Bí thư Thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam Lê Duẩn; Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh; Thủ tướng Phạm Văn Đồng; Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng nhiều đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đón đồng chí Phiđen Caxtrô thăm Việt Nam, trưa 12/9/1973 tại sân bay Gia Lâm. (Ảnh tư liệu)
Hôm nay cũng là ngày cuối cùng trong 9 ngày quốc tang của Cuba, hơn 11 triệu người dân quốc đảo Caribê xã hội chủ nghĩa tiễn đưa vị Tổng Tư lệnh kính yêu về với Đất Mẹ tại Nghĩa trang Thành phố Xăngtiagô, sau hành trình dọc theo chiều dài Tổ quốc hàng nghìn km qua 13 tỉnh, từ Thủ đô La Habana về miền Đông cội nguồn cách mạng, quê hương của lãnh tụ Phiđen.
Phiđen Caxtrô sinh ngày 13 tháng 8 năm 1926 và trưởng thành đúng vào thời kỳ trên thế giới và ở Mỹ Latinh đang thai nghén những chuyển động lớn, những nguy cơ chiến tranh, những cao trào cách mạng… Thật ra, cuộc đời chính trị của Phiđen được bắt đầu từ những hoạt động của Ông trong phong trào sinh viên, phong trào đấu tranh cách mạng trước đó, nhưng chỉ tính từ thời điểm Ông chỉ huy cuộc tấn công Pháo đài Môncađa ngày 26 tháng 7 năm 1953 đến ngày đi xa, lãnh tụ Phiđen Caxtrô đã để lại 90 mùa xuân cuộc đời với 63 năm chiến đấu kiên cường và chiến thắng vẻ vang trong sự nghiệp đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, chủ nghĩa đế quốc, vì mục tiêu giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Trong hơn một tuần tang lễ vừa qua, lãnh đạo cao cấp từ gần 60 quốc gia cùng với nhân dân Cuba vừa đau thương vừa tự hào đã đến Quảng trường Cách mạng tại Thủ đô La Habana để dâng lên Phiđen biết bao bông hoa cao quý nhất. Và đông đảo bạn bè trên toàn thế giới, trong đó có các nguyên thủ quốc gia, các chính khách lớn, các nhân vật nổi tiếng… đã thể hiện sự ngưỡng mộ, kính trọng, biết ơn “con người vĩ đại” của thế kỷ XX bởi Ông có những đóng góp to lớn đối với cách mạng thế giới và nhân loại tiến bộ:
Phiđen Caxtrô là người mở đường cho nhân dân các nước Mỹ Latinh đấu tranh thắng lợi trước các thế lực đế quốc, giành được độc lập dân tộc, khẳng định chủ quyền quốc gia. Từ đầu thế kỷ XX, hơn 30 quốc gia Mỹ Latinh nhanh chóng trở thành thuộc địa kiểu mới và “cái sân sau” của đế quốc Mỹ. Hàng loạt phong trào cách mạng và xã hội chủ nghĩa liên tiếp nổ ra, nhưng đều bị chủ nghĩa thực dân kiểu mới là Mỹ và các lực lượng tay sai, phản động dập tắt. Trong bối cảnh bế tắc về đường lối, chiến lược, sách lược kéo dài vài thập kỷ của các lực lượng cộng sản, yêu nước và cách mạng, vào năm 1953 tại Cuba đã bừng sáng một ngọn lửa hồng: một cuộc cách mạng bạo lực chống chế độ độc tài đã được lãnh tụ Phiđen triển khai, để những năm sau đó trở thành cuộc cách mạng nhân dân, chống đế quốc và cuối cùng trở thành cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa. Nhờ con đường duy nhất phù hợp và khả thi do Phiđen khai mở, đất nước Cuba nhỏ bé với gần 10 triệu người ngày ấy đã thoát khỏi nanh vuốt của đế quốc đầu sỏ Hoa Kỳ và, ngày 1 tháng 1 năm 1959, trở thành mảnh đất tự do đầu tiên tại Tây bán cầu trong thế kỷ XX. Tấm gương Cuba thức tỉnh toàn nhân loại, trước hết là nhân dân các nước Mỹ Latinh vùng lên chống đế quốc, giải phóng dân tộc. Các cuộc cách mạng ở Chilê, Đôminicana, En Xanvađo, Grênađa, Nicaragoa… trong các thập kỷ 60-70 và làn sóng cách mạng cánh tả chống đế quốc ở Vênêduêla, Bôlivia, Êcuađo… từ cuối thế kỷ XX đến nay là hệ quả tất yếu của Mỹ Latinh từ khi có ngọn hải đăng Cuba của Phiđen soi sáng! Những trang sử vàng của Cuba và Mỹ Latinh đương đại đều in đậm dấu ấn Phiđen Caxtrô - người mở đường, tấm gương và nguồn cảm hứng không vơi cạn trước dòng chảy của thời gian.
