Phố cổ Đồng Văn (Hà Giang)

Theo các nguồn tư liệu của UBND tỉnh Hà Giang, phố cổ Đồng Văn (thuộc thị trấn Đồng Văn, huyện Đồng Văn, Hà Giang) xưa thuộc tổng Đông Quan, châu Nguyên Bình, phủ Tường Yên tỉnh Hà Tuyên. Sau đó tách nhập thuộc châu Bảo Lạc do một thổ quan người Tày họ Nông ở Bảo Lạc cai quản. Khi thực dân Pháp chiếm đóng đã tách Đồng Văn ra khỏi Bảo Lạc.

Năm 1887, khu vực Đồng Văn bị thực dân Pháp chiếm giữ và để thuận tiện cho việc cai trị đô hộ, chúng chia Đồng Văn thành các Châu nhỏ, đứng đầu mỗi Châu là một dòng họ thổ ty cai quản. Vùng đất Đồng Văn ngày ấy do thổ ty họ Nguyễn là ông Nguyễn Chấn Quay cai quản.

Trước đây khu phố cổ chỉ là một vùng thung lũng hoang sơ, dân cư thưa thớt. Đến cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX khi người Pháp chiếm đóng Hà Giang, với ý định đưa khu vực này trở thành trung tâm giao thương sầm uất nên khu phố cổ Đồng Văn đã được xây dựng và hình thành, người đầu tiên hoạch định và kiến thiết là ông Lương Trung Tú – lý trưởng thị trấn Đồng Văn lúc bấy giờ, sau đó nhiều ngôi nhà cổ lần lượt được xây dựng thành hai dãy nhà bao quanh chợ và kéo dài vào tận chân núi. Ngoài ra, trong phố cổ xưa còn có khu chợ là nơi giao thương của đồng bào các dân tộc. Những ngày chợ phiên, các thiếu nữ Mông, Pu Péo, Lô Lô xúng xính trong những bộ trang phục dân tộc từ các bản làng xa xuống chơi chợ và mua sắm, gặp gỡ, trao đổi hàng hóa thiết yếu...

Trải qua bao thăng trầm lịch sử, phố cổ Đồng Văn hiện còn bảo tồn được khoảng 40 ngôi nhà cổ, hầu hết được trình tường 2 tầng, lợp ngói âm dương có tuổi đời trên 100 năm, đặc biệt có những ngôi nhà trên 200 năm đến gần 300 năm tuổi, cùng một số công trình kiến trúc cổ độc đáo khác... 

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc độc đáo, phố cổ Đồng Văn đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp Quốc gia theo Quyết định số 4195/QĐ-BVHTTDL ngày 16/11/2009.

Phố cổ Đồng Văn cách thành phố Hà Giang khoảng 140km về phía Bắc, nằm ở trung tâm của Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn.

Nơi đây hiện là khu vực sầm uất nhất của huyện Đồng Văn với các hoạt động giao thương, du lịch và là nơi đặt trung tâm huyện lỵ Đồng Văn.

Màu sắc đặc trưng nhất ở đây đó chính là màu hoài cổ của những nếp nhà trầm mặc phai bạc dần theo năm tháng.

Nằm sâu trong các ngõ phố cổ là những ngôi nhà trình tường, lợp ngói âm dương hàng trăm năm tuổi, tựa lưng vào các dãy núi đá.

Từ lâu phố cổ Đồng Văn là địa chỉ khám phá ưa thích của du khách trong và ngoài nước khi đi du lịch Hà Giang

Nhiều người hay nói phố cổ Đồng Văn tồn tại như một nét giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, nơi mà nét đẹp cổ kính vẫn được tìm thấy giữa đời sống hiện đại.

Vào mỗi sáng sớm hay khi mặt trời lặn, phố cổ Đồng Văn đều toát lên vẻ hoài cổ, yên bình không nơi nào có được.

Đặc biệt khi về đêm, cả khu phố cổ trở nên lung linh, huyền ảo giữa vùng biên viễn.

Nhiều du khách lên Đồng Văn chỉ để được thưởng thức một ly cà phê trong không gian phố cổ độc đáo về đêm.

Đường Phố Cổ ở thị trấn Đồng Văn lên đèn khi đêm xuống.

Những bức tường trong phố được vẽ tranh bích họa với những cảnh quan quen thuộc vùng cao nguyên đá.

Quãng đường để di chuyển từ trung tâm Hà Giang đến phố cổ Đồng Văn khoảng 140km về phía Bắc theo hướng Quốc lộ 4C, xuất phát từ Hà Giang du khách đi qua huyện Quản Bạ, Yên Minh, Mèo Vạc và cuối cùng là Đồng Văn.

Người vùng cao thường nói, nếu lên Hà Giang mà du khách chưa lên thăm phố cổ Đồng Văn là chưa đến Hà Giang...