Khi nào vượt đèn đỏ không bị phạt?

Về nội dung này, trao đổi với Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, luật gia Nguyễn Minh Phương, Công ty luật TNHH Trường Sơn (địa chỉ tại thành phố Hà Nội) cho biết, theo quy định tại Khoản 1 Điều 9 Chương II Luật Giao thông đường bộ năm 2008 (Luật số: 23/2008/QH12, ngày 13 tháng 11 năm 2008), người tham gia giao thông phải đi bên phải theo chiều đi của mình, đi đúng làn đường, phần đường quy định và phải chấp hành hệ thống báo hiệu đường bộ.

Ảnh minh họa. (nguồn: vietnamnet.vn)

Bên cạnh đó, Khoản 1, 2 và 3 Điều 10 Chương II Luật Giao thông đường bộ năm 2008 cũng nêu rõ hệ thống báo hiệu đường bộ gồm hiệu lệnh của người điều khiển giao thông; tín hiệu đèn giao thông, biển báo hiệu, vạch kẻ đường, cọc tiêu hoặc tường bảo vệ, rào chắn.

Hiệu lệnh của người điều khiển giao thông quy định như sau: Tay giơ thẳng đứng để báo hiệu cho người tham gia giao thông ở các hướng dừng lại; Hai tay hoặc một tay dang ngang để báo hiệu cho người tham gia giao thông ở phía trước và ở phía sau người điều khiển giao thông phải dừng lại; người tham gia giao thông ở phía bên phải và bên trái của người điều khiển giao thông được đi; Tay phải giơ về phía trước để báo hiệu cho người tham gia giao thông ở phía sau và bên phải người điều khiển giao thông phải dừng lại; người tham gia giao thông ở phía trước người điều khiển giao thông được rẽ phải; người tham gia giao thông ở phía bên trái người điểu khiển giao thông được đi tất cả các hướng; người đi bộ qua đường phải đi sau lưng người điều khiển giao thông.

Trong đó, tín hiệu đèn giao thông có ba mầu, quy định như sau: Tín hiệu xanh là được đi; Tín hiệu đỏ là cấm đi; Tín hiệu vàng là phải dừng lại trước vạch dừng, trừ trường hợp đã đi quá vạch dừng thì được đi tiếp; trong trường hợp tín hiệu vàng nhấp nháy là được đi nhưng phải giảm tốc độ, chú ý quan sát, nhường đường cho người đi bộ qua đường.

“Như vậy, khi thấy đèn tín hiệu chuyển đỏ, các phương tiện sẽ bị cấm di chuyển”, luật gia Phương khẳng định.

Theo luật gia, quy chuẩn QCVN 41:2019/BGTVT ngày 31 tháng 12 năm 2019 của Bộ Giao thông Vận tải quy định, tín hiệu đỏ báo hiệu phải dừng lại trước vạch dừng. Nếu không có vạch dừng thì phải dừng trước đèn tín hiệu theo chiều đi. Trường hợp không có vạch dừng thì coi vị trí đặt đèn tín hiệu gần nhất theo chiều đi là vạch dừng.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, người điều khiển phương tiện vẫn được tiếp tục hành trình dù gặp đèn đỏ, cụ thể:

- Có hiệu lệnh cho phép đi tiếp của người điều khiển giao thông: Khoản 2 Điều 11 Chương II Luật Giao thông đường bộ năm 2008 nêu rõ khi có người điều khiển giao thông thì người tham gia giao thông phải chấp hành hiệu lệnh của người điều khiển giao thông.

Đồng thời, Quy chuẩn QCVN 41:2019/BGTVT cũng quy định, khi đồng thời bố trí các hình thức báo hiệu khác nhau là đèn tín hiệu, biển báo, vạch kẻ đường và người điều khiển giao thông ở cùng một khu vực thì trước hết, người tham gia giao thông phải ưu tiên chấp hành loại hiệu lệnh của người điều khiển giao thông. Do đó, nếu người điều khiển giao thông có hiệu lệnh cho phép tiếp tục đi thì người tham gia giao thông có thể tiếp tục hành trình mà bị gián đoạn bởi đèn đỏ.

