Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng kiểm tra công tác SSCĐ tại Trung đoàn 927, Sư đoàn 371 (Quân chủng Phòng không - Không quân), tháng 7/2023.
Ngược dòng lịch sử, những năm đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, với đường lối quân sự đúng đắn, ngay sau khi thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương nhanh chóng đưa Quân đội tiến lên chính quy, có đầy đủ các lực lượng chủ lực là Hải quân, Lục quân, Phòng không, Không quân. Thực hiện chủ trương đó, ngày 09/3/1949, Bộ Quốc phòng đã quyết định thành lập Ban Nghiên cứu Không quân; đến ngày 03/3/1955, Bộ Quốc phòng, Tổng Tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam, Đại tướng Võ Nguyên Giáp tiếp tục ký Quyết định thành lập Ban Nghiên cứu sân bay, khởi đầu cho quá trình xây dựng lực lượng Không quân của Việt Nam. Từ đây, ngày 03/3 đã trở thành ngày truyền thống của Không quân nhân dân Việt Nam.
Ngày 24/01/1959, Cục Không quân được thành lập và lần lượt các Trung đoàn Không quân ra đời như: Trung đoàn Không quân vận tải 919, Trung đoàn huấn luyện 910; Trung đoàn Không quân tiêm kích 921; Trung đoàn 923; Trung đoàn 925; rồi Trung đoàn 927... Những năm đầu thành lập, tuy còn gặp nhiều khó khăn, song, được sự quan tâm của Trung ương Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, lực lựợng Không quân của ta đã phát triển nhanh chóng. Ngày 03/4/1965, Biên đội MiG-17, do các phi công: Phạm Ngọc Lan, Phan Văn Túc, Hồ Văn Quỳ, Trần Minh Phương đã xuất kích, bắn rơi 02 máy bay F-8U của Hải quân Mỹ trên bầu trời Hàm Rồng (Thanh Hóa). Đây là mốc son chói lọi của dân tộc Việt Nam, Bộ đội Không quân non trẻ của Quân đội ta đã “mở mặt trận trên không” thắng lợi. Chiến công đó làm nức lòng đồng bào, chiến sĩ cả nước, cổ vũ ý chí quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược của quân và dân ta.
Trong 9 năm từ 1964 - 1972, trải qua hai cuộc chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ ra miền Bắc, Bộ đội Không quân đã lập nhiều chiến công xuất sắc: Đánh thắng địch cả trên trời, dưới đất và trên biển; đánh bị thương tàu chiến Hạm đội 7 của Mỹ; đánh thắng cả ban ngày và ban đêm; đánh sâu vào hậu cứ của địch; bắn rơi nhiều chủng loại máy bay hiện đại; bắt sống nhiều giặc lái kỳ cựu đã có hàng nghìn giờ bay của không lực Hoa Kỳ. Đặc biệt, trong Chiến dịch Phòng không tháng 12/1972, lực lượng Không quân đã phối hợp chặt chẽ với các lực lượng khác, xuất kích 30 lần chiếc, đánh 8 trận, bắn rơi 7 máy bay địch (trong đó có 02 máy bay B-52), bắt sống 5 giặc lái, khiến dư luận thế giới ngỡ ngàng, thán phục và liên tưởng đến một Điện Biên Phủ thứ hai - Điện Biên Phủ trên không, buộc chính quyền Mỹ phải ký hiệp định Pari ngày 27/01/1973 về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam.
Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, chỉ trong 6 ngày luyện tập khẩn trương, chiều 28/4/1975, Phi đội Quyết thắng đã sử dụng máy bay A-37 vừa thu được của địch, cất cánh từ sân bay Thành Sơn, hình thành mũi tiến công thứ 6, bất ngờ tập kích sân bay Tân Sơn Nhất, góp phần đẩy nhanh kế hoạch tác chiến trên các chiến trường. Sau ngày đất nước thống nhất, Bộ đội Không quân đã cùng với quân, dân cả nước bảo vệ vững chắc biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc Tổ quốc, giúp nước bạn Cam-pu-chia thoát khỏi họa diệt chủng; làm tròn nghĩa vụ quốc tế.
Biên đội Su-30MKII bay chào mừng tại Lễ Khai mạc Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam 2024, tháng 12/2024.
Với thành tích đặc biệt xuất sắc, Không quân nhân dân Việt Nam đã được Nhà nước phong tặng, truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân; 34 tập thể và 78 cá nhân cá nhân được phong tặng, truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Anh hùng Lao động (trong đó 01 tập thể được 03 lần phong tặng; 04 tập thể được 02 lần phong tặng; 01 cá nhân được 02 lần phong tặng) và nhiều phần thưởng cao quý khác; Bộ đội Không quân vinh dự nhiều lần được Bác Hồ và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đến thăm, động viên.
