Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, đa số ý kiến đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đề nghị bổ sung 1 điều luật mới về Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp để xử lý hình sự hành vi kinh doanh đa cấp trái phép, tránh để xảy ra hậu quả rồi mới xử lý về Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản như một số vụ án liên quan đến kinh doanh đa cấp vừa qua. Tuy vậy, một số ý kiến đề nghị không bổ sung quy định này.
“Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho rằng kinh doanh đa cấp là phương thức kinh doanh hiện đại, nếu tuân thủ đúng pháp luật thì sẽ phát huy hiệu quả. Tuy nhiên, nếu kinh doanh theo phương thức đa cấp mà vi phạm quy định của pháp luật thì sẽ tiềm ẩn nguy cơ gây ra hậu quả rất lớn. Thực tế vừa qua, nhiều vụ kinh doanh đa cấp vi phạm quy định của pháp luật đã gây thiệt hại cho hàng chục nghìn người, chủ yếu là người dân nghèo ở các vùng nông thôn”, Chủ nhiệm Lê Thị Nga nêu quan điểm.
Vì vậy, tiếp thu ý kiến của đa số ĐBQH và theo đề nghị của Chính phủ, dự thảo Luật đã bổ sung Điều 217a - Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp.
ĐB Bùi Văn Xuyền (Thái Bình). Ảnh: QH.
Theo đại biểu Bạch Thị Hương Thuỷ (Hòa Bình), việc bổ sung tội danh trên vào Bộ luật Hình sự là cần thiết và phù hợp với thực tiễn hiện nay. Bởi kinh doanh đa cấp thời gian qua, hoạt động kinh doanh đa cấp trá hình đang ngày càng phức tạp, khó lường, diễn ra ở hầu khắp các tỉnh trong cả nước với những thủ đoạn tinh vi như kinh doanh tiền ảo, thực phẩm chức năng, khóa học làm giàu, chăm sóc sức khỏe, trò chơi tài chính.
Hoạt động này đã gây hậu quả rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng như vụ Công ty đa thương mại cấp Cộng đồng Việt chiếm đoạt 108 tỷ đồng của 2.929 người dân, Công ty Liên kết Việt chiếm đoạt hơn 2.000 tỷ đồng của 42.000 người dân…
Tuy nhiên, theo ĐB Thuỷ, cần thiết kế xử lý nghiêm người đứng đầu tổ chức vì kinh doanh đa cấp có nhiều tầng nấc, thực tế việc kinh doanh theo phương thức đa cấp, người tổ chức, đứng đầu, người đứng ra thiết lập mạng lưới tổ chức hoạt động kinh doanh, tất cả những người tham gia bán hàng đa cấp đều ký hợp đồng với người tổ chức và doanh thu từ bán hàng đa cấp đều gửi về cho người tổ chức. Chỉ xử lý hình sự người tham gia nếu đủ yếu tố cấu thành đồng phạm với người cầm đầu tổ chức, còn những người tham gia mạng lưới kinh doanh đa cấp khác thì xem xét có hướng xử lý khác phù hợp. Đồng quan điểm, ĐB Phạm Trí Thức (Thanh Hóa) cho rằng, cần cân nhắc trách nhiệm hình sự tội kinh doanh trái phép cho phù hợp với sự phát triển kinh tế, công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, lưu ý thời gian qua nhiều trường hợp kinh doanh đa cấp không phải là kinh doanh trái phép mà có dấu hiệu lừa đảo chiếm đoạt tài sản như mặc quần áo sĩ quan quân đội cao cấp, đi xe biển xanh, quảng cáo rầm rộ, với thủ đoạn, lợi nhuận rất cao… khiến người dân bị mắc lừa.
Do đó, quy định dấu hiệu hoạt động không có giấy phép và hoạt động không đúng nội dung chứng nhận bán hàng đa cấp trong Dự thảo Luật thì tính khả thi không cao, nên phải tính toán lại điều luật này.
Trong khi đó, ĐB Bùi Văn Xuyền (Thái Bình) lại thẳng thắn đề nghị, cân nhắc chưa nên bổ sung tội danh mới này vào Bộ luật Hình sự.
ĐB Bùi Văn Xuyền phân tích, đây là tội danh mới, chưa được báo cáo đánh giá đầy đủ về lý do sự cần thiết, tác động của việc bổ sung tội danh này vào Bộ luật Hình sự. Báo cáo giải trình của UBTVQH cũng nêu ý kiến của ĐBQH về một số vụ việc xẩy ra vừa qua về kinh doanh đa cấp gây thiệt hại lớn, gây bức xúc trong nhân dân, còn nguyên nhân do đâu và xử lý như thế nào thì chưa được giải trình một cách rõ ràng?.
Bên cạnh đó, Bộ luật Hình sự hiện hành đã bỏ tội danh "kinh doanh trái phép” vì không phù hợp với tình hình thực tế hiện nay vì người dân được làm tất cả những gì pháp luật kkhông cấm, nay lại có thêm tội về kinh doanh đa cấp trái phép là không phù hợp.
Mặt khác, ĐB Xuyền cho rằng thiết kế của điều luật thì chưa chắc đã xử lý được những vụ việc tương tự đã xảy ra trong thời gian vừa qua vì các doanh nghiệp này đều đã được cấp phép kinh doanh rất đầy đủ. Hơn nữa việc thiết kế khung hình phạt phạt tội này cao nhất mới 5 năm tù, nhẹ hơn rất nhiều so với Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc Tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng internet hoặc thiết bị số thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản với khung hình phạt lên đến 20 năm và chung thân.
“Bổ sung tội mới có thể tạo khe hở là nơi “trốn” để đối tượng không bị xử lý về Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông để chiếm đoạt tài sản” – ĐB Xuyền lo ngại./.