(ĐCSVN) – Trong những năm gần đây, tình hình phát triển ngành thủy sản của Việt Nam đã có những bước nhảy vọt. Thủy sản đang là nghành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam, với sản lượng xuất khẩu đứng thứ tư trên thế giới sau Trung Quốc, Ấn độ và Inđônêxia. Tuy nhiên, bà con nông dân đang phải đối mặt với vấn đề ô nhiễm môi trường ao nuôi.
Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường ao nuôi...
Hoạt động nuôi trồng thuỷ sản hiện đang phát triển mạnh mẽ ở nhiều nơi cả nước mà điển hình là tại Đồng bằng sông Cửu Long, nhất là tỉnh An Giang, nơi có nghề nuôi cá tra và cá ba sa phát triển mạnh. Tuy nhiên, cùng với sự gia tăng hoạt động nuôi trồng thủy sản thì môi trường cũng bị ô nhiễm với nguyên nhân là do người nuôi chưa nhận biết được tầm quan trọng giữa nuôi trồng thủy sản với môi trường, lợi về kinh tế, nhưng cũng có khi hại về môi trường nếu chúng không được kiểm soát.
 |
|
Thức ăn thừa là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm ao nuôi
(Nguồn: vietfish.org) |
Lượng thức ăn dư thừa trong quá trình nuôi, nước thải từ các ao nuôi không qua xử lí, các hóa chất sử dụng để cải tạo ao là những nguyên nhân chính khiến môi trường nước trở nên bị ô nhiễm. Tài nguyên nước mặt đã được sử dụng một cách hoang phí do sự thiếu hiểu biết hoặc biết nhưng thờ ơ không quan tâm của các người nuôi cá gây tác động xấu đến môi trường nước.
Theo các nhà khoa học, trung bình 1 ha nuôi cá đạt 300 tấn cá tra và phải dùng 450 - 480 tấn thức ăn. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 75% lượng thức ăn này được cá sử dụng, phần còn lại là thức ăn thừa, thối rữa lắng đọng xuống đáy ao (nuôi ao đất) hoặc các con sông. Vì vậy, thức ăn thừa được coi là nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường, gây bệnh cho cá. Bên cạnh đó, thuốc và hóa chất phân hủy không hết và tồn tại trong môi trường nước cũng làm ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của cá nuôi. Ngoài ra, lượng thức ăn thừa kết hợp với chất thải của cá nếu không được quản lý và xử lý tốt sẽ gây ảnh hưởng không chỉ với cá nuôi mà còn tác động rất lớn đến môi trường sinh thái.
Ngoài ra, việc sử dụng con giống không đạt tiêu chuẩn, nguồn thức ăn không đảm bảo nguồn gốc cũng như thức ăn tự chế biến còn là các nguyên nhân chính làm cho sản lượng không tăng theo diện tích. Giá cá lên xuống thất thường là nguyên nhân làm cho người dân đua nhau đào ao thả cá và cũng đua nhau bỏ hoang ao. Vì thế tài nguyên đất đã không được sử dụng đúng mục đích và sử dụng triệt để đã và đang gây mất cân bằng sinh thái và làm suy giảm nghiêm trọng vườn cây ăn trái tại đồng bằng này.
Giải pháp nhằm giảm ô nhiễm môi trường ao nuôi...
Trước tình hình trên, nhiều chuyên gia đã đưa ra những giải pháp giúp bà còn nông dân có thể áp dụng biện pháp hạn chế khẩu phần cho cá ăn (nhằm tránh ô nhiễm môi trường nước), như: cá tra, basa có trọng lượng 12 - 200 g cho ăn lượng thức ăn bằng 8 - 10% trọng lượng đàn cá, cá 200 - 300 g cho ăn 6 - 7%, từ 300 - 700 g cho ăn 4 - 5%, cá 0,8 - 1,1 kg cho ăn 1,5 - 3% trọng lượng đàn cá. Với công thức này, có thể giảm lượng thức ăn cho cá, giảm chi phí, hạn chế ô nhiễm môi trường nước mà cá vẫn phát triển bình thường, đảm bảo trọng lượng khi thu hoạch.
Một biện pháp được áp dụng khá thành công là loại bỏ 70 - 80% chất thải trong ao nuôi cá tra bằng cách dùng nguyên tắc "môi trường tĩnh", tạo ra một hố miệng hình chữ nhật, hình vuông hoặc hình tròn, dạng hình phễu có đáy nhỏ, sâu khoảng 1,5 m ở giữa ao. Hố này chiếm 5 - 8% diện tích ao nuôi, trên mặt hố dùng lưới ngăn không cho cá vào hố. Nước được cấp theo dòng xoáy theo thiết kế ống dẫn nước quanh ao, chất thải được lắng tụ ở giữa ao nhờ hố chứa và được dẫn ra ngoài theo đường ống dẫn. Chất thải, nước thải trong quá trình nuôi cá tra, các chất bùn, phù sa sẽ được lắng tụ ở hố giữa đáy ao nhờ lực hướng tâm của dòng chảy. Sau đó chất thải sẽ được bơm hút hoặc đẩy ra ngoài theo đường ống. Phương pháp này có ưu điểm là dễ làm, rẻ tiền.
Một phương pháp giúp giảm ô nhiễm nước ao nuôi là có thể dùng keo tụ PAC để lắng tụ phù sa làm trong nước ao, liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Việc sử dụng chế phẩm sinh học là một ưu tiên đối với nuôi cá tra. Có thể sử dụng chế phẩm sinh học làm sạch nước và nền đáy. Những chế phẩm này có tác dụng phân hủy chất thải và bùn đáy, phân hủy khí độc, cải thiện chất lượng nước, tăng cường ôxy hòa tan cho ao nuôi. Một số chế phẩm sinh học có tác dụng kích thích cá tiêu hóa thức ăn tốt hơn, thông qua việc tăng cường hệ vi sinh trong đường ruột. Trộn chế phẩm sinh học cho cá ăn sẽ giúp cá tiêu hóa thức ăn, giảm hệ số sử dụng thức ăn, đồng thời cá mau lớn hơn...
Nhìn chung, việc áp dụng nhiều công nghệ mới đang được ứng dụng để xử lý ô nhiễm môi trường cho ao nuôi cá tra một cách hiệu quả. Đồng thời mở ra hướng mới trong sử dụng chất thải từ ao nuôi cá tra sau khi đã xử lý làm phân bón hoặc tái sử dụng nước cho mục đích khác. Điều này vừa đảm bảo hiệu quả kinh tế, vừa bền vững với môi trường.