Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng phát biểu tại phiên họp (Ảnh: KT)
Chiều 13/9, dưới sự điều khiển của Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế bảo vệ môi trường. Đáng chú ý, quan điểm của cơ quan soạn thảo là Bộ Tài chính và cơ quan thẩm tra dự luật là Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội về dự luật này còn khá xa nhau.
Đầu tiên, về sự cần thiết sửa đổi Luật, cơ quan thẩm tra cơ bản nhất trí với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết phải sửa đổi Luật. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cho rằng, nội dung của Tờ trình và Dự thảo luật chưa thực sự đảm bảo để thực hiện các mục tiêu đề ra, do đó đề nghị Chính phủ cần tiếp tục nghiên cứu để sửa đổi một cách toàn diện Luật thuế bảo vệ môi trường (BVMT).
Về đối tượng chịu thuế, trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, trong quá trình thảo luận xây dựng dự án Luật, có ý kiến đề nghị rà soát bổ sung các hàng hóa khác khi sử dụng cũng gây ô nhiễm môi trường vào đối tượng chịu thuế như ắc quy, máy tính, chất tẩy rửa công nghiệp, phốt pho vàng, axit photphoric...
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, việc bổ sung một số hàng hóa nêu trên vào đối tượng chịu thuế BVMT trong bối cảnh hiện nay là chưa phù hợp. Do đó, đề nghị chưa bổ sung đối tượng chịu thuế BVMT tại dự thảo Luật.
Không đồng tình với quan điểm trên, thẩm tra dự luật, Thường trực Uỷ ban Tài chính, Ngân sách đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu, xem xét, lựa chọn những sản phẩm gây ảnh hưởng đến môi trường được sử dụng phổ biến để bổ sung vào diện chịu thuế, góp phần hạn chế việc sử dụng quá mức các chất gây ô nhiễm môi trường trong dân cư, bảo đảm bao quát đầy đủ các đối tượng gây ô nhiễm môi trường.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Đức Hải lí giải, theo Chiến lược cải cách hệ thống thuế thì cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung đối tượng thu, điều chỉnh mức điều tiết nhằm góp phần hạn chế sử dụng những hàng hóa gây tác động xấu đến môi trường sinh thái. Tuy nhiên, trong dự thảo luật sửa đổi lần này, Chính phủ vẫn chưa thực sự có nghiên cứu, đánh giá cụ thể để mở rộng đối tượng chịu thuế, vẫn chỉ tập trung việc điều chỉnh mức thu đối với các đối tượng chịu thuế BVMT là chưa phù hợp với định hướng về chiến lược cải cách hệ thống thuế.
Hơn nữa, theo cơ quan thẩm tra hiện nay, việc xả thải thông qua các hộ cá nhân, người tiêu dùng khi sử dụng các sản phẩm gây ô nhiễm môi trường (như việc sử dụng các chất tẩy rửa,...) là rất lớn, do đó cần có chính sách để điều chỉnh với hành vi xả thải của các đối tượng này. Vì vậy, cần thiết phải nghiên cứu để bổ sung vào đối tượng chịu thuế BVMT nhằm bảo đảm công bằng giữa các sản phẩm gây ô nhiễm môi trường (như xăng, dầu với than, chất tẩy rửa...).
Cơ quan thẩm tra cũng chỉ ra thực tế các sản phẩm trên đều là những sản phẩm có khối lượng sử dụng và thải bỏ tăng nhanh qua các năm, việc thải bỏ các sản phẩm này sau sử dụng có tác động rất đáng kể đối với môi trường, cả trong ngắn hạn và dài hạn. Nhiều loại trong số này là những chất thải nguy hại, cần được thu gom và xử lý theo cách thức riêng với chi phí cao, song thực tế việc thải bỏ các hàng hóa này ra môi trường hiện nay hầu như chưa phải chịu chi phí (giá dịch vụ thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt rất thấp, công nghệ xử lý lạc hậu, thậm chí một số sản phẩm phế thải chủ yếu xử lý bằng hình thức chôn lấp)…
Về biểu khung thuế, điểm được quan tâm tại dự thảo Luật là đề nghị điều chỉnh khung thuế BVMT đối với xăng dầu như sau: mức thuế tối thiểu điều chỉnh tăng bằng mức thuế cụ thể đang áp dụng; mức thuế tối đa điều chỉnh tăng bằng 2 lần mức thuế tối đa trong khung thuế hiện hành (trong đó xăng điều chỉnh từ 1.000-4.000 đồng/lít lên từ 3.000-8.000 đồng/lít).
Tuy vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ cần làm rõ cơ sở khoa học để đề xuất nâng mức trần khung đối với xăng, dầu lên gấp 2 lần như Dự thảo luật; đánh giá tác động đến hoạt động sản xuất kinh doanh và sức cạnh tranh của doanh nghiệp, đời sống của người dân, tăng trưởng kinh tế và tác động đến việc định hướng hạn chế sử dụng sản phẩm gây ô nhiễm môi trường là xăng, dầu như mục tiêu của thuế BVMT (đặc biệt đánh giá tác động đến giá vận tải, giá hàng hoá của các mặt hàng thiết yếu...) để làm căn cứ xác định việc điều chỉnh tăng khung thuế BVMT đối với xăng, dầu như Tờ trình của Chính phủ. Đồng thời, việc điều chỉnh tăng phải phân kỳ, có lộ trình phù hợp với tăng trưởng kinh tế, sức chịu đựng của người dân và doanh nghiệp.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh: Trong tình hình hiện nay, đưa việc tăng thuế suất là không thuận. Thủ tướng Chính phủ cũng đang mong muốn tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, tạo không khí phấn khởi cho nhân dân làm ăn. Ngân sách khó khăn nhưng có thể quản lý thu tốt hơn, giải quyết qua việc tồn đọng thuế, nợ thuế, trốn thuế, gian lận thương mại... để có thể khai thác thêm nguồn thu ngân sách. Việc thực hiện chính sách thuế ổn định sẽ giúp người dân, doanh nghiệp yên tâm sản xuất, góp phần phát triển kinh tế, đóng góp cho ngân sách nhà nước.
Hơn nữa, theo Chủ tịch Quốc hội, một dự án luật sửa đổi còn nhiều ý kiến khác nhau giữa cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra, khó để UBTVQH cho ý kiến vì vậy đề nghị Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ chuẩn bị thêm.
Chủ tịch Quốc hội lưu ý, khung thuế hiện hành dùng chưa hết, giờ lại đề nghị tăng gấp đôi khung cho xăng dầu trong khi đây không phải là loại sản phẩm gây ô nhiễm môi trường nhất là chưa hợp lý. Hơn nữa, tên luật là Luật thuế BVMT mà trong cơ cấu về số thu từ các đối tượng chịu thuế BVMT, thu thuế BVMT đối với xăng, dầu chiếm tới hơn 93% tổng số thu thuế BVMT. Từ đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo cần phải chuẩn bị toàn diện hơn, bao quát hơn những đối tượng phải chịu thuế, đảm bảo hợp lý giữa các đối tượng chịu thuế./.