Hội thảo “Nguồn lực văn hoá trong chiến lược phát triển “Thành phố sáng tạo” của Thủ đô Hà Nội”

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy  Hà Nội Ngô Thị Thanh Hằng phát biểu khai mạc hội thảo

Sáng 28/9, Thành uỷ, UBND thành phố (TP) Hà Nội tổ chức Hội thảo “Nguồn lực văn hoá trong chiến lược phát triển “Thành phố sáng tạo” của Thủ đô Hà Nội”.

Hội thảo được tổ chức nhằm làm rõ cơ sở lý luận thực tiễn, từng bước cụ thể hoá chủ trương của Đảng, Nhà nước về chiến lược phát triển "thành phố sáng tạo". Hội thảo cũng là diễn đàn để các nhà quản lý, các nhà khoa học đóng góp, chia sẻ những ý kiến tâm huyết, đổi mới, đề xuất chính sách giải pháp và góc nhìn khoa học thực tiễn...

Tham dự Hội thảo có các đồng chí: Ngô Thị Thanh Hằng, Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Thành uỷ Hà Nội; PGS.TS Đoàn Minh Huấn, Uỷ viên dự khuyết Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, Uỷ viên Hội đồng Lý luận Trung ương cùng đại diện lãnh đạo các bộ, ban, ngành Trung ương và TP Hà Nội; đông đảo các nhà khoa học, nhà quản lý.

Luôn coi trọng và xác định phát triển văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Bí thư Thường trực Thành uỷ Hà Nội Ngô Thị Thanh Hằng khẳng định, Hà Nội có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng, là Thủ đô, trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hoá, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế. Hà Nội có bề dày lịch sử văn hoá ngàn năm văn hiến, Thủ đô Anh hùng, Thành phố vì hoà bình, nơi hội tụ, kết tinh và lan toả những giá trị cao quý của dân tộc, tiêu biểu cho lương tri, phẩm giá con người; được tổ chức UNESCO vinh danh là “Thành phố vì hoà bình”, “Thành phố sáng tạo”.

Một ưu thế tuyệt đối, riêng có của Hà Nội là lịch sử hơn 1000 năm hình thành và phát triển. “Vùng đất kinh đô Thăng Long – Hà Nội đã được tạo dựng, đắp bồi, giữ gìn, tôn tạo, xây dựng bởi di sản văn hoá đồ sộ vô giá, nơi hội tụ văn hoá mọi vùng miền để chắt lọc nên giá trị Thăng Long – Hà Nội, được kết tinh trong chiều sâu cốt cách con người Hà Nội, mang nét đặc trưng riêng văn hoá Tràng An, văn hoá xứ Đoài. Văn hoá Thăng Long – Hà Nội là nguồn lực nội sinh giàu năng lượng, ngày càng hội tụ, lan toả rộng khắp để góp phần xây dựng nền văn hoá Việt Nam thống nhất trong đa dạng, với Hà Nội không chỉ là trung tâm quyền lực chính trị mà còn có bệ đỡ của sức mạnh “mềm” chính là trung tâm văn hoá”, Phó Bí thư thường trực Thành uỷ Hà Nội Ngô Thị Thành Hằng thông tin.

Đồng chí Ngô Thị Thanh Hằng nêu rõ, trong quá trình xây dựng và phát triển, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội luôn coi trọng và xác định phát triển văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội; giải quyết hài hoà giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hoá – xã hội. Mô hình tăng trưởng và phát triển kinh tế Thủ đô dựa trên nền tảng văn hoá, tìm nguồn lực và phát triển động lực từ văn hoá, nhất là trong điều kiện kinh tế tri thức, cách mạng công nghiệp lần thứ 4.

Đồng chí Ngô Thị Thanh Hằng nhấn mạnh, với việc tham gia vào Mạng lưới thành phố sáng tạo, Hà Nội có cơ hội làm nổi bật đặc trưng văn hóa của Thủ đô với thế giới. Đồng thời, xây dựng chiến lược văn hoá toàn diện, tổng thể, đổi mới tư duy về phát triển văn hóa, xây dựng con người Hà Nội, vừa giữ gìn, bảo tồn văn hóa, truyền thống của Thăng Long - Hà Nội, vừa tiếp thu chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại, nhằm phát huy hiệu quả nguồn nhân lực văn hóa, xây dựng và phát triển Thủ đô trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Quang cảnh Hội thảo.

