Phóng viên: Có thể khẳng định, quan hệ Việt Nam – Australia tiếp tục phát triển mạnh mẽ, đi vào chiều sâu và thực chất trên các lĩnh vực. Vậy Đại sứ có thể điểm lại một số thành tựu nổi bật của mối quan hệ hợp tác giữa hai nước trong thời gian qua?
 |
| Đại sứ Việt Nam tại Australia Nguyễn Tất Thành (Ảnh: PV) |
Đại sứ Nguyễn Tất Thành: Australia là nước phương Tây đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa sau khi Hiệp định Paris về Việt Nam được ký kết. Nhìn lại chặng đường 50 năm qua, nổi bật nhất là hợp tác chính trị giữa hai nước phát triển vượt bậc, Australia hỗ trợ Việt Nam hiệu quả xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển y tế và giáo dục. Từ khi hai nước xây dựng quan hệ Đối tác Chiến lược năm 2018, quan hệ hợp tác chuyển sang giai đoạn mới toàn diện và thực chất hơn, đạt một số thành tựu nổi bật trong năm qua.
Quan hệ chính trị phát triển về chất trên các kênh Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Quốc hội qua các chuyến thăm, tiếp xúc, trao đổi đoàn song phương. Điểm nhấn năm qua là các chuyến thăm Australia của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Trưởng ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc mở rộng hợp tác kênh đảng và kênh nghị viện. Các cuộc tiếp xúc với Thủ tướng Anthony Albanese của nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc bên lề Cấp cao APEC và của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính bên lề Cấp cao ASEAN giúp củng cố vững chắc lòng tin chiến lược giữa hai nước.
Mặc dù còn bị tác động bởi COVID-19, hai bên đã trao đổi 50 đoàn các cấp, triển khai một số cơ chế hợp tác song phương then chốt như Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao, đối thoại Bộ trưởng Quốc phòng lần đầu tiên, tham vấn hợp tác quốc phòng, đối thoại kênh 1,5 và đối thoại biển, tham vấn lãnh sự… Hợp tác trong các lĩnh vực chống khủng bố, an ninh, an toàn hàng hải, an ninh mạng cũng được quan tâm.
Quan hệ kinh tế - thương mại phát triển ấn tượng trên cơ sở ưu tiên 8 lĩnh vực hợp tác theo Chiến lược tăng cường hợp tác kinh tế (EEES) do Thủ tướng hai nước công bố tháng 11/2021. Đáng lưu ý, Australia tăng 18% hỗ trợ phát triển chính thức, tăng 30% hạn ngạch lao động kỳ nghỉ, chuẩn bị triển khai hợp tác lao động nông nghiệp với Việt Nam. Hai năm qua, Australia hỗ trợ ta 26,4 triệu liều vắc-xin phòng COVID-19. Từ đầu năm 2022, Australia đã trở thành thị trường du lịch thứ 6 của Việt Nam.
Các lĩnh vực hợp tác an ninh - quốc phòng, giáo dục - đào tạo, y tế, giao lưu nhân dân… đều đạt kết quả tích cực. Điểm mới là hợp tác khoa học - công nghệ lần đầu tiên trở thành lĩnh vực ưu tiên, mang lại giá trị gia tăng cao với các dự án trong lĩnh vực công nghệ mới nổi, chuyển đổi số, nông nghiệp công nghệ cao…. Hợp tác giáo dục trở thành điểm sáng khi hai bên ký kết 20 văn kiện hợp tác. Hơn 22.000 sinh viên Việt Nam theo học tại Australia và con số tương ứng đang theo học các chương trình giáo dục liên kết tại Việt Nam.
Phóng viên: Hợp tác kinh tế - thương mại là một trong ba trụ cột trong Chương trình hành động đối tác chiến lược giai đoạn 2020 – 2023. Vậy Đại sứ đánh giá thế nào về kết quả hợp tác kinh tế - thương mại giữa hai nước trong thời gian qua và triển vọng trong thời gian tới?
 |
| Linh kiện và đồ điện tử là một trong những mặt hàng xuất khẩu tiềm năng của Việt Nam sang Australia (Ảnh: PV) |
Đại sứ Nguyễn Tất Thành: Thương mại hàng hóa giữa hai nước tăng trưởng vượt bậc, từ 8,3 tỉ USD năm 2020 lên 12,4 tỉ USD năm 2021, 15,7 tỉ USD năm 2022, đạt tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm 38%, vào loại cao nhất trong các đối tác thương mại của Việt Nam. Lần đầu tiên Australia đã trở thành đối tác thương mại lớn thứ 7 của ta, Việt Nam là đối tác thương mại thứ 10 của Australia.