Hiện nay, trong bối cảnh thế giới, khu vực tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó dự báo; các quốc gia đã và đang đẩy mạnh hiện đại hóa quân đội, đầu tư phát triển các loại phương tiện chiến tranh công nghệ cao. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao đòi hỏi lực lượng Không quân phải không ngừng nâng cao sức mạnh tổng hợp, trình độ và khả năng SSCĐ, trong đó tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
Một là, xây dựng Bộ đội Không quân vững mạnh về chính trị, làm cơ sở xây dựng Quân chủng vững mạnh toàn diện, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Tập trung nâng cao chất lượng công tác giáo dục, tăng cường giáo dục nhận thức về đư¬ờng lối, quan điểm của Đảng, nhiệm vụ của Quân đội, Quân chủng, đơn vị, thấm nhuần sâu sắc tư tưởng nghệ thuật quân sự Việt Nam, cách đánh của Bộ đội Không quân: “Lấy ít địch nhiều, lấy chất lượng cao thắng số lượng đông, lấy trang bị kém hiện đại đánh thắng kẻ địch có trang bị kỹ thuật hiện đại”; từ đó, xây dựng ý chí, quyết tâm chiến đấu, dám đánh, biết đánh và quyết đánh thắng cho bộ đội.
Tập trung nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện của các cấp ủy, tổ chức đảng các cấp; gắn xây dựng tổ chức đảng với xây dựng tổ chức chỉ huy và các tổ chức quần chúng; xây dựng tổ chức Đảng vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ; xây dựng đội ngũ cán bộ, phi công “vừa hồng, vừa chuyên”, có đầy đủ bản lĩnh, phẩm chất, năng lực, có kiến thức khoa học, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ làm chủ vũ khí trang bị mới, cải tiến; có đầy đủ điều kiện, khả năng làm việc trong môi trường quốc tế, tiếp cận với khoa học kỹ thuật quân sự hiện đại và ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ 4.0 vào các lĩnh vực hoạt động quân sự.
Hai là, hoàn thành tốt nhiệm vụ SSCĐ, quản lý vùng trời, quản lý điều hành bay. Tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện hiệu quả các chỉ thị, mệnh lệnh, quy định của Quân chủng về nhiệm vụ SSCĐ. Tổ chức, duy trì chặt chẽ lực lượng sẵn sàng chiến đấu trên tất cả các hướng theo đúng Quy định số 2582/QĐ-TM ngày 31/8/2022 về chế độ SSCĐ của Quân chủng và lực lượng Phòng không, Không quân của Tổng Tham mưu trưởng. Tích cực tổ chức các chuyến bay trinh sát tuần tiễu, bay khẳng định chủ quyền biển, đảo, bay nhiệm vụ đột xuất, bảo đảm an toàn tuyệt đối. Các đài, trạm ra-đa thường xuyên nêu cao tinh thần cảnh giác, thông báo kịp thời, chính xác các tình huống trên không, không để bị động, bất ngờ, lỡ thời cơ.
Chủ động nghiên cứu, nắm chắc âm mưu, thủ đoạn của địch, vận dụng linh hoạt đường lối chiến tranh nhân dân, kết hợp giữa yếu tố truyền thống và hiện đại, rà soát, bổ sung, hoàn thiện cách đánh, cụ thể hóa vào các văn kiện tác chiến, phương án chiến đấu sát với yêu cầu nhiệm vụ và tình hình thực tiễn. Thực hiện nghiêm nhiệm vụ canh trực SSCĐ, bảo vệ an toàn các mục tiêu trọng yếu, các sự kiện chính trị quan trọng và các ngày lễ lớn của đất nước.
Ba là, nâng cao chất lượng huấn luyện, giáo dục - đào tạo; tập trung xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. Quán triệt, triển khai, thực hiện hiệu quả các chỉ thị, nghị quyết, quy định của các cấp về nhiệm vụ huấn luyện, nhất là Nghị quyết số 984-NQ/ĐU, ngày 01/6/2023 của Đảng ủy Quân chủng về tăng cường lãnh đạo công tác huấn luyện bay - bảo đảm an toàn bay và đấu tranh phòng ngừa tai nạn bay, uy hiếp an toàn bay; các quy định, quy trình trong hoạt động bay, tập trung huấn luyện bay trong điều kiện khí hậu phức tạp, huấn luyện bay biển xa, coi trọng huấn luyện ứng dụng chiến đấu, bảo đảm đội ngũ phi công có trình độ kỹ năng, kỹ xảo trong bay, có bản lĩnh, tâm lý vững vàng, có trình độ khai thác thành thạo các loại máy bay hiện có, sẵn sàng tác chiến trong mọi điều kiện hoàn cảnh.
Các học viện, nhà trường trực thuộc Quân chủng tiếp tục triển khai thực hiện hiệu quả phương châm “chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng SSCĐ của đơn vị”; chủ động đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, kết hợp đào tạo trong nước với gửi đi đào tạo ở nước ngoài; đào tạo tại trường với bồi dưỡng, huấn luyện tại đơn vị; cấp trên dạy cấp dưới... đáp ứng yêu cầu làm chủ vũ khí, khí tài mới, cải tiến.
