Sáng 16/10, dưới sự chủ trì của Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến về dự án luật Doanh nghiệp (sửa đổi).
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày tờ trình tại phiên họp (Ảnh: quochoi.vn)
Thêm chương riêng về hộ kinh doanh
Trình dự án Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, qua rà soát, đánh giá cho thấy một trong nội dung còn khiếm khuyết là hộ kinh doanh không rõ ràng về địa vị pháp lý và trách nhiệm dân sự; quyền kinh doanh bị giới hạn trong phạm vi cấp quận, huyện; chỉ được sử dụng dưới 10 lao động; không được mở chi nhánh, văn phòng đại diện...
“Chính hạn chế pháp lý này dẫn đến cản trở hộ kinh doanh tận dụng và phát huy tối đa cơ hội kinh doanh; không phát huy hết được lợi ích của nguồn lực đầu tư dưới hình thức hộ kinh doanh” – Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.
Vì vậy, dự thảo luật đã bổ sung chương VIIa về hộ kinh doanh, quy định về nội dung và nguyên tắc cơ bản của quy định về hộ kinh doanh.
Theo đó, tiếp tục thừa nhận sự tồn tại của “hộ kinh doanh” là một hình thức kinh doanh, bên cạnh các loại hình doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần; đảm bảo sự đa dạng hình thức kinh doanh, trao thêm quyền cho nhà đầu tư lựa chọn hình thức kinh doanh phù hợp; không ép buộc hành chính hộ kinh doanh phải chuyển thành doanh nghiệp hoặc xóa bỏ hình thức hộ kinh doanh.
Quy định rõ ràng địa vị pháp lý và trách nhiệm dân sự của hộ kinh doanh phù hợp với quy định của Bộ luật Dân sự (hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên gia đình đăng ký); bãi bỏ hạn chế của quy định hiện hành đối với hộ kinh doanh (như: chỉ được sử dụng dưới 10 lao động, không được mở chi nhánh, văn phòng đại diện).
Về đề xuất này, Ủy ban Kinh tế (cơ quan thẩm tra dự án luật) cho rằng, hộ kinh doanh là một bộ phận cấu thành không nhỏ của nền kinh tế, cần được khẳng định về địa vị pháp lý và luật hóa các quyền, nghĩa vụ để tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho hộ kinh doanh phát triển, nâng cao năng lực quản trị, thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ và bảo đảm cạnh tranh bình đẳng với các chủ thể khác khi tham gia thị trường. Do vậy, đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định cụ thể hơn về khái niệm, loại hình, đối tượng được thành lập, nghĩa vụ đăng ký, chủ hộ và các thành viên, quyền và nghĩa vụ (thuế, lao động, bảo hiểm xã hội, môi trường...) của hộ kinh doanh; quy định về tạm ngừng, chấm dứt hoạt động và thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh; quy định về quản trị, kế toán, theo hướng đơn giản, thuận lợi về thủ tục hành chính nhằm bảo đảm vừa khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh của hộ kinh doanh vừa tạo sự công bằng, bình đẳng, minh bạch với doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, cơ quan thẩm tra nêu rõ, trên thế giới hiện nay chỉ có hai nước có quy định pháp lý về hộ kinh doanh (Việt Nam và Trung Quốc), do vậy để khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, bảo đảm quản lý việc thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ về thuế, bảo hiểm... của hộ kinh doanh nên đề nghị rà soát, bổ sung quy định chặt chẽ nghĩa vụ của hộ kinh doanh; rà soát phù hợp với quy định của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trong việc hỗ trợ chuyển đổi hộ kinh doanh thành doanh nghiệp.
Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị nghiên cứu, bổ sung luật hóa những quy định việc hộ kinh doanh tham gia các quan hệ dân sự tại Nghị định số 78/2015/NĐ-CP của Chính phủ về đăng ký doanh nghiệp và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đã được thực hiện ổn định trong thực tiễn vào dự thảo Luật để bảo đảm tính ổn định, tính kế thừa của hệ thống pháp luật.
Cần thận trọng, cân nhắc kỹ
Phát biểu ý kiến tại phiên họp, nhiều thành viên UBTVQH bày tỏ chưa yên tâm, đề nghị cân nhắc kỹ việc đưa hộ kinh doanh vào luật này.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đề nghị cần cân nhắc, đánh giá kĩ tác động việc đưa hộ kinh doanh vào dự luật. Bà cho rằng, “khi đưa một chủ thể vào một luật thì phải hết sức cân nhắc, vì luật doanh nghiệp từ trước đến nay điều chỉnh doanh nghiệp, giờ lại đưa hộ kinh doanh vào”.
Bà cũng đặt câu hỏi: Báo cáo thẩm tra có đề cập trên thế giới có hai nước quy định tính pháp lý của hộ kinh doanh là Trung Quốc và Việt Nam, vậy các nước còn lại quy định như thế nào và ở văn bản nào?.
Trưởng ban Công tác Đại biểu Trần Văn Túy cũng đề nghị thận trọng đưa hộ kinh doanh vào dự thảo Luật nếu không sẽ gây tâm lý hoang mang cho các hộ kinh doanh. Bởi lẽ, “trong dự luật này ngoài việc bãi bỏ hạn chế của quy định hiện hành đối với hộ kinh doanh (như: chỉ được sử dụng dưới 10 lao động, không được mở chi nhánh, văn phòng đại diện) thì chưa thấy quy định gì khuyến khích để hộ này phát triển hơn” – ông đánh giá.
Trong khi đó, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho rằng, kinh doanh là quyền của công dân được pháp luật quy định. Người dân có quyền kinh doanh ngành nghề cảm thấy phù hợp, còn Nhà nước quản lý doanh nghiệp và hộ kinh doanh bằng hệ thống pháp luật.
Theo ông, trước khi luật hoá quy định về hộ kinh doanh thì cần phải trả lời câu hỏi vì sao hộ kinh doanh không thích lên doanh nghiệp? Trả lời câu hỏi này, ông cho rằng, ngoài vấn đề thuế phức tạp thì khả năng quản trị, quản lý tài chính, rồi thanh kiểm tra cũng khiến hộ kinh doanh không thích thành doanh nghiệp.
Ông cũng tỏ rõ quan điểm: “Khi đưa tất cả hộ kinh doanh vào điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp, hộ kinh doanh phải đảm bảo theo Luật Doanh nghiệp thì tương lai sự phát triển của hàng triệu hộ kinh doanh như thế nào, nên đánh giá tác động kỹ về vấn đề này chứ không vội được, tôi chưa đồng tình lắm”.
Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân lưu ý phải trả lời được câu hỏi lớn nhất là chúng ta sửa luật này thì giải quyết được bất cập hiện nay hay không? Đồng thời phải làm rõ việc sửa Luật này có tương thích được với những Luật mới ban hành hay không?.
Về đề xuất đưa hộ kinh doanh vào luật, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, bổ sung quy định về hộ kinh doanh vào dự thảo luật là vấn đề lớn nhưng lại chưa có sự đánh giá tác động đầy đủ. Vấn đề nào đã rõ, đã "chín", đánh giá tác động được thì mới bổ sung. Còn nếu không, chỉ sửa những bất cập để tiếp tục phát triển doanh nghiệp, tạo môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi cho các thành phần kinh tế tham gia phát triển doanh nghiệp; chứ không nên đặt ra vấn đề chưa đánh giá tác động được./.