- Khi có đèn tín hiệu ưu tiên hoặc biển báo phụ cho phép, người tham gia giao thông được phép rẽ phải, rẽ trái hoặc đi thẳng dù có đèn đỏ: Đèn tín hiệu ưu tiên lắp kèm theo đèn tín hiệu giao thông thông thường chuyển màu xanh, các phương tiện được rẽ trái hoặc rẽ phải theo hướng mũi tên; Có biển phụ được đặt dưới cột đèn giao thông cho phép các xe được rẽ trái, rẽ phải hoặc đi thẳnng khi gặp đèn đỏ. Tuy nhiên, phải nhường đường cho các loại phương tiện đi từ các hướng khác đang được phép đi và người đi bộ qua đường.

Nếu không thuộc các trường hợp nêu trên mà vượt đèn đỏ, người điều khiển phương tiện sẽ bị phạt lỗi không chấp hành hiệu lệnh của đèn tín hiệu giao thông theo quy định tại Nghị định 100/2019/NĐ-CP, ngày 30 tháng 12 năm 2019, sửa đổi bổ sung bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP như sau:

- Có vạch kẻ kiểu mắt võng: Theo Quy chuẩn QCVN 41:2019/BGTVT, vạch kẻ kiểu mắt võng có màu vàng, gồm các vạch đan xen với nhau, được bố trí ở làn xe trong cùng của đường đi. Vạch này được sử dụng để báo cho người điều khiển không được dừng phương tiện trong phạm vi phần mặt đường có bố trí vạch để tránh ùn tắc giao thông. Trong khu vực vạch này, các phương tiện không được phép dừng đỗ mà phải tiếp tục di chuyển.

- Xe ưu tiên đang làm nhiệm vụ: Theo Điều 22 Chương II Luật Giao thông đường bộ năm 2008, xe ưu tiên khi đi làm nhiệm vụ sẽ không bị hạn chế tốc độ, được phép tiếp tục di chuyển kể cả khi có tín hiệu đèn đỏ. Trong đó, các xe ưu tiên bao gồm: Xe chữa cháy đi làm nhiệm vụ; Xe quân sự, xe công an đi làm nhiệm vụ khẩn cấp, đoàn xe có xe cảnh sát dẫn đường; Xe cứu thương đang thực hiện nhiệm vụ cấp cứu; Xe hộ đê, xe đi làm nhiệm vụ khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật.

- Vượt đèn đỏ trong một số tình huống đặc biệt: Căn cứ Điều 11 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (Luật số: 15/2012/QH13, ngày 20 tháng 6 năm 2012), người vi phạm lỗi vượt đèn đỏ sẽ không bị phạt trong một số trường hợp sau: Vượt đèn đỏ trong tình thế cấp thiết; Vượt đèn đỏ do phòng vệ chính đáng; Vượt đèn đỏ do sự kiện bất ngờ; Vượt đèn đỏ do sự kiện bất khả kháng; Người vi phạm không có năng lực trách nhiệm hành chính; người thực hiện hành vi vi phạm hành chính chưa đủ tuổi bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định.

Thực tế ghi nhận ở không ít địa phương, tình trạng người đi bộ, xe đạp, xe máy, thậm chí cả ô tô cũng “vô tư” vượt đèn đỏ trong một số khung giờ, thời điểm nhất định trong ngày là nguyên nhân chính dẫn tới những va chạm, tai nạn giao thông thậm chí đặc biệt nghiêm trọng.

Vì vậy, công tác truyền thông giáo dục về luật giao thông đường bộ cần được tiếp tục tăng cường, tiếp cận thêm nhiều đối tượng, cùng với đó là việc áp dụng công nghệ thông minh vào điều khiển đèn tín hiệu giao thông, xử lý vi phạm qua hình ảnh cần được mở rộng hơn nữa, đồng thời nghiên cứu nâng mức xử phạt với các cá nhân, tổ chức cố tình vi phạm pháp luật nhằm mang tính răn đe mạnh mẽ hơn nữa.

“Người tham gia gia thông nên chủ động chấp hành luật, trang bị camera hành trình để làm căn cứ đối chứng, chứng minh tình huống giao thông khi có sự việc xảy ra với lực lượng chức năng”, luật gia Phương nhấn mạnh./.