Kết quả này đạt được nhờ hai Chính phủ đều quan tâm, coi kinh tế - thương mại là một trong ba trụ cột, và là trụ cột số 1 trong Chương trình hành động đối tác chiến lược giai đoạn 2020 – 2023. Theo đó và trên nền tảng ba hiệp định mậu dịch tự do đa phương mà hai nước đều là thành viên (AANZFTA, CPTPP và RCEP), lần đầu tiên hai bên thống nhất và công bố Kế hoạch triển khai EEES với các biện pháp cụ thể, có thời hạn rõ ràng đến năm 2025. Các biện pháp này được gọi là những sáng kiến then chốt, vừa có cơ sở thực tiễn, vừa có nguồn lực thực hiện và sẽ được rà soát thường xuyên.
Bên cạnh đó, các địa phương hai bên đều quan tâm hỗ trợ doanh nghiệp. Đa số các bang, vùng lãnh thổ của Australia có chiến lược hợp tác với Đông Nam Á, nhiều bang cử đại diện thương mại-đầu tư tới ASEAN. Chỉ trong mấy tháng qua, 12 địa phương hai nước có hoạt động trao đổi đoàn, tích cực khám phá lại tiềm năng, thị trường của nhau. Ngoài ra, có thể khẳng định các cơ quan đại diện Việt Nam tại Australia đã đóng vai trò hỗ trợ hiệu quả cho các hoạt động giao lưu kinh tế - thương mại giữa hai nước.
Trên cơ sở đó, chúng ta có cơ sở để lạc quan về triển vọng hợp tác kinh tế - thương mại. Hai nền kinh tế có sự bổ sung cao, trong đó Việt Nam mạnh về đồ điện tử, máy móc, dệt may, giày dép, Australia có nhiều tài nguyên, nhiên liệu chất lượng cao. Bên cạnh đó, thương mại dịch vụ có rất nhiều tiềm năng, nhất là trong các lĩnh vực đào tạo, du lịch, công nghệ thông tin, bán lẻ, y tế, tài chính, ngân hàng, vận tải và logistics. Australia dự kiến sẽ sớm công bố Chiến lược kinh tế với Đông Nam Á tới năm 2040, do đó tôi cũng trông đợi các doanh nghiệp lớn của Australia thấy rõ hơn tiềm năng của Việt Nam, sẽ đầu tư trực tiếp cũng như gián tiếp ngày càng nhiều. Việc Vietjet Air dự định mở đường bay trực tiếp tới Australia trong năm mới sẽ hỗ trợ tích cực cho giao lưu hai nước. Năm 2023, hai nước sẽ kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao, hợp tác kinh tế - thương mại, địa phương và doanh nghiệp khả năng sẽ có thêm đột phá.
 |
| Nhiều người Việt tại Australia đã có những đóng góp tích cực vào việc thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị, hiểu biết giữa nhân dân hai nước nói riêng cũng như thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam – Australia (Ảnh: ĐSQ Việt Nam tại Australia) |
Phóng viên: Trong tình hình hiện nay, ngoài lĩnh vực kinh tế - thương mại, Việt Nam và Australia có nhiều cơ hội và tiềm năng hợp tác trên các lĩnh vực an ninh – quốc phòng, giáo dục – đào tạo, lao động, nông nghiệp, du lịch... Vậy theo Đại sứ, hai nước cần làm gì để khai thác hiệu quả những lĩnh vực hợp tác trên?
Đại sứ Nguyễn Tất Thành: Hai nước đã và đang triển khai hiệu quả các chiến lược và kế hoạch hợp tác, theo tôi đây là điều quan trọng nhất. Đồng thời, do tình hình thế giới và khu vực có những diễn biến nhanh, phức tạp, hai nước sẽ liên tục rà soát nội dung hợp tác, đồng thời chủ động, sáng tạo hơn để đáp ứng trông đợi của người dân hai nước. Tôi tâm đắc với phát biểu của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tại Melbourne ngày 03/12 vừa qua, theo đó “quan hệ bền chặt giữa Việt Nam và Australia sẽ tiếp tục là nhân tố bất biến để hai nước vượt qua và chiến thắng những vạn biến khó lường tại khu vực và thế giới”.
Trên tinh thần đó, hai nước cần tiếp tục duy trì, củng cố khuôn khổ quan hệ hợp tác song phương ổn định, bền vững, triển khai các cơ chế hợp tác đã định hình, đồng thời đề xuất những cơ chế hợp tác mới trên tất cả các kênh, nhất là kênh đảng và nghị viện. Bước sang năm mới Quý Mão, Đại sứ quán dự kiến sẽ phối hợp triển khai thêm ba hướng hợp tác:
Thứ nhất, trên cơ sở rà soát toàn diện các lĩnh vực hợp tác 50 năm qua, chúng tôi thấy hai nước cần xây dựng những trụ cột hợp tác mới (ngoài kinh tế, an ninh và đổi mới - sáng tạo). Chúng tôi nhất trí với ý tưởng đưa hợp tác về chuyển đổi số, ứng phó biến đổi khí hậu và chuỗi cung ứng bền vững thành những lĩnh vực hợp tác ưu tiên. Theo đó, chúng tôi cũng đang phối hợp đề xuất lập thêm một số cơ chế hợp tác mới về những lĩnh vực cùng quan tâm như lao động, dân tộc thiểu số, an ninh mạng, thực thi pháp luật, v.v...
Thứ hai, đầu tư cần phải trở thành quan tâm chung của cả hai nước, không chỉ của hai chính phủ mà đặc biệt phải là của doanh nghiệp, mới có thể phát huy cao nhất sự bổ sung, tương đồng về kinh tế giữa hai bên. Liên quan vấn đề này, các địa phương của ta có thể cần chủ động hơn, trước mắt trong năm mới chú trọng quảng bá các lợi thế của địa phương trong tổng thể chiến lược phát triển các vùng kinh tế-xã hội đến năm 2030, tầm nhìn 2045 như đã xác định trong sáu nghị quyết của Bộ Chính trị cũng như các Chương trình hành động của Chính phủ năm qua.
Thứ ba, thế và lực của Việt Nam đã khác trước, vai trò và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng nâng cao. Trên cơ sở đó, Việt Nam có thể phối hợp với Australia triển khai từng bước cơ chế hợp tác ba bên với một nước đang phát triển tại khu vực. Trước mắt, Việt Nam sẵn sàng hỗ trợ Australia phát triển quan hệ cùng có lợi với Đông Nam Á, đặc biệt là các nước tại tiểu vùng Mekong, cũng như các quốc đảo ở Nam Thái Bình Dương.
Phóng viên: Đại sứ đánh giá thế nào về vai trò của cộng đồng người Việt trong việc thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị, hiểu biết giữa nhân dân hai nước nói riêng cũng như thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam – Australia nói chung?
Đại sứ Nguyễn Tất Thành: Cộng đồng người Việt Nam ở Australia hiện có khoảng 350.000 người, một số cá nhân người Australia gốc Việt tham gia chính trường, giữ chức vụ quan trọng tại nghị viện, chính quyền liên bang và tiểu bang. Nhiều trí thức, chuyên gia, các nhà khoa học Việt kiều được các cơ sở giáo dục, trung tâm nghiên cứu Australia trọng dụng. Các thế hệ lưu học sinh, sinh viên được chính quyền và người dân Australia đánh giá cao. Hội đoàn trí thức, doanh nghiệp, sinh viên Việt Nam ngày càng lớn mạnh, trưởng thành và trở thành nguồn lực bên ngoài không thể thiếu đối với sự phát triển của đất nước. Cộng đồng người Việt luôn đóng vai trò gắn kết, đóng góp quan trọng vào việc thúc đẩy quan hệ hữu nghị giữa nhân dân hai nước.