Bốn là, nâng cao chất lượng xây dựng chính quy, quản lý kỷ luật; chấn chỉnh tổ chức biên chế lực lượng theo hướng “tinh, gọn, mạnh”. Tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm các chỉ thị, nghị quyết, thông tư, hướng dẫn về nâng cao chất lượng xây dựng chính quy, quản lý kỷ luật, nhất là Chỉ thị số 624-CT/ĐU, ngày 08/8/2022 của Thường vụ Đảng ủy Quân chủng về tăng cường công tác xây dựng chính quy, quản lý kỷ luật; Chỉ thị số 2024/CT-PKKQ, ngày 24/4/2023 của Quân chủng về việc nâng cao chất lượng xây dựng chính quy, quản lý kỷ luật trong Quân chủng; nêu cao trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu trong nắm và quản lý bộ đội, nhất là tình hình chính trị nội bộ, hoàn cảnh gia đình, mối quan hệ xã hội, tâm lý, sức khỏe của từng quân nhân, linh hoạt xử lý các vướng mắc, bất cập nảy sinh, tạo bước chuyển biến vững chắc về xây dựng chính quy, quản lý kỷ luật, bảo đảm an toàn trong mọi hoạt động.
Tập trung quán triệt, triển khai thực hiện hiệu quả Đề án xây dựng lực lượng Không quân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại giai đoạn 2018 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030, xây dựng các đơn vị bảo đảm tinh, gọn, mạnh. Tăng cường bố trí, sắp xếp hợp lý, cân đối giữa các lực lượng; ưu tiên các lực lượng canh trực SSCĐ, lực lượng trực tiếp làm nhiệm vụ ở vùng sâu, vùng xa, các mục tiêu chiến lược, trọng yếu.
Năm là, bảo đảm tốt công tác hậu cần - kỹ thuật cho nhiệm vụ huấn luyện, SSCĐ, đảm bảo an toàn bay. Để có chuyến bay thành công đòi hỏi tất cả các khâu đều phải được chuẩn bị chặt chẽ, khoa học, trong đó công tác hậu cần - kỹ thuật đóng vai trò hết sức quan trọng, là điểm tựa, niềm tin đối với phi công trong mỗi chuyến bay. Do vậy, các đơn vị không quân cần tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện hiệu quả các chỉ thị, nghị quyết, hướng dẫn của các cấp về công tác hậu cần - kỹ thuật, làm tốt công tác chuẩn bị hậu cần - kỹ thuật hàng không trước khi thực hiện nhiệm vụ bay, nhất là trong 3 giai đoạn chuẩn bị bay, 4 dạng chuẩn bị công tác kỹ thuật [1]; duy trì nghiêm chế độ công tác kỹ thuật ngày, tuần, tháng, kiểm tra theo chu kỳ, kiểm tra trọng điểm kỹ thuật hàng không sau 6 - 8 ban bay.
Cán bộ, nhân viên phải nắm vững Điều lệ công tác hậu cần - kỹ thuật; quy tắc an toàn bay, phải tỉ mỉ, cẩn trọng, tận tâm, trách nhiệm trong kiểm soát toàn bộ máy bay, bảo đảm máy bay luôn trong tình trạng tốt nhất. Từng cá nhân phải có ý thức trách nhiệm, sáng tạo trong bảo quản, bảo dưỡng, quản lý, khai thác vũ khí, trang bị tốt, bền, an toàn, tiết kiệm; đồng thời tích cực nghiên cứu khoa học, phát huy sáng kiến cải tiến kỹ thuật, nâng cao năng lực bảo dưỡng, sửa chữa, cải tiến vũ khí trang bị, giảm sự phụ thuộc vào các dây chuyền công nghệ của nước ngoài vừa phù hợp với điều kiện kinh tế của đất nước, cách đánh của Bộ đội Không quân vừa không bị lạc hậu, lỗi thời.
Chiến tranh đã lùi xa, nhưng nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc chưa bao giờ dừng lại, từ những chiếc MiG đầu tiên, với những trận không chiến sinh tử, dù phải đối mặt với lực lượng không quân của đối phương mạnh hơn nhiều lần, song, với bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam, Không quân nhân dân Việt Nam đã làm chủ bầu trời Tổ quốc, ghi danh những kỷ lục thế giới về không chiến. Phát huy truyền thống vẻ vang năm xưa, Không quân nhân dân Việt Nam nguyện mang hết sức mạnh, trí tuệ và bản lĩnh phụng sự Tổ quốc; giữ gìn môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước.
[1] - 4 dạng chuẩn bị công tác kỹ thuật, đó là: Chuẩn bị trước ngày bay; chuẩn bị trước khi bay; chuẩn bị bay tiếp và chuẩn bị sau khi bay.
Thiếu tướng Vũ Hồng Sơn, Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Quân chủng Phòng không - Không quân