 |
| Đời sống của đồng bào các DTTS ở Lạng Sơn đã từng bước được nâng cao. (Ảnh: baodantoc.vn) |
Là tỉnh miền núi, biên giới phía Bắc của Tổ quốc, Lạng Sơn có 11 huyện, thành phố với 200 xã, phường, thị trấn, trong đó có đến 199 xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN). Những kết quả đạt được qua thực hiện các chương trình, chính sách dân tộc, đặc biệt là Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN đã góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống cho đồng bào các dân tộc trên địa bàn tỉnh.
Theo báo cáo của UBND tỉnh Lạng Sơn, năm 2022 tình hình sản xuất và đời sống vùng đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh có bước phát triển. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) năm 2022 ước đạt 7,13%; GRDP bình quân đầu người ước đạt 51 triệu đồng; tỷ lệ hộ nghèo năm 2022 ước giảm 3% so với cùng kỳ năm 2021; 100% số xã trên địa bàn tỉnh có điện lưới quốc gia; số xã có đường ô tô đến trung tâm xã được rải nhựa hoặc bê tông đạt 165/181 xã chiếm 91,16%; tỷ lệ thôn có đường ô tô đến trung tâm thôn được cứng hóa đạt 71,04%; dự kiến có thêm 10 xã đạt chuẩn nông thôn mới, nâng tổng số xã đạt chuẩn nông thôn mới toàn tỉnh lên 85/181 xã, chiếm tỷ lệ 47,0%,…
Thực hiện đồng bộ, hiệu quả các chính sách dân tộc
Để có được kết quả đó, ngay từ đầu năm tỉnh Lạng Sơn đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, các ngành cụ thể hóa chủ trương, định hướng, quy định của trung ương, của tỉnh về công tác dân tộc thành chương trình, kế hoạch cụ thể gắn với thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Các chính sách dân tộc được thực hiện nghiêm túc, đúng mục đích, đúng đối tượng với nhiều kết quả tích cực, qua đó thu hút được nhiều lực lượng xã hội tham gia, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện đời sống của Nhân dân trên địa bàn tỉnh.
Nhiều chính sách đặc thù cho vùng đồng bào DTTS&MN được tỉnh triển khai đồng bộ, hiệu quả như: Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS giai đoạn 2021 - 2025; thực hiện bình đẳng giới vùng đồng DTTS&MN trên địa bàn tỉnh; tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn vùng DTTS; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ đồng bào DTTS phát triển kinh tế xã hội và đảm bảo an ninh trật tự vùng đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2019 - 2025; tổ chức bồi dưỡng kiến thức dân tộc cho nhóm đối tượng 3, 4 với trên 1.200 học viên tham dự, giúp trang bị thêm kiến thức cơ bản về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về công tác dân tộc vùng đồng bào DTTS&MN…
Đặc biệt, tỉnh chú trọng lồng ghép các chính sách, ưu tiên bố trí nguồn lực để phấn đấu đạt được các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ đối với đồng bào DTTS, góp phần phát triển toàn diện kinh tế - xã hội, giảm nghèo nhanh, bền vững, rút ngắn khoảng cách phát triển giữa các dân tộc, các vùng, tạo động lực phát triển bền vững cho vùng đồng bào DTTS và miền núi trên địa bàn toàn tỉnh. Năm 2022 các chỉ số phát triển nguồn nhân lực DTTS đều đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra như tỷ lệ trẻ em DTTS nhập học đúng độ tuổi bậc tiểu học duy trì mức trên 99,9%; tỷ lệ học sinh DTTS hoàn thành chương trình tiểu học đạt 99,7%; tỷ lệ người DTTS từ 10 tuổi trở lên biết chữ 99,32%; 03/200 xã đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 1 (1,50%); 197/200 đơn vị xã đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 2 (98,50%);…
Trong năm, UBND tỉnh đã phê duyệt danh sách 1.649 người có uy tín trong đồng bào DTTS; quan tâm thực hiện chính sách đối với người có uy tín như thăm hỏi, tặng quà dịp Tết Nguyên đán, cấp phát báo, thăm hỏi ốm đau và thăm viếng. Người có uy tín trong đồng bào DTTS đã phát huy tốt vai trò là cầu nối, nhân tố tích cực trong việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tích cực vận động đồng bào DTTS phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh trên địa bàn tỉnh.