Thời gian đại dịch COVID-19, biết bao anh chị em đã đóng góp tài chính cũng như vật tư, thiết bị y tế gửi về trong nước, nhiều người luôn đáu đáu đóng góp trí tuệ cho quê hương, không ít doanh nghiệp quan tâm giúp các địa phương phát triển nông nghiệp, xuất khẩu hàng hóa và lao động.... Các cá nhân, hội đoàn người Việt tích cực tại Australia giữ vai trò hạt nhân, lực lượng nòng cốt trong việc xây dựng cộng đồng ngày càng ổn định và phát triển, trở thành cầu nối vững chắc cho quan hệ Đối tác Chiến lược Việt Nam-Australia cũng như gắn kết các thế hệ người Việt và giữa người dân Australia với Việt Nam.
Các cơ quan đại diện tại Australia sẽ tiếp tục làm tốt nhất việc kết nối bà con với các cơ quan, địa phương và doanh nghiệp trong nước. Việc xúc tiến thành lập Nhóm Bạn Việt Nam, Hội trí thức và chuyên gia Việt Nam Australia, cùng với hoạt động của các Viện Chính sách Australia Việt Nam, Trung tâm Việt Nam Sydney, Diễn đàn lãnh đạo Australia Việt Nam cũng như các chương trình liên kết, hợp tác giáo dục đa dạng cũng sẽ giúp đẩy mạnh quan hệ Đối tác Chiến lược hai nước.
 |
| Cán bộ nhân viên Đại sứ quán Việt Nam tại Australia chụp ảnh kỷ niệm cùng một số bà con Việt kiều tại chương trình Xuân Quê hương diễn ra ngày 15/1 vừa qua (Ảnh: ĐSQ Việt Nam tại Australia) |
Phóng viên: Năm 2023 là năm Việt Nam – Australia kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Đại sứ quán Việt Nam có kế hoạch phối hợp với các cơ quan hữu quan của nước sở tại tổ chức những hoạt động gì để chào mừng sự kiện ý nghĩa trên, thưa Đại sứ?
Đại sứ Nguyễn Tất Thành: Năm 2023 là năm có thể nói là bản lề trong quan hệ Việt Nam – Australia. Hai nước sẽ kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao với nhiều hoạt động thiết thực, có ý nghĩa tại Việt Nam và Australia. Từ góc độ đại sứ quán, chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan trong nước, Bộ Ngoại giao và các tổ chức xã hội Australia triển khai nhiều hoạt động kỷ niệm.
Dự kiến, Đại sứ quán sẽ tiếp tục phối hợp triển khai kế hoạch tuyên truyền về sự kiện, tổ chức các hoạt động văn hoá, nghệ thuật, thể thao, các hoạt động trưng bày, triển lãm tại sở tại về quan hệ hai nước, hợp tác dân tộc - bản địa…; chủ trì, phối hợp trong các dự án dịch thuật, chuyển ngữ các tác phẩm văn học, phim ảnh của hai nước và tổ chức các buổi chiêu đãi nhân sự kiện.
Phóng viên: Tết Nguyên đán Quý Mão, Đại sứ quán có tổ chức những chương trình gì cho cộng đồng người Việt Nam tại Australia?
Đại sứ Nguyễn Tất Thành: Tết Nguyên đán năm nay, Đại sứ quán tổ chức chương trình Xuân Quê hương vào ngày 15/1 vừa qua, với sự tham dự của đông đảo bà con Việt kiều trên toàn Australia cùng đại diện các Hội Doanh nghiệp, trí thức, khoa học, lưu học sinh, đặc biệt là những gương mặt tiêu biểu đã có đóng góp quan trọng cho công tác cộng đồng. Chúng tôi coi đây là dịp gặp gỡ không thể thiếu hằng năm để biểu dương, khen thưởng những cá nhân có thành tích nổi bật trên các lĩnh vực hợp tác và đóng góp trong cộng đồng. Đồng thời, đây cũng là thời điểm quan trọng để bà con hòa mình vào không khí Tết đậm truyền thống quê hương, tăng cường gắn kết giữa các gia đình theo tinh thần đại sứ quán chính là ngôi nhà chung cho mọi người dân Việt Nam trên đất nước Australia.
Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ! Nhân dịp đầu Xuân năm mới, xin chúc Đại sứ cùng toàn thể cán bộ nhân viên Đại sứ quán và cộng đồng người Việt Nam tại Australia sức khỏe, thành công, thịnh vượng!