Phiđen Caxtrô đã lãnh đạo nhân dân Cuba xây dựng chế độ xã hội mới, trong đó dân chủ, công bằng, bình đẳng, nhân phẩm và hạnh phúc là những giá trị nền tảng. Với thực tiễn ấy, Ông đã chứng minh với nhân dân Mỹ Latinh và thế giới rằng, xây dựng mô hình thay thế xã hội tư bản chủ nghĩa là cần thiết và hoàn toàn có thể thực hiện được. Khi cách mạng thành công (1959), Cuba là một thuộc địa nghèo nàn, lạc hậu: hơn 25% dân số mù chữ, 45% trẻ em không được đến trường, 30% dân số trong độ tuổi lao động thất nghiệp, 20% dân số giàu có chiếm đoạt 60% tổng thu nhập quốc dân, 20% dân số nghèo khổ nhất chỉ có vẻn vẹn 2% tổng thu nhập quốc dân, nền kinh tế độc canh mía đường lạc hậu, phụ thuộc… Nhờ các chính sách kinh tế, xã hội do Nhà nước xã hội chủ nghĩa triển khai, đất nước của Phiđen càng ngày càng rạng rỡ với những ưu việt về phát triển xã hội, phát triển con người: toàn dân được đảm bảo một nền giáo dục, y tế hoàn toàn miễn phí; an sinh xã hội phổ quát mọi tầng lớp nhân dân; đến nay 100% dân số biết đọc, biết viết; không còn trẻ em suy dinh dưỡng; tỷ lệ trẻ sơ sinh tử vong được hạ xuống sát mức 5/1000; tuổi thọ bình quân của người dân là 79,2 tuổi; xã hội hoàn toàn không có ma túy, không cờ bạc, casino; văn hóa, thể thao sôi động và lành mạnh; chỉ số Phát triển con người (HDI) đạt gần 0,8 điểm, ngang với các nước phát triển trên thế giới; môi trường sinh thái được bảo đảm nghiêm ngặt…
Những chỉ số nêu trên được duy trì ngay cả trong điều kiện kinh tế khó khăn nhất, bởi chúng được lãnh tụ Phiđen xác định là “những nội dung mang tính nguyên tắc” trong xây dựng xã hội mới và là “những vấn đề không được đem ra thương lượng” trong mọi quá trình điều chỉnh, cải cách.
Thực tế cho thấy, mặc cho chính quyền Mỹ bao vây, cấm vận; mặc cho kinh tế - xã hội thế giới khủng hoảng triền miên, Cuba của Phiđen vẫn nhất quán đặt con người vào vị trí trung tâm của sự phát triển, kiên định giữ vững những ưu tiên cho phát triển con người, phát triển xã hội - đối lập mạnh mẽ với đầy rẫy biến tướng của mô hình tự do mới tư bản chủ nghĩa đương đại lấy kinh tế làm mục tiêu tối thượng của sự phát triển. Di sản tư tưởng của lãnh tụ Cuba vẫn tràn đầy ý nghĩa thời đại; là vũ khí tinh thần không thể thiếu cho cuộc đấu tranh tìm kiếm những phương án thay thế chủ nghĩa tư bản hôm nay và ngày mai !