Đồng chí Lý Văn Khi, Phó Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Lạng Sơn nhận định: Các chính sách dân tộc đã tạo điều kiện cho vùng đồng bào các dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn phát triển kinh tế, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho bà con. Đặc biệt, qua việc thực hiện các chương trình dự án, chính sách dân tộc đã khơi dậy phong trào phát triển kinh tế - xã hội vùng đặc biệt khó khăn, đồng bào các dân tộc thiểu số thêm phấn khởi, tin tưởng vào công cuộc đổi mới, yên tâm lao động sản xuất phát triển kinh tế hộ gia đình, hạn chế được tình trạng dân di cư tự do vào các tỉnh phía nam.
 |
|
Ngày Tết truyền thống của người Dao Lô Gang ở Mẫu Sơn (Lạng Sơn). (Ảnh: Nguyễn Sơn Tùng)
|
Tập trung nguồn lực phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số
Với đặc thù có hơn 83% dân số là đồng bào các dân tộc thiểu số, tỉnh Lạng Sơn xác định Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS&MN là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn 2021-2025. Theo Kế hoạch, tỉnh Lạng Sơn đề ra mục tiêu khai thác, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của tỉnh để tập trung phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững. Giảm dần số xã, thôn đặc biệt khó khăn; thực hiện tốt công tác an sinh xã hội, cải thiện rõ rệt đời sống của Nhân dân. Phát triển toàn diện giáo dục và đào tạo; quan tâm chăm sóc sức khỏe người dân, nâng cao thể trạng, tầm vóc, phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em; thực hiện bình đẳng giới và các vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các DTTS gắn với xóa bỏ các phong tục tập quán lạc hậu…
Để thực hiện Chương trình, UBND tỉnh đã ban hành các Quyết định về giao mục tiêu, nhiệm vụ, kế hoạch vốn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2025 và năm 2022, trong đó năm 2022 giao số kinh phí là 618.139 triệu đồng (vốn đầu tư phát triển 410.841 triệu đồng, vốn sự nghiệp 207.298 triệu đồng); quy định mức xác định hộ thiếu đất sản xuất để thực hiện dự án 1 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN; phân bổ chi tiết kế hoạch vốn đầu tư phát triển, giao chủ đầu tư dự án thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 và dự kiến danh mục dự án thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia năm 2022; phân cấp quản lý, tổ chức thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn tỉnh...
UBND tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan tham mưu và UBND các huyện, thành phố tổ chức triển khai thực hiện các dự án thành phần, như: giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư ở những nơi cần thiết; phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị; đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu, phục vụ sản xuất, đời sống trong vùng đồng bào DTTS&MN và các đơn vị sự nghiệp công lập của lĩnh vực dân tộc; phát triển giáo dục đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch; đầu tư phát triển nhóm DTTS còn nhiều khó khăn và khó khăn đặc thù; truyền thông, tuyên truyền, vận động trong vùng đồng bào DTTS&MN; kiểm tra, giám sát, đánh giá việc tổ chức thực hiện Chương trình…
Đến nay, các dự án thuộc Chương trình đang được tổ chức triển khai đồng bộ trên toàn tỉnh; kết quả giải ngân đến hết năm 2022 ước đạt khoảng 49% kế hoạch vốn giao.
Về kết quả thực hiện chính sách cho vay ưu đãi thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025, đến ngày 15/11/2022 Ngân hàng Chính sách xã hội đã giải ngân cho vay 8.240 triệu đồng, với 117 hộ vay vốn, đạt 33% so với kế hoạch.
Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh Lạng Sơn cũng đã tiến hành giám sát việc thực hiện Chương trình tại các huyện Tràng Định, Đình Lập. Ban Dân tộc và các cơ quan liên quan thực hiện khảo sát, làm việc với UBND huyện Hữu Lũng về việc xem xét đề nghị điều chỉnh danh mục công trình đối với Tiểu dự án 1 của Dự án 4 về một số tuyến đường để phù hợp với tiêu chí của Chương trình MTQG phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS&MN, phù hợp với danh mục đường trục xã đã được phê duyệt;...