Đầy đủ những yếu tố để có thể tiên phong trở thành trung tâm sáng tạo

Phát biểu đề dẫn tại hội thảo, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, PGS.TS Đoàn Minh Huấn cho rằng, Hà Nội hội tụ đầy đủ những yếu tố để có thể tiên phong trở thành trung tâm sáng tạo của Việt Nam trên cơ sở lấy nguồn lực văn hóa và sáng tạo văn hóa làm nền tảng cho quá trình phát triển đô thị bền vững. Chính quyền Hà Nội có quyết tâm chính trị cao hướng tới mục tiêu đổi mới, sáng tạo, gia tăng sức hấp dẫn, hội tụ, lan tỏa văn hóa Thủ đô trên tinh thần “hợp tác, đầu tư và cùng phát triển”, đồng hành cùng các doanh nghiệp thiết kế sáng tạo và gieo mầm cho những ước mơ khởi nghiệp.

Tuy nhiên, PGS.TS Đoàn Minh Huấn chia sẻ, ngoài kết quả đạt được, Hà Nội cũng đang gặp không ít thách thức trong việc phát huy nguồn lực văn hóa từ sự tăng trưởng kinh tế chưa ổn định; giáo dục sáng tạo chưa cập nhật sự phát triển chung của thế giới; thiếu cơ chế phối hợp các lĩnh vực thiết kế sáng tạo; tình trạng vi phạm bản quyền ở nhiều lĩnh vực sáng tạo còn diễn ra; các không gian sáng tạo còn hoạt động ở mức độ nhỏ lẻ, chưa thu hút được nhiều nghệ sĩ đam mê sáng tạo văn hóa và kết nối với thế giới bằng công nghệ hiện đại…

Theo GS.TS Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, văn hóa có chức năng điều tiết xã hội. Quá trình thực hiện chức năng điều tiết của văn hóa chính là quá trình các yếu tố văn hóa tác động trực tiếp vào xã hội, mang lại những vận động trên thực tế của xã hội, dẫn tới hiệu quả là sự phát triển của xã hội. Để phát huy được nguồn lực cho phát triển từ chức năng điều tiết xã hội của văn hóa, Hà Nội cần nhận thức đúng đắn, đầy đủ bản chất văn hóa, vao trò, vị trí, ý nghĩa của văn hóa trong đời sống. Nhận thức ấy phải được cụ thể hóa bằng những chính sách cụ thể, được chế định trong các quy định luật pháp và được bảo đảm thực hiện bằng các thiết chế chính trị-xã hội.

GS.TS Tạ Ngọc Tấn cũng chỉ rõ, yếu tố quan trọng nhất quyết định hiệu quả đầu tư cho văn hóa là “con người” và “cảnh quan”. Theo đó, đầu tư cho con người nghĩa là đầu tư cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, nhân viên chuyên môn, người hoạt động các phong trào, văn nghệ sỹ, đội ngũ trí thức hoạt động văn hóa… Tiếp nữa, cảnh quan đô thị có vai trò, ý nghĩa cực kỳ quan trọng trọng việc điều tiết hành vi sống của người dân và du khách. Nhìn vào cảnh quan người ta nhận biết được tầm vóc giá trị văn hoá, lịch sử của thành phố, sự hiện đại, chất văn minh của cư dân thành phố. Từ đó người ta không chỉ thu nhận những tri thức nhất định, mà còn xác định cho mình thái độ, hành vi ứng xử tương ứng.

Theo GS.TS. Đinh Xuân Dũng, Hà Nội có một tiềm năng văn hóa lớn, phong phú, lâu đời, đa dạng. Đây là tài nguyên rất hiếm của Hà Nội, không phải nơi nào cũng có được. Vấn đề còn lại là khả năng, năng lực khai thác, khai thông nguồn tài nguyên đó như thế nào vì sự phát triển của Hà Nội trong tương lai.

Trí thức là lực lượng rất quan trọng trong toàn bộ quá trình văn hóa từ sản xuất, sáng tạo đến truyền bá và nhận định hiệu quả của văn hóa đối với người tiếp nhận. Vì vậy, Hà Nội nên tập trung cho khởi nghiệp sáng tạo, cho lựa chọn ưu thế của mình trong việc phát triển công nghiệp văn hóa. “Khai thông nguồn lực văn hóa cho sự phát triển bền vững của Hà Nội không chỉ là làm sống lại quá khứ, truyền thống trong hiện tại mà còn kích hoạt sức mạnh văn hóa của hiện tại cho sự phát triển của tương lai Hà Nội" -  GS.TS Đinh Xuân Dũng nêu và kiến nghị, Hà Nội nên coi phát huy sức mạnh văn hóa là một đột phá chiến lược trong sự phát triển của mình.

