầu xã hội?
Một là, xây dựng mối liên hệ mật thiết giữa dạy nghề ngắn hạn và thị trường việc làm. Cơ sở dạy nghề ngắn hạn cần tìm hiểu các thông tin liên quan đến nhu cầu lao động của xã hội, những nghề nghiệp mà thị trường lao động cần và các yêu cầu cụ thể về nghề nghiệp. Trên cơ sở đó, xây dựng chương trình dạy nghề, liên kết với doanh nghiệp để cung ứng lao động là những học viên của cơ sở mình. Bên cạnh đó, cần xây dựng hệ thống thông tin chính xác và tin cậy về nhu cầu việc làm của thị trường lao động, bao gồm: thông tin về doanh nghiệp, về cơ sở dạy nghề (những nghề được dạy, thời gian học, học phí, trình độ, chất lượng đào tạo, khả năng tìm kiếm việc làm sau tốt nghiệp…), về thị trường việc làm và các dịch vụ đào tạo nghề. Hệ thống thông tin này cung cấp thông tin cho người lao động trong việc lựa chọn các dịch vụ học nghề, tìm kiếm hoặc tự tạo việc làm. Điều này sẽ giúp giải tỏa tâm lý e sợ của người lao động khi lựa chọn học nghề ngắn hạn.
Hai là, quy hoạch mạng lưới cơ sở dạy nghề, mở rộng ngành nghề đào tạo đáp ứng nhu cầu xã hội. Xây dựng quy hoạch mạng lưới cơ sở dạy nghề phù hợp với quy hoạch phát triển nhân lực trước mắt và tương lai cho các vùng kinh tế, các khu công nghiệp, các doanh nghiệp, vùng nông thôn, vùng khó khăn; đáp ứng nhu cầu học nghề, phổ cập nghề cho người lao động, nhất là thanh niên và góp phần phân luồng sau Trung học cơ sở và Trung học phổ thông. Phát triển các cơ sở dạy nghề trong các khu công nghiệp, các doanh nghiệp nhất là ở những nơi trình độ lao động còn thấp, hiệu quả sản xuất chưa cao để vừa đào tạo nhân lực cho doanh nghiệp vừa tham gia đào tạo đáp ứng nhu cầu xã hội. Hoàn thiện và thường xuyên bổ sung, cập nhật danh mục nghề theo nhu cầu của thị trường lao động và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của cả nước, từng vùng, từng ngành và từng địa phương. Nghiên cứu chuyển hướng xây dựng chương trình dựa trên năng lực thực hiện và thực hiện nguyên tắc liên thông để tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động có cơ hội nhanh chóng chuyển đổi nghề nghiệp hoặc tiếp tục nhận dịch vụ đào tạo hoặc tự đào tạo để nâng cao trình độ, thăng tiến trong nghề nghiệp và tăng thu nhập trong suốt cuộc đời lao động của họ.
 |
|
Tỷ lệ học sinh qua đào tạo nghề ở nước ta hiện nay còn rất khiêm tốn
Ảnh:thanhnien.com.vn |
Ba là, nâng cao chất lượng đào tạo nghề. Chất lượng đào tạo quyết định sức cạnh tranh của nguồn nhân lực. Chất lượng đào tạo là thương hiệu và sự tồn tại của các cơ sở dạy nghề trong thị trường đào tạo và thị trường việc làm. Bảo đảm chất lượng là bảo đảm quyền lợi cho tất cả các bên khách hàng tham gia hoạt động đào tạo nghề. Vì vậy cần nhanh chóng chuyển từ mô hình đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu về số lượng sang mô hình đáp ứng nhu cầu về chất lượng và hiệu quả. Đột phá về chất lượng là mục tiêu quan trọng nhất để đáp ứng nhu cầu. Hoàn thiện quy trình, hệ thống tiêu chí kiểm định chất lượng các chương trình đào tạo và cơ sở dạy nghề. Tự kiểm định chất lượng và kiểm định chương trình đào tạo là nội dung chủ yếu của hoạt động kiểm định chất lượng.
Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý nhà nước cũng cần xây dựng chính sách công nhận, công bố công khai và chính sách khuyến khích các cơ sở dạy nghề ngắn hạn đạt chất lượng; hình thành tổ chức đánh giá độc lập để bảo đảm tính khách quan và bảo vệ quyền lợi cho tất cả các bên tham gia hoạt động đào tạo nghề; thực hiện chính sách phân tầng chất lượng (trong hệ thống có các trường chất lượng cao, các nghề trọng điểm…) để đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường lao động và nhu cầu xã hội.