Theo Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, việc giải ngân vốn đầu tư công cả năm 2016 và 5 tháng đầu năm 2017 tuy có cao hơn cùng kỳ năm trước nhưng phải thẳng thắn nói là còn chậm, không phân bổ hết dự toán, nghĩa là có tiền không tiêu hết được.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ. Ảnh: VA
“Số tiền trong dự toán Bộ Tài chính và Chính phủ luôn bảo đảm, nhưng không tiêu hết được. Có nhiều nguyên nhân làm tăng trưởng kinh tế không đạt kế hoạch và làm giảm hiệu quả sử dụng vốn, nhưng dù nguyên nhân khách quan hay chủ quan hay xảy ra ở đâu, bộ, ngành nào, địa phương nào thì cũng nhận thức đây thuộc trách nhiệm của Chính phủ và Chính phủ nhận trách nhiệm với Quốc hội để hứa sẽ làm tốt hơn trong thời gian tới”- Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh.
Nêu nguyên nhân, Phó Thủ tướng cho rằng có cả khách quan và có chủ quan, nhưng nguyên nhân chủ quan là quan trọng và chủ yếu nhất. Về khách quan, Luật Đầu tư công mới có hiệu lực từ đầu năm 2015 và còn nhiều lúng túng từ khâu ban hành văn bản đến khâu thực hiện. Việc xây dựng và triển khai kế hoạch đầu tư công trung hạn cũng là việc chúng ta làm chưa có tiền lệ nên cũng còn chưa có kinh nghiệm nhiều và còn lúng túng.
Nhu cầu đầu tư công rất lớn và bản thân kế hoạch đầu tư công mà Quốc hội đã phê duyệt theo Nghị quyết 06 là 2 triệu tỷ đồng, trước đó cũng phải cắt giảm khoảng 200.000 tỷ đồng so với phương án Quốc hội phê duyệt vào cuối năm 2016 tại kỳ họp cuối năm của Quốc hội khóa XIII. Vậy nên các bộ, ngành và địa phương mất rất nhiều thời gian để rà soát, sắp xếp theo thứ tự ưu tiên để cắt giảm nên cũng làm giảm tiến độ giải ngân. Bên cạnh đó có nhiều quy định mang tính chất thủ tục làm cản trở việc giải ngân như nhiều đại biểu Quốc hội đã nêu.
Về nguyên nhân chủ quan, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ thẳng thắn chỉ rõ: Thứ nhất, chậm trong việc rà soát, phát hiện để sửa đổi kịp thời những bất hợp lý trong các văn bản hướng dẫn, các pháp luật liên quan đến đầu tư công và những vấn đề có thể phải trình Quốc hội để xem xét, sửa đổi những vấn đề cần thiết.
Thứ hai, nhiều bộ, ngành, địa phương chưa kiên quyết và quyết liệt trong việc rà soát cắt giảm mà theo đúng tinh thần Nghị quyết 26 của Quốc hội là phải đảm bảo trước hết là thu hồi nợ đọng xây dựng cơ bản, các khoản ứng trước, chúng ta phải ưu tiên tập trung cho các dự án quan trọng và cấp bách, những dự án sử dụng đối tác công tư, liên quan đến đối ứng cho các dự án ODA, sau đó, mới bố trí cho những công trình khởi công mới.
Nhưng các bộ, ngành cũng “giằng xé” rất nhiều các lựa chọn, có tình trạng việc nào cũng muốn, nên việc cắt giảm của các dự án rất khó khăn và thực tế đã rất mất công trong việc rà soát để cắt giảm theo các yêu cầu nguồn vốn đã cho phép theo nghị quyết của Quốc hội cũng như chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.
Một vấn đề nữa là việc phân công, phân cấp, ủy quyền chưa thực sự quyết liệt và hợp lý, vẫn còn tình trạng thích ôm việc ở các bộ và các ngành, vẫn còn tình trạng một số bộ thấy việc gì cũng quan trọng, việc gì cũng to nên để bộ làm còn phân cấp cho cấp dưới, địa phương chưa đầy đủ cũng chưa quyết liệt.