Phiđen Caxtrô là một trong những biểu tượng sống động nhất của chủ nghĩa quốc tế cách mạng trong thời đại chúng ta; đã tạo lập nhiều mốc son chói lọi cho sự nghiệp hòa bình, hữu nghị và hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau giữa các dân tộc trên thế giới. Nhân dân thế giới, nhất là nhân dân các dân tộc Á, Phi, Mỹ Latinh nhớ đến Ông như nhớ về một hiệp sĩ cách mạng cao thượng, quả cảm và nhân văn. Cuộc đời Phiđen là cuộc đời của một chiến sĩ đấu tranh cho hòa bình, tự do, độc lập của Cuba và của các dân tộc khác.
Công lao lớn nhất của Ông là đã giáo dục cho toàn dân Cuba một tinh thần quốc tế trong sáng; động viên toàn quân, toàn dân sẵn sàng thực hiện có hiệu quả các sứ mệnh quốc tế; gắn cách mạng Cuba vào cuộc đấu tranh của Mỹ Latinh và toàn thế giới vì những mục tiêu cao cả của thời đại là hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, chủ quyền quốc gia, tiến bộ xã hội. Trong thế giới toàn cầu hóa hiện nay đang khá thịnh hành nhiều nền chính trị thực dụng, nhân loại tiến bộ rất cần chủ nghĩa quốc tế chân chính mang phong cách Phiđen Caxtrô để họ vững tin xây dựng, bảo vệ những giá trị Chân - Thiện - Mỹ trong ứng xử giữa các quốc gia dân tộc với nhau.
Chủ tịch Phiđen Caxtrô thăm các chiến sĩ tại Quảng Trị. (Ảnh tư liệu)
Trong chủ nghĩa quốc tế của Phiđen, sự nghiệp cách mạng Việt Nam, nhân dân Việt Nam, lãnh tụ Hồ Chí Minh… luôn luôn có một vị trí rất riêng, hết mực thủy chung, trong sáng. Ông và toàn dân Cuba dõi theo từng ngày tình hình chiến tranh ở Việt Nam; chia sẻ từng cân đường, viên thuốc…; dõng dạc tiếng nói bảo vệ Việt Nam trên mọi diễn đàn quốc tế; sẵn sàng hiến cả xương máu vì Việt Nam; cùng Việt Nam vỡ òa tiếng khóc, tiếng cười trong ngày toàn thắng…Thời gian trôi đi, nhưng trong tâm trí quân và dân Việt Nam không bao giờ phai nhạt hình ảnh Tổng Tư lệnh Phiđen Caxtrô - nguyên thủ quốc gia nước ngoài đầu tiên và duy nhất - vào tận chiến trường Quảng Trị khi chưa yên khói lửa chiến tranh, phất cao lá cờ của Mặt trận Giải phóng, thúc giục bộ đội Việt Nam tiến về Sài Gòn và hẹn gặp lại nhau trong ngày đại thắng! Ông không lỡ hẹn với Việt Nam: năm 1995 và năm 2003, Ông đã quay lại thăm đất nước của Hồ Chí Minh, đất nước anh hùng đang năng động đổi mới…
Nhân dân Việt Nam, cùng với nhân dân Cuba thân yêu của Ông và bạn bè quốc tế cũng sẽ không lỡ hẹn với Phiđen - vị lãnh tụ cách mạng vĩ đại đã có cống hiến lớn lao cho lịch sử thế giới thế kỷ XX. Với Phiđen, không bao giờ là vĩnh biệt, mà luôn luôn “Hẹn gặp lại trong ngày chiến thắng - Hasta la victoria siempre ”, như Ông đã trọn đời dâng hiến !
PGS,TS Nguyễn Viết Thảo
Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh