 |
| Xe nông sản ùn ứ do chưa được thông quan (Ảnh minh họa: GV) |
Theo ông Âu Anh Tuấn – Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan), tính đến ngày 21/12, tổng lượng hàng hóa tồn tại các cửa khẩu phía Bắc khoảng 6.200 xe, tương đương khoảng 12.000 người (gồm lái xe chính và lái xe phụ) đang tập trung tại các khu vực cửa khẩu. Riêng tại các cửa khẩu ở tỉnh Lạng Sơn là hơn 4.400 xe.
Cụ thể, đến sáng ngày 21/12, tổng lượng xe tồn tại 3 khu vực cửa khẩu Hữu Nghị, Tân Thanh, Chi Ma (tỉnh Lạng Sơn) là 4.461 xe. Tại tỉnh Quảng Ninh, khu vực cầu Bắc Luân II và lối mở Cầu phao Km 3+4 thuộc thành phố Móng Cái còn tồn 346 xe chờ xuất khẩu. Tại khu vực Lối mở Cầu phao Km3+4, hàng hóa nông lâm thủy sản không thay đổi, tuy nhiên lượng hàng hóa tồn đọng còn rất lớn, chủ yếu là hàng thủy hải sản đông lạnh còn lại là hàng nông sản.
Cửa khẩu Chi Ma, Tân Thanh hiện đã tạm dừng thông quan nên năng lực thông quan hàng hóa ở Lạng Sơn chỉ khoảng 100 xe/ngày tại cửa khẩu Hữu Nghị. Mới đây, phía cửa khẩu Đông Hưng, Trung Quốc thông báo dừng thông quan cho cả người và hàng hóa từ 0h ngày 21/12 đến khi có thông báo mới.
Hiện nay, việc ùn tắc thông quan nông sản diễn ra nhiều nhất trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn. Điều này không chỉ gây lo lắng cho các doanh nghiệp chờ thông quan hàng hóa mà còn là áp lực cho địa phương khi tiếp nhận một số lượng lớn người và phương tiện đi vào địa bàn tỉnh.
Ông Hồ Tiến Thiệu – Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn cho biết, trong những ngày qua, lượng hàng hóa đưa về các cửa khẩu tại Lạng Sơn gia tăng mạnh, trong khi đó, để thực hiện các biện pháp phòng chống dịch COVID-19, phía lực lượng chức năng chính quyền Quảng Tây, Trung Quốc triển khai các biện pháp rất quyết liệt. Đồng thời, có thông tin, một số lái xe chuyên trách chở hàng hóa sang Trung Quốc cũng như một số chủng loại hàng hóa có xuất hiện vi rút SARS-CoV-2. Chính vì thế, phía Trung Quốc đã tiến hành một số biện pháp rà soát lại công tác phòng chống dịch, triển khai các biện pháp chống dịch lây lan, do đó, hiện nay việc thông quan hàng hóa giảm sút.
Theo ông Thiệu, với lượng hàng hóa hiện nay rất lớn, sẽ kéo theo rất nhiều người cư trú ở trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn. Hiện địa phương đang chịu áp lực rất lớn với hàng nghìn phương tiện vận chuyển hàng hóa. Tính ra mỗi xe chỉ cần 2 người, gồm 1 lái xe và 1 phụ xe thì trên địa bàn tỉnh đã có hơn 9.000 người/ngày, gây áp lực về đảm bảo an ninh trật tự, đảm bảo chỗ ở sinh hoạt và cả vấn đề đảm bảo vệ sinh môi trường, đặc biệt là áp lực phòng chống dịch bệnh rất lớn đối với Lạng Sơn.
Để giải quyết tình trạng này, ông Thiệu cho biết, Lạng Sơn đã thường xuyên có các cuộc hội đàm, phối hợp với các lực lượng chức năng, chính quyền của tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc để đẩy nhanh tiến độ thông quan, hạn chế tình trạng ùn ứ hàng hóa và đặc biệt là phòng chống dịch COVID-19 hiệu quả cho hai bên. Đồng thời, địa phương đôn đốc lái xe, chủ hàng thực hiện đúng quy định của bến bãi, các quy định để đảm bảo an ninh trật tự của địa phương. Mặt khác, bố trí các địa điểm đỗ xe để đáp ứng lượng xe lớn như hiện nay bằng cách tận dụng các mặt bằng phù hợp để điều tiết xe ra từng khu vực một nhỏ lẻ, tránh áp lực về hạ tầng sinh hoạt và an ninh trật tự.
“Đối với hàng hóa thông quan, chúng tôi thực hiện phương pháp, phương tiện nào đến trước thì được xuất khẩu hàng trước. Các mặt hàng không được bảo quản đông lạnh như: mít, xoài, một số nông sản khác sẽ được ưu tiên. Đồng thời, chúng tôi cũng ưu tiên đối với phương tiện hàng hóa phục vụ tiêu dùng thiết yếu để làm sao đáp ứng nhu cầu của thị trường Trung Quốc và xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam” – ông Thiệu cho biết.