Ông Michael Croft, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam cho rằng: Việc gia nhập Mạng lưới các “Thành phố sáng tạo” là bước khởi điểm trong quá trình định vị sự phát triển của Hà Nội với tư cách là một Thủ đô sáng tạo. Trong những năm tiếp theo, Việt Nam có thể thiết lập một mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO trải dọc từ Bắc vào Nam. Ngoài những lợi ích kinh tế - xã hội, “vành đai” sáng tạo này sẽ cung cấp một cách biểu đạt đầy sức mạnh cho một Việt Nam hiện đại, năng động và sáng tạo; tạo cảm hứng cho sự ra đời của những thực hành và sản phẩm văn hóa mới; một đất nước nơi sản phẩm không được tạo ra một cách đơn giản mà chúng được thiết kế ra…

PGS.TS Đoàn Minh Huấn, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản phát biểu đề dẫn tại hội thảo.

Hiến kế các giải pháp cho công nghiệp sáng tạo tại Hà Nội, PGS.TS. Bùi Hoài Sơn, Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam cho rằng, Hà Nội cần có những cơ chế, chính sách để nâng cao nhận thức và tạo điều kiện phát triển công nghiệp sáng tạo của Thủ đô. Sau khi đạt được danh hiệu thành phố sáng tạo, đây chính là cơ hội để Hà Nội khẳng định tên tuổi của mình trong khu vực và trên trường quốc tế. Đáng chú ý, Hà Nội cần thành lập một bộ máy quản lý, tổ chức các sự kiện nhằm phát triển công nghiệp sáng tạo ở Thủ đô.

Ngoài ra, PGS.TS Bùi Hoài Sơn cũng cho rằng, cần hình thành và sử dụng các không gian sáng tạo để tạo môi trường kết nối tài năng sáng tạo và thực hành các ý tưởng sáng tạo. Hiện nay, Hà Nội có khoảng 190 không gian sáng tạo. Đây là những địa điểm cần thiết và quan trọng để kết nối những người làm việc trong lĩnh vực công nghiệp sáng tạo và thể nghiệm những ý tưởng mới nên các địa điểm này cần phải được xem là các doanh nghiệp phi lợi nhuận để được hưởng những ưu đãi dành cho các đối tượng đặc biệt này…

Hiến kế xây dựng Hà Nội thành kinh đô sáng tạo của khu vực Đông Nam Á

Gần 100 bài tham luận được gửi đến và trình bày của các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng, tham luận của các nhà lãnh đạo, quản lý thực tiễn ở Trung ương và Hà Nội, các nhà khoa học, chuyên gia đầu ngành… đã tập trung kiến giải sâu sắc trên cả phương diện lý luận và thực tiễn công tác xây dựng, phát triển văn hóa, con người, phát huy nguồn lực văn hóa ở nước ta nói chung và TP Hà Nội nói riêng, cụ thể trong chiến lược xây dựng thương hiệu “thành phố sáng tạo khi Hà Nội gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO (UCCN) ở lĩnh vực thiết kế.

Các tham luận và ý kiến phát biểu tại hội thảo đã kiến giải rõ hơn một số vấn đề lý luận về vị trí, vai trò của văn hóa, nguồn lực văn hóa, thương hiệu sáng tạo; đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát huy nguồn lực văn hóa, xây dựng văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, là nền tảng tinh thần của xã hội, là động lực trong phát triển kinh tế - xã hội; tham chiếu một số kinh nghiệm quốc tế về phát huy nguồn lực văn hóa, về xây dựng thương hiệu thành phố sáng tạo, nhằm giúp Việt Nam từng bước hình thành mạng lưới các thành phố sáng tạo trong cả nước, hướng tới xây dựng Hà Nội thành kinh đô sáng tạo của khu vực Đông Nam Á như một mối liên kết trong nước và quốc tế, tạo tiền đề gia tăng sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam trong tầm nhìn dài hạn.

Các tham luận và ý kiến đã nhận diện những điều kiện mới hiện nay ảnh hưởng, tác động đến quá trình xây dựng văn hóa, con người cũng như việc phát huy nguồn lực văn hóa của nước ta nói chung và của Hà Nội nói riêng với những đặc điểm, điều kiện mang tính đặc thù của tài nguyên văn hóa quý giá, đặc sắc được hội tụ, “lắng hồn núi sông” qua hàng nghìn năm lịch sử và trong bối cảnh hiện nay đang có rất nhiều nỗ lực, nhiều hoạt động đổi mới sáng tạo, đặt văn hóa vào trung tâm của chiến lược phát triển.

