Theo quy định tại Điều 57 Mục 3 Chương III Luật Thi hành án hình sự 2019 (Luật số: 41/2019/QH14, ngày 14 tháng 6 năm 2019), việc xét tha tù trước thời hạn có điều kiện được thực hiện mỗi năm 03 đợt vào thời điểm kết thúc quý I, kết thúc quý II và kết thúc năm xếp loại. Theo đó, vào dịp Tết Nguyên đán, một số địa phương sẽ xem xét tha tù trước thời hạn đối với phạm nhân, song phải đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định.
Trao đổi với phóng viên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, luật sư Nguyễn Văn Kỹ, đoàn luật sư tỉnh Bắc Ninh cho biết, trong các đợt giảm án, đặc xá, tha tù trước thời hạn có điều kiện, trại tạm giam và các nhà tạm giữ đều thành lập hội đồng xét đề nghị, đồng thời yêu cầu cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị triển khai nghiêm túc, niêm yết công khai các nội dung, tiêu chí để các phạm nhân nắm được. Từ đó, các phạm nhân đối chiếu và làm đơn.
 |
| Cố gắng cải tạo tốt luôn là điều kiện tiên quyết để người lầm lỡ phạm tội được tha tù trước thời hạn (Ảnh minh họa. Nguồn: anninhthudo.vn) |
Tại các phân đội cải tạo, cán bộ quản giáo cùng phạm nhân thảo luận, lựa chọn, bình xét và tiến hành bỏ phiếu kín bầu chọn người được đề nghị xét giảm án, tha tù trước thời hạn.
Điều 66 Chương XI và Điều 106 Mục 5 Chương XII Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) và Nghị quyết 01/2018/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng Điều 66 và Điều 106 của Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017) quy định rất rõ về tha tù trước thời hạn có điều kiện.
Cụ thể, Khoản 1 Điều 66 Chương XI Bộ luật Hình sự năm 2015 (Số: 100/2015/QH13, ngày 27 tháng 11 năm 2015), sửa đổi, bổ sung năm 2017, nêu rõ người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mà đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù hoặc người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm ít nghiêm trọng có thể được tha tù trước thời hạn khi có đủ các điều kiện sau: Phạm tội lần đầu; Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt; Có nơi cư trú rõ ràng; Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung: Hình phạt tiền, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và án phí; Đã chấp hành được ít nhất 1/2 mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 15 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn.
Trường hợp người phạm tội là người có công với cách mạng, thân nhân của người có công với cách mạng, người đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng... thì phải chấp hành được ít nhất là 1/3 mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 12 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn; và Không thuộc một trong các trường hợp phạm tội theo quy định.
Còn Điều 106 nêu rõ người dưới 18 tuổi đang chấp hành án phạt tù, nếu không thuộc các trường hợp quy định tại Khoản 2 Điều 66 của Bộ luật Hình sự năm 2015 có thể được tha tù trước hạn khi có đủ các điều kiện sau đây: Phạm tội lần đầu; Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt; Đã chấp hành được một phần ba thời hạn phạt tù; Có nơi cư trú rõ ràng.
Theo luật sư Kỹ, chính sách này giúp giảm gánh nặng cho công tác thi hành án phạt tù nhưng vẫn đảm bảo được sự nghiêm minh của pháp luật, đồng thời không làm thay đổi mục đích của hình phạt là giáo dục và trừng phạt hành vi phạm tội.
Hồ sơ đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện bao gồm các giấy tờ quy định tại Khoản 2 Điều 58 Mục 3 Chương III Luật Thi hành án hình sự 2019 gồm: Đơn xin tha tù trước thời hạn có điều kiện của phạm nhân kèm theo cam kết không vi phạm pháp luật, các nghĩa vụ phải chấp hành khi được tha tù trước thời hạn; Bản sao bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật; quyết định thi hành án; Tài liệu thể hiện phạm nhân có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt là các quyết định hoặc bản sao quyết định xếp loại chấp hành án phạt tù; Bản sao quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù đối với người bị kết án về tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng; Văn bản, tài liệu thể hiện việc chấp hành xong hình phạt bổ sung là hình phạt tiền, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại, án phí; Tài liệu để xác định thời gian thực tế đã chấp hành án phạt tù.
Trường hợp phạm nhân là người có công với cách mạng hoặc thân nhân của người có công với cách mạng, người từ đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người đang chấp hành án phạt tù dưới 18 tuổi thì phải có tài liệu chứng minh.
Ngoài ra, còn có văn bản đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện của trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, cơ quan thi hành án hình sự công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu.
Luật sư Kỹ phân tích, tha tù trước thời hạn thực chất là “tạm tha tù có điều kiện”, người đang chấp hành bản án chỉ thay đổi hình thức từ chấp hành bản án trong các cơ sở giam giữ sang chấp hành án tại cộng đồng xã hội để cải tạo, sửa chữa lỗi lầm với sự giúp đỡ, giám sát của gia đình, các cơ quan, đoàn thể và họ phải tuân thủ một số nghĩa vụ và quy định nhất định do cơ quan có thẩm quyền xác định trong một thời gian được gọi là thời gian thử thách.
Nếu vi phạm thì tùy theo mức độ Tòa án sẽ hủy bỏ việc tha tù trước thời hạn và buộc họ phải chấp hành hình phạt tù còn lại tại cơ sở giam giữ mà họ chưa chấp hành.
“Có thể thấy, các điều kiện, thử thách chặt chẽ đặt ra cho người được tha tù trước thời hạn sẽ có tác dụng giáo dục họ sống có trách nhiệm, có kỷ luật, quyết tâm hơn trong việc sửa chữa lỗi lầm, khắc phục nguyên nhân, điều kiện phạm tội, qua đó đảm bảo hiệu quả trong việc phòng ngừa tái phạm”, luật sư Kỹ nhấn mạnh./.