Nhấn mạnh tới vấn đề hiện nay khả năng thông quan của cửa khẩu tại Lạng Sơn có mức độ nhưng do nhu cầu về hàng hóa cuối năm của Trung Quốc tăng lên, đồng thời, đang vào vụ thu hoạch của bà con nên lượng hàng đưa lên các cửa khẩu quá lớn so với khả năng thông quan, ông Thiệu cho rằng, để giải quyết vấn đề hiện nay, thứ nhất, cần làm sao giữa Việt Nam và Trung Quốc cùng bàn với nhau, thống nhất các biện pháp phòng dịch COVID-19 để giữ an toàn cho cả hai bên. Đây là mục tiêu trọng yếu trong giai đoạn hiện nay. Việc này phải thống nhất về cách thức để kiểm soát dịch bệnh tốt cho cả hai bên, tránh việc hai bên chưa thống nhất với nhau về cách thức và chưa công nhận lẫn nhau về phương pháp, biện pháp để phòng chống dịch.
Thứ hai, giữa hai bên gồm Bộ NN&PTNT Việt Nam và Tổng cục Hải quan của Trung Quốc cần ký các nghị định thư về kiểm dịch thực vật đối với các nông sản Việt Nam khi xuất khẩu sang Trung Quốc để giảm bớt thời gian kiểm dịch đối với hàng hóa. Điều này, tạo điều kiện để thúc đẩy thông quan nhanh hơn.
Thứ ba, ông Thiệu cho biết, về phía tỉnh Lạng Sơn sẽ có các kiến nghị, đề xuất với các Bộ, ngành của Việt Nam có ý kiến chỉ đạo sớm đối với nông dân, các doanh nghiệp thực hiện việc kinh doanh nông sản hàng hóa. Trong đó, cần phải sản xuất hàng hóa theo các quy trình, quy định, đáp ứng các yêu cầu chất lượng, nhập khẩu ngày càng cao của Trung Quốc để từ đó tổ chức xuất khẩu hàng hóa một cách chính ngạch, hạn chế việc không có các hợp đồng thương mại và mang tính chất trao đổi hàng hóa theo hình thức cư dân biên giới. Đây là việc hướng đến tương lai lâu dài.
Thứ tư, mong muốn Chính phủ sẽ có những cơ chế, chính sách để hỗ trợ cho các tỉnh biên giới như Lạng Sơn- địa bàn trọng điểm trong xuất khẩu nông sản của Việt nam có điều kiện về cơ sở hạ tầng bến bãi dịch vụ, logistics, để đảm bảo khi hàng hóa của chúng ta nếu bị ùn ứ, chưa thông quan được ngay thì có điều kiện để bảo quản, đảm bảo chất lượng để giữ được hàng hóa không bị hư hỏng, tránh thiệt hại cho các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa.
Về vấn đề ùn tắc nông sản hiện nay, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam đã từng nhấn mạnh, một trong những nguyên nhân chính được xác định gây ùn tắc đó là một số doanh nghiệp nông sản không thực hiện theo đúng quy định của phía bạn về xuất nhập khẩu, đặc biệt là không thực hiện đúng 5K trong phòng chống dịch, chính vì vậy mà đã nhiễm vi rút SARS-CoV-2 ở bao bì hàng hóa và kể cả người. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến hiện nay một số cửa khẩu dừng và kiểm soát rất chặt chẽ. Do đó, các doanh nghiệp cần thực hiện đúng quy định của phía bạn trong xuất nhập khẩu, đặc biệt là biện pháp 5K trong phòng chống dịch, nhất là khử khuẩn, kể cả người, phương tiện, hàng hóa trước khi đưa lên biên giới. Ngoài ra, các doanh nghiệp cần phải có sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng, đặc biệt cơ quan chức năng của Việt Nam tại các cửa khẩu, các tỉnh có đường biên giới như: Lào Cai, Lạng Sơn Quảng Ninh để nắm chắc tình hình trước khi đưa hàng lên biên giới.
Để giải quyết tình trạng hiện nay, Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho biết, sắp tới sẽ chỉ đạo các đơn vị kiểm dịch của Bộ thông báo đến các Chi cục kiểm dịch trực thuộc thông tin cho các doanh nghiệp về tình hình ùn tắc để các doanh nghiệp có kế hoạch, tránh việc ùn tắc và dồn các lượng xe nông sản lên biên giới. Đồng thời, kiên quyết không làm thủ tục cho các doanh nghiệp không đảm bảo các điều kiện xuất nhập khẩu và nhất là các điều kiện phòng chống dịch. Đặc biệt là vấn đề kiểm soát dịch bệnh các nhà máy chế biến, cần kiểm soát chặt chẽ vấn đề công nhân sản xuất để đảm bảo không bị lây nhiễm sang sản phẩm hàng hóa.