Theo đánh giá của UBND tỉnh Lạng Sơn, do Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN là Chương trình mới, khối lượng công việc rất lớn, liên quan nhiều cấp, nhiều ngành, công tác phối hợp đôi khi chưa đảm bảo chặt chẽ; cơ cấu, tổ chức bộ máy cơ quan công tác dân tộc cấp tỉnh (cơ quan chủ trì thực hiện Chương trình) thiếu nhân lực và chưa có kinh nghiệm chủ trì tổ chức triển khai thực hiện Chương trình, do đó trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu; quá trình thực hiện xây dựng nguyên tắc, tiêu chí, định mức và phân bổ vốn thực hiện Chương trình gặp nhiều khó khăn.
Đẩy mạnh thực hiện các chính sách hỗ trợ đồng bào DTTS
Nhìn lại quá trình triển khai các chính sách dân tộc, lãnh đạo UBND tỉnh Lạng Sơn nhận định: Công tác lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác dân tộc, việc thực hiện các chính sách dân tộc trên địa bàn tỉnh đã được cấp ủy, chính quyền các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện; đồng bào DTTS tiếp tục tin tưởng vào chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đã và đang khắc phục những khó khăn, hạn chế để vươn lên trong cuộc sống, quyết tâm thoát nghèo, phát triển kinh tế. Đồng bào DTTS đoàn kết tương trợ giúp đỡ nhau cùng phát triển, khối đại đoàn kết toàn dân tộc tiếp tục được phát huy, củng cố vững chắc. Hết năm 2022, đã có 02 xã (xã Châu Sơn huyện Đình Lập, xã Thiện Hòa huyện Bình Gia), 14 thôn ra khỏi khu vực đặc biệt khó khăn.
Tuy nhiên, kinh tế vùng đồng bào DTTS phát triển còn chậm, chuyển dịch cơ cấu kinh tế chưa theo kịp các vùng khác, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh chưa cao. Hệ thống trường học chuyên biệt (PTDTNT, PTDTBT) còn hạn chế; việc tuyên truyền về công tác dân tộc, thực hiện các chính sách dân tộc ở một số địa phương hiệu quả chưa cao dẫn đến nhận thức, ý chí vươn lên thoát nghèo của một bộ phận đồng bào DTTS còn hạn chế.
Ngoài ra, tiến độ triển khai thực hiện các nội dung của Chương trình trong kỳ báo cáo còn chậm, khả năng thực hiện, giải ngân khó đạt được theo kế hoạch; việc rà soát, phê duyệt danh sách các đối tượng thụ hưởng các chính sách tín dụng ưu đãi ở một số địa phương còn chậm. Việc phân định vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2025 đã tác động phần nào đến thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2022...
Để triển khai hiệu quả các chương trình, chính sách dân tộc, trọng tâm là Chương trình MTQG, thời gian tới, tỉnh Lạng Sơn xác định tập trung tuyên truyền nâng cao nhận thức cho đồng bào DTTS về nghĩa vụ và quyền lợi công dân, ý thức chấp hành chính sách pháp luật, chủ động vươn lên thoát nghèo bền vững, xoá dần khoảng cách chênh lệch về đời sống giữa vùng đặc biệt khó khăn với các vùng khác trong tỉnh.
Ban chỉ đạo các Chương trình MTQG trên địa bàn tỉnh tăng cường phối hợp kiểm tra, giám sát tình hình công tác dân tộc và thực hiện chính chính sách dân tộc. Tiếp tục thực hiện tốt việc quản lý nhà nước về công tác dân tộc; tập trung thực hiện có hiệu quả chính sách đối với người có uy tín; bồi dưỡng kiến thức dân tộc đối với cán bộ, công chức, viên chức; công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và tuyên truyền, vận động đồng bào vùng DTTS và miền núi; giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS; chính sách về bình đẳng giới.
Cùng với đó, tổ chức phân bổ kịp thời nguồn vốn các chương trình mục tiêu quốc gia năm 2023 khi trung ương giao, đẩy mạnh thực hiện các chính sách hỗ trợ liên quan trực tiếp đến đồng bào DTTS, tiến độ đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng thiết yếu, đặc biệt là các dự án chuyển tiếp, huy động sự vào cuộc của người dân với phương châm Nhà nước và Nhân dân cùng làm. Rà soát nhu cầu, đối tượng thụ hưởng các chương trình, chính sách dân tộc; điều chỉnh, bổ sung tiêu chí, định mức phân bổ vốn chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn tỉnh phù hợp với quy định…/.