Đảm bảo thực hiện thống nhất mô hình phòng xét xử mới từ tháng 1/2018

Ngày 31/1, tại Hà Nội, Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) đã tổ chức họp báo công tác Tòa án năm 2017, nhiệm vụ trọng tâm năm 2018 dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án TANDTC.

Nhiều vụ án lớn về kinh tế, tham nhũng đã được đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh

Báo cáo kết quả công tác, Chánh Văn phòng TANDTC Nguyễn Quang Hưng cho biết: Năm 2017, yêu cầu nhiệm vụ đặt ra cho các Tòa án là hết sức nặng nề, tuy nhiên, với việc chủ động đề ra nhiều chủ trương, giải pháp rất thiết thực, mang tính đột phá và tổ chức thực hiện quyết liệt trong toàn hệ thống, trong năm qua, các nhiệm vụ trọng tâm công tác Tòa án tiếp tục được triển khai thực hiện có hiệu quả. Thể hiện tập trung ở một số điểm như sau:

Công tác giải quyết, xét xử các loại vụ án và xem xét áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án có nhiều chuyển biến mang tính thực chất cả về tiến độ và chất lượng; nhiều vụ án lớn, đặc biệt nghiêm trọng về kinh tế, tham nhũng đã được dưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh, qua đó góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo môi trường ổn định cho sự phát triển kinh tế của đất nước. Bên cạnh đó, công tác giải quyết khiếu nại về tư pháp dần đi vào nề nếp, bảo vệ kịp thời các quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự.

Tòa án đã tích cực tham gia hoàn thiện hệ thống pháp luật. Công tác hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật có nhiều đổi mới theo hướng huy động trí tuệ, tâm huyết của đông đảo những người đã và đang công tác trong hệ thống Tòa án, cũng như những nhà khoa học pháp lý. Số lượng các văn bản hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật tăng mạnh so với các năm trước, qua đó tháo gỡ nhiều vướng mắc về áp dụng pháp luật trong thực tiễn xét xử nói riêng và hoạt động tư pháp nói chung.

Trong năm qua, TANDTC đã thành lập 19 Đoàn công tác do các đồng chí lãnh đạo và Thẩm phán TANDTC làm Trưởng đoàn tiến hành kiểm tra công tác chuyên môn của 03 TANDTC cấp cao, 31 TANDTC cấp tỉnh và 66 Tòa án nhân dân cấp huyện.

Đã triển khai nghiêm túc việc thi tuyển chọn Thẩm phán theo quy định của Luật Tổ chức TANDTC năm 2014; công tác hợp tác quốc tế được tăng cường; công tác thông tin tuyên truyền có nhiều đổi mới mạnh mẽ; việc ứng dụng công nghệ thông tin được chú trọng, qua đó góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị chung của cả hệ thống...

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, hoạt động của các Tòa án trong năm qua cũng còn một số hạn chế, thiếu sót, như: Vẫn còn các vụ án để quá hạn luật định do lỗi của Tòa án; một số vụ án áp dụng pháp luật không đúng, gây bức xúc trong dư luận; chưa khắc phục triệt để việc án tuyên không rõ ràng; tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm còn thấp; việc hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật ở một số lĩnh vực còn chậm; vẫn còn xảy ra một số trường hợp cán bộ, công chức Tòa án có hành vi vi phạm...

Đảm bảo thực hiện thống nhất mô hình phòng xét xử mới trong tháng 1/2018

Tại buổi họp báo, Chánh án TANDTC Nguyễn Hoà Bình khẳng định: Năm qua, ngành toà án có nhiều thay đổi trong công tác xét xử. Cụ thể, về hình thức đã áp dụng trang phục xét xử mới và mô hình xét xử mới.

Về nội dung, đã điều hành phiên toà theo tinh thần tranh tụng. Hội đồng xét xử (HĐXX) và các thẩm phán đã thực hiện các quy định mới của một số luật liên quan đến tố tụng. Theo đó có nhiều chức năng mới được bổ sung cho HĐXX như: triệu tập điều tra viên tại phiên tòa; khởi tố vụ án, khởi tố bị can tại phiên tòa...

Trong đó, đáng chú ý, đối với phòng xét xử, có nhiều điểm mới như:  Vị trí ngồi của Kiểm sát viên và người bào chữa được bố trí đối diện và ngang hàng với nhau, thể hiện sự bình đẳng giữa các bên để thực hiện đúng nguyên tắc tranh tụng trong xét xử. Trong xét xử các vụ án hình sự, “Vành móng ngựa” được thay thế bằng “Bục khai báo”, nhằm thể hiện tính nhân văn, đảm bảo tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Có quy định riêng về phòng xử án khi xét xử, giải quyết các vụ việc về gia đình và người chưa thành niên, đảm bảo phù hợp với nguyên tắc “tố tụng thân thiện” đối với người dưới 18 tuổi đã được quy định trong các đạo luật tố tụng tư pháp mới được Quốc hội thông qua. Trong phòng xét xử có khu ngăn cách giữa cơ quan tiến hành tố tụng và người tham dự phiên tòa; cuối phòng xét xử có khu vực dành riêng cho cơ quan truyền thông, báo chí để tăng cường tính công khai, minh bạch.

Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết, sẽ đảm bảo thực hiện thống nhất mô hình phòng xét xử mới (từ 01/01/2018); thực hiện thống nhất trang phục xét xử của thẩm phán (Quý II năm 2018).

Tuy nhiên, Chánh án cho biết, hiện nay phòng xét xử thân thiện mới có thể triển khai được ở cấp tỉnh, còn ở cấp huyện thì khó khăn vì hầu hết TAND các huyện chỉ có 1 phòng xét xử.  “Trong thời gian tới, TANDTC sẽ xây dựng Đề án trình Chính phủ, Quốc hội để xây dựng thêm phòng xét xử tại cấp huyện”, Chánh án cho hay.

Chánh án cũng thông tin thêm: Tất cả các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng chỉ đạo đưa ra xét xử cho đến thời điểm này đã được TANDTC hình thành các HĐXX ở cả 2 cấp sơ thẩm và phúc thẩm, tiêu chuẩn yêu cầu tuyển chọn thẩm phán có kinh nghiệm, có tín nhiệm cả về năng lực hiểu biết, điều hành và phẩm chất đạo đức…

“TANDTC đã  yêu cầu các thẩm phán chủ động phối hợp với Viện kiểm sát để nghiên cứu hồ sơ và  nghiên cứu kỹ Bộ luật tố tụng hình sự mới để nắm rõ nội dung vụ án, thẩm quyền, duy trì phiên tòa tranh tụng”, Chánh án nói.