Công tác phối hợp giữa các bộ, ngành, giữa địa phương với các địa phương vẫn còn là một khâu yếu kém, không thể biện minh hay chối cãi việc này, các bộ ở trung ương với nhau hay trong nội bộ từng bộ, rồi giữa bộ, ngành trung ương với địa phương. Một bộ phận cán bộ, công chức chưa đề cao trách nhiệm, còn nhũng nhiễu, yếu kém năng lực nhưng chưa được các tư lệnh ngành, lãnh đạo địa phương thay thế kịp thời và xử lý nghiêm theo tinh thần Nghị quyết 60 chuyên đề về giải quyết đầu tư công mà Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo và Chính phủ đã có nghị quyết.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ bày tỏ, để đẩy nhanh việc xây dựng và giao kế hoạch vốn đầu tư công thì Chính phủ thường xuyên rà soát tình hình, ban hành nhiều chủ trương, nhiệm vụ và giải pháp trong các nghị quyết hàng tháng. Đặc biệt là ban hành Nghị quyết chuyên đề số 60 ngày 08/07/2016 về nhiệm vụ, giải pháp đẩy nhanh tiến độ và nâng cao hiệu quả vốn đầu tư công. Thủ tướng cũng đã thành lập Tổ công tác đặc biệt do một Phó Thủ tướng đứng đầu, trực tiếp chỉ đạo việc triển khai Nghị quyết 60. Việc chỉ đạo của Thủ tướng và Tổ công tác đặc biệt cho đến nay đã cơ bản tháo gỡ khó khăn về thủ tục đầu tư, về thủ tục giải ngân, gắn trách nhiệm của bộ, ngành địa phương và người đứng đầu, công khai minh bạch đối với trách nhiệm để chậm trễ trong việc phân bổ, giải ngân đầu tư công. Những vấn đề trong phạm vi quy định của các nghị định cơ bản đã được tháo gỡ.
Phó Thủ tướng cho hay, riêng 5 tháng cuối năm 2016, tốc độ giải ngân bằng gần 3 lần so với 7 tháng đầu năm 2016 và cả năm 2016, chúng ta giải ngân được 92,3%, trong đó, năm 2015 chỉ giải ngân được 87%. 5 tháng đầu năm 2017 thì cũng đã giải ngân được 24,7% vốn đã giao và cùng kỳ năm trước thì được 21%.
Đề cập đến giải pháp trong thời gian tới, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh: Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương, tiếp tục rà soát sửa đổi, bổ sung các nghị định, thông tư về đầu tư công, đấu thầu, xây dựng. Tăng cường phân cấp mạnh mẽ và triệt để hơn nữa cho cấp dưới và cho địa phương, tăng cường kỷ luật, kỷ cương, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu của công chức và đạo đức công vụ, đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng, sớm kiểm toán, sắp xếp, nâng cao năng lực của các Ban Quản lý dự án, kịp thời thanh toán cho kho bạc nhà nước, khối lượng hoàn thành, không để dồn vào cuối năm, đồng thời rà soát đánh giá toàn diện những bất cập trong các nghị định, thông tư để chúng ta tiếp tục rà soát. Kể cả các pháp luật liên quan đến đầu tư công. Nếu có vấn đề gì cần thiết sẽ báo cáo với Quốc hội để xem xét, điều chỉnh, sửa đổi kịp thời. Kể cả Nghị định 15 về đầu tư đối tác công tư.
Trường hợp đến một thời hạn nhất định nào đó mà các bộ, ngành nào đã có quyết định phân bổ mà chưa giải ngân được mức tối thiểu thì Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo sẽ báo cáo với Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội cho cắt giảm để nhập vào dự phòng chung hoặc sẽ không phân bổ ngân sách cho năm 2018. Chính phủ phải tăng cường kỷ luật, kỷ cương thì mới có thể có chuyển biến trong thời gian tới được.
Đồng thời, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cũng đã chỉ đạo thường xuyên tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra kiểm toán, xử lý nghiêm các cán bộ tham mưu dù ở cấp nào đã làm chậm trễ trong quá trình phân bổ giải ngân và gây ra tiêu cực, thất thoát, tham nhũng trong lĩnh vực đầu tư công./.