Bên cạnh đó, một số tham luận và ý kiến đã thẳng thắn chỉ ra những bất cập, hạn chế cần khắc phục để thúc đẩy hiệu quả phát huy nguồn lực văn hóa trong chiến lược phát triển “thành phố sáng tạo”, như: Nhận thức về công nghiệp văn hóa, sáng tạo cũng như vai trò của sức mạnh mềm văn hóa ở một bộ phận cán bộ, người dân chưa cao; Cơ chế, chính sách để khai thông nguồn lực văn hóa và thúc đẩy đổi mới sáng tạo còn một số hạn chế, chưa gắn liền và theo kịp sự vận động nhanh chóng của thực tiễn nên chưa đạt được hiệu quả cao; Hoạt động giáo dục sáng tạo chưa cập nhật sự phát triển chung của thế giới; chưa khai thác được đội ngũ trí thức các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp trên địa bàn vào sự nghiệp phát triển đô thị sáng tạo của Thủ đô…

Các ý kiến tập trung kiến nghị, hiến kế cho chính quyền Hà Nội những giải pháp để nâng cao hiệu quả nguồn lực văn hóa trong chiến lược phát triển “thành phố sáng tạo” với những điều kiện thực tiễn mới ở trong nước và thế giới, trong mối quan hệ giữa Hà Nội với các thành phố sáng tạo khác của hệ thống UCCN, giữa Hà Nội với các địa phương khác trên cả nước và giữa các địa phương trên địa bàn Hà Nội.

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Ngô Văn Quý phát biểu kết luận hội thảo

Ngoài các vấn đề chung, nhiều ý kiến cũng đề cập đến các giải pháp gắn liền với thực tiễn tại các lĩnh vực, địa phương cụ thể, như các giải pháp để hỗ trợ xây dựng, phát triển nâng tầm thương hiệu sáng tạo của làng nghề truyền thống huyện Phú Xuyên (như hỗ trợ đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, hoàn thiện các quy hoạch, định hướng phát triển làng nghề, tăng cường công tác đào tạo nghề, bồi dưỡng kiến thức, hỗ trợ các làng nghề xây dựng chiến lược phát triển thương hiệu sản phẩm, hỗ trợ thị trường, hỗ trợ về vốn); các giải pháp phát huy nguồn lực văn hóa trong phát triển du lịch ở Làng Việt cổ Đường Lâm, thị xã Sơn Tây (tuyên truyền, giáo dục về giá trị di tích lịch sử, văn hóa; xây dựng điểm đến Làng cổ ở Đường Lâm thành điểm đến đạt tiêu chuẩn cấp quốc gia; sớm hoàn thiện quy hoạch phân khu thị xã Sơn Tây, để thị xã sớm trở thành đô thị vệ tinh của thành phố Hà Nội gắn với công tác bảo tồn các giá trị văn hóa...); các giải pháp tăng cường thúc đẩy từ các sản phẩm du lịch sáng tạo mang thương hiệu văn hóa Việt dưới góc nhìn từ Chương trình nghệ thuật thực cảnh tinh hoa Bắc Bộ thực hiện tại xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai…

Phát biểu kết luận hội thảo, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Ngô Văn Quý đánh giá, các kiến nghị và giải pháp được đưa ra trong Hội thảo dưới nhiều góc nhìn đã thể hiện sự tâm huyết, trăn trở của các tác giả đối với vấn đề lớn, có ý nghĩa quan trọng. Tất cả đều hướng mục tiêu phát huy hiệu quả nguồn lực văn hóa để xây dựng Hà Nội trở thành trung tâm sáng tạo của Việt Nam cũng như Thủ đô,Trung tâm sáng tạo của Đông Nam Á, tạo cơ sở cho việc mở rộng mạng lưới các thành phố sáng tạo trên cả nước, nâng cao sức mạnh mềm Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế.

Phó Chủ tịch UBND TP Ngô Văn Quý yêu cầu, sau hội thảo, Ban Tổ chức cần rà soát, biên tập lại để ứng dụng kết quả hội thảo phục vụ trực tiếp cho các công tác lãnh đạo, quản lý: Đối với những bài viết, tham luận có luận cứ khoa học, thực tiễn chắc chắn, Tạp chí Cộng sản chọn lọc để đăng tải trực tiếp trên trên các ấn phẩm của mình; đồng thời tổ chức biên tập và xuất bản thành sách để truyền thông rộng rãi nâng cao nhận thức trong cán bộ, đảng viên và nhân dân Thủ đô, chuyển tải vào giáo dục trong nhà trường…./.