"Bảo tồn và phát huy giá trị các đô thị di sản"

Phát biểu khai mạc Hội thảo, đồng chí Đinh Văn Thu, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết: Hội thảo quốc tế về bảo tồn, phát huy giá trị các đô thị di sản lần này là một trong những hoạt động trọng tâm của Festival Di sản Quảng Nam lần thứ VI – 2017. Hội thảo nhằm tìm ra những giải pháp hiệu quả hướng đến bảo tồn vững chắc, phát huy giá trị lâu dài cho đô thị di sản Hội An. Qua Hội thảo, UBND tỉnh Quảng Nam và Ban tổ chức Hội thảo mong muốn nhận được những ý kiến, kinh nghiệm từ các nhà quản lý, các chuyên gia trong nước và quốc tế, qua đó, giúp địa phương có nhiều kinh nghiệm hơn nữa trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tiêu biểu này.

Trong những năm qua, nhờ sự quan tâm hỗ trợ của các Bộ, ban, ngành Trung ương, các tổ chức quốc tế; sự đồng thuận của nhân dân và bằng nhiều cơ chế, chính sách, giải pháp quản lý phù hợp và hiệu quả, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa thế giới - đô thị cổ Hội An đã đạt được những thành quả tốt đẹp. Hội An liên tục được UNESCO ghi nhận là một trong những nơi thực hiện tốt công tác bảo tồn các giá trị di sản văn hóa ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, Hội An vẫn đang đứng trước những nguy cơ, thách thức mới. Đó là: Ảnh hưởng do biến đổi khí hậu và hiện tượng nước biển dâng dẫn đến xói lở bờ biển hay tình trạng bồi cạn, ngập úng. Ngoài ra, nguy cơ cháy nổ do hoạt động quá tải bởi các dịch vụ của con người trong khu phố cổ; những áp lực của vấn đề dân số, mật độ và thành phần dân cư trong đô thị và tác động mặt trái của tốc độ đô thị hóa, phát triển du lịch lên tính toàn vẹn của di sản văn hóa, cảnh quan môi trường sống, cảnh quan di tích…

Đồng chí Đinh Văn Thu cho rằng, những kết quả đạt được trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị đô thị cổ và những nguy cơ, thách thức trong thời gian qua đối với đô thị cổ Hội An cũng chính là tình trạng phổ biến của các đô thị cổ khác trên thế giới. Do đó, cần có sự hợp tác tham khảo, học tập, chia sẻ kinh nghiệm lẫn nhau giữa các đô thị di sản trong nước và thế giới; ý kiến đóng góp của các chuyên gia Việt Nam và quốc tế trong công tác bảo tồn các đô thị cổ; sự hợp tác giúp đỡ về khoa học và tài chính của các tổ chức quốc tế nhằm mục đích bảo tồn và phát huy tốt hơn nữa loại hình đô thị di sản này.

Trao đổi tại Hội thảo, ông Phạm Vinh Quang - Tổng Thư ký Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam cho biết: Hiện nay, ở Hội An nói riêng và các đô thị trên thế giới nói chung đang chịu tác động, áp lực lớn từ nhiều vấn đề, nhất là các áp lực về kinh tế, về đô thị hoá và dân cư gia tăng đã kéo theo nạn ô nhiễm môi trường, giao thông, năng lượng, rác thải quá tải tại các đô thị. Cùng với đó, thiên tai đe doạ, tàn phá cũng làm cho các đô thị nhanh chóng bị tàn phá, hư hại, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống và môi trường sống. Chính những vấn đề này đã ảnh hướng rất lớn đến sự phát triển bền vững tại các đô thị, trong đó có Hội An hiện nay.

Trước các vấn đề trên, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững. Đây là một trong những chỉ đạo thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong việc cụ thể hoá nghị sự của Liên hợp quốc chống lại các tác động ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững. Tuy nhiên, để thực hiện có hiệu quả Chương trình hành động này, đòi hỏi phải trải qua các giai đoạn để giúp các thành phố phát triển bền vững. Điều này không riêng gì đô thị Hội An mà tất cả các đô thị khác trên thế giới đều cần đến, nhất là các chuẩn bị để sẵn sàng thực hiện các chiến lược phát triển bền vững.

Bà Susan Vize, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam phát biểu tại Hội thảo.

Bà Susan Vize, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam cho rằng, việc quy hoạch và phát triển không gian xung quanh các khu vực di sản vật thể và thiên nhiên của địa phương là một thách thức rất lớn với các chính quyền tỉnh Quảng Nam và TP. Hội An. Cùng với đó, mặc dù sự phát triển du lịch với nhiều loại hình sản phẩm và dịch vụ đa dạng đã góp phần cải thiện nguồn sinh kế và thu nhập cho người dân, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp địa phương, song kèm theo đó là các khu dân cư mới được hình thành, cùng với các vấn đề về vệ sinh môi trường, giao thông và an ninh.

Theo đại diện UNESCO tại Việt Nam, việc hình thành các vành đai bảo vệ và các không gian công cộng xung quanh di sản là điều cần thiết nhưng không dễ thực hiện trong bối cảnh các di sản nằm trong khu vực đô thị, nơi mà giá trị đất đai được gia tăng nhanh chóng và quỹ đất hạn chế.

Bên cạnh đó, khu vực phát triển tiếp giáp với khu vực di sản rất cần được thiết kế sao cho phù hợp đảm bảo tính hợp nhất giữa truyền thống và hiện đại. Sự kết nối này giúp bảo tồn các giá trị di sản, đồng thời tạo ra sức sống mới cho chính các giá trị đó thông qua các hoạt động phát triển kinh tế.

Các đô thị di sản, đặc biệt là các thành phố dọc bờ biển mà Hội An là một điển hình hiện đang phải đối mặt với những ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và thảm họa thiên nhiên. Đây thực sự là thách thức lớn đối với cách thức bảo tồn truyền thống và đòi hỏi những nỗ lực hơn nữa với tầm nhìn dài hạn mang tính chiến lược.

Quang cảnh tại Hội thảo.

Đây là thời điểm phù hợp để nhìn lại “Tuyên bố Hội An 2009 về bảo tồn di tích lịch sử ở Châu Á” trong bối cảnh mới với sự phát triển đô thị nhanh chóng tại các đô thị lịch sử ở châu Á như Hội An cũng như bối cảnh toàn cầu về huy động tổng thể các nguồn lực để đạt được các Mục tiêu Phát triển bền vững mới.

“Với các ý kiến trao đổi cũng như kinh nghiệm của các nhà khoa học, các chuyên gia, các nhà quản lý đến từ các địa phương, các cơ quan, tổ chức, các trường, các viện nghiên cứu… sẽ là căn cứ quan trọng để Ban tổ chức Hội thảo tham khảo, đề ra giải pháp hành động nhằm giúp các đô thị phát triển bền vững gắn với bảo tồn các giá trị di sản cũng như phát huy giá trị các di sản đó để hướng đến mục tiêu vì sự phát triển ổn định, thịnh vượng của nhân loại”- đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam chia sẻ./.