Về phía Bộ NN&PTNT, sẽ tích cực triển khai cấp mã số vùng trồng cho những diện tích đảm bảo yêu cẩu xuất khẩu sang các nước, trong đó có Trung Quốc. Đồng thời, Bộ NN&PTNT đề nghị các đồng chí lãnh đạo các tỉnh có hàng hóa xuất khẩu sang biên giới chỉ đạo các Sở chức năng thông báo tới các doanh nghiệp và phối hợp với các cơ quan chức năng tại các tỉnh biên giới điều tiết lượng xe chở hàng hóa lên biên giới ở mức độ vừa phải.
Đặc biệt, Thứ trưởng Trần Thanh Nam đề nghị Tham tán kinh tế thương mại, Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam liên hệ với các cơ quan chức năng, nhất là Hải quan của tỉnh Quảng Tây, các địa phương gần các cửa khẩu Lạng Sơn, Lào Cai, Quảng Ninh để có buổi họp trực tuyến với Bộ và lãnh đạo các tỉnh có cửa khẩu biên giới của Việt Nam để trao đổi các biện pháp để làm sao kiểm soát chặt chẽ việc phòng chống dịch COVID-19, để từ đó có các thông tin kịp thời cho các doanh nghiệp Việt Nam.
Để cùng tháo gỡ khó khăn hiện nay, về phía Tổng cục Hải quan Việt Nam cho biết, sẽ báo cáo và đề xuất Bộ Tài chính có ý kiến kiến nghị đối với Bộ Công Thương đàm phán, kiến nghị với các bộ, ngành và chính quyền địa phương phía Trung Quốc triển khai các giải pháp nhằm tăng thời gian thông quan tại các cửa khẩu; nâng cao hiệu suất làm việc của các lực lượng chức năng, đơn vị tại cửa khẩu phía Trung Quốc như: hải quan, kiểm dịch, doanh nghiệp dịch vụ vận tải nhằm tạo thuận lợi hơn cho hoạt động thông quan, xuất khẩu hàng hóa, đặc biệt là các mặt hàng nông sản của Việt Nam.
Tổng cục Hải quan cũng đề nghị Bộ Ngoại giao đàm phán, trao đổi với cơ quan chức năng phía Trung Quốc đảm bảo việc thực hiện theo đúng Hiệp định thương mại biên giới giữa hai nước đã ký kết để hoạt động thương mại biên giới phát triển lành mạnh, liên tục và ổn định. Trường hợp khi có thay đổi về chính sách đối với hàng hóa xuất nhập khẩu cần thông báo trước ít nhất 10 ngày trước khi áp dụng để phía Việt Nam có thời gian chuẩn bị.
Thực tế trong bối cảnh hiện nay, để giải quyết trước mắt vấn đề ùn tắc nông sản, các cơ quan chức năng liên quan giữa hai bên Việt Nam và Trung Quốc sẽ cần có cuộc họp trao đổi để bàn các giải pháp thống nhất để giải quyết tình trạng hiện nay, nhất là trong công tác kiểm soát, phòng chống dịch COVID-19. Ngoài ra, để tính đến các phương án về lâu dài, việc tiếp tục thúc đẩy ký kết các nghị định thư về kiểm dịch thực vật giữa hai bên đối với các mặt hàng nông sản Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc là vấn đề cần thiết để giảm thời gian thông quan. Đặc biệt, chuyển mạnh xuất khẩu sang chính ngạch, có các hợp đồng thương mại mua bán giữa hai bên là vấn đề vẫn chưa bao giờ hết tính thời sự trong giai đoạn hiện nay để tránh các rủi ro khi phụ thuộc vào hình thức buôn bán mang tính trao đổi cư dân biên giới. Đây cũng là vấn đề mà Bộ Công Thương đã từng có các văn bản để khuyến cáo cho các doanh nghiệp.
Ngoài ra, việc tính toán cho tiêu thụ nội địa trong nước hoặc các thị trường khác khi vào cao điểm mùa thu hoạch nông sản, đặc biệt là dịp Tết Nguyên đán cũng là phương án cần được các doanh nghiệp về nông sản của Việt Nam tính đến để giảm tình trạng phụ thuộc vào một thị trường, gây thiệt hại cho doanh nghiệp khi thông quan nông sản gặp khó khăn. Đặc biệt, vấn đề các thông tin về tình hình thông quan hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới cần có sự cải thiện hơn để kịp thời thông báo cho các doanh nghiệp nắm bắt và có kế hoạch điểu chỉnh phù hợp, tránh gây các thiệt hại đáng tiếc./.