Cần nâng cao năng lực hoạt động dịch vụ của các Hợp tác xã, Tổ hợp tác thủy sản

Theo báo cáo của 32 tỉnh, thành trong cả nước, đến hết tháng 6/2014, tổng số HTX hoạt động trong lĩnh vực thủy sản là 341, trong đó lĩnh vực nuôi trồng thủy sản là 339 HTX và khai thác thủy sản là 2 HTX. Các HTX hoạt động chuyên nuôi trồng thủy sản là 99, HTX hoạt động tổng hợp nhiều lĩnh vực với nhiều hình thức hoạt động (làm dịch vụ, kinh doanh, sản xuất giống, nuôi trồng thủy sản,…) là 206 HTX, hợp tác xã hoạt động không hiệu quả đang chờ làm thủ tục giải thể là 34 HTX. Tổng số xã viên hoạt động trong lĩnh vực thủy sản là 32.156, trong đó nuôi trồng thủy sản có 32.062 xã viên và khai thác thủy sản gồm 94 xã viên.

Đối với THT, theo báo cáo của 32 tỉnh, thành, đến hết tháng 6/2014, tổng số THT hoạt động trong lĩnh vực thủy sản là 7.960, trong đó lĩnh vực nuôi trồng thủy sản là 4.579 THT và khai thác thủy sản là 3.381 THT. Trong số 32 tỉnh báo cáo hiện có 15 tỉnh không còn THT hoạt động trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản. Tổng số thành viên của THT hoạt động trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản là 73.934 và 120.000 lao động tham gia khai thác thủy sản.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản Nguyễn Huy Điền cho biết, hiện, hoạt động của các HTX và THT vẫn còn nhiều khó khăn. Trong đó, trình độ, năng lực quản lý của cán bộ HTX, THT còn hạn chế về văn hóa, chuyên môn; hiểu biết về luật HTX còn ít. Một số cán bộ HTX, THT chưa có tâm huyết trong việc xây dựng và phát triển các loại hình sản xuất kinh doanh của HTX, THT nên trong công việc điều hành còn nhiều lúng túng, chất lượng, hiệu quả hoạt động của các HTX, THT còn thấp.

Nhu cầu về xây dựng trụ sở, văn phòng của các HTX, THT rất lớn nhưng quỹ đất của địa phương hạn hẹp và không phù hợp với nhu cầu về vị trí nên việc giao mặt bằng cho các HTX, THT ở địa phương gặp khó khăn. Một số HTX, THT đã được giao đất nhưng phần lớn là đất chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Đây là một trong những khó khăn, vướng mắc đối với HTX, THT khi vay vốn ngân hàng.

Các HTX, THT chủ yếu lo khâu sản xuất (đầu vào), còn khâu tiêu thụ (đầu ra) còn hạn chế. Điều này do một số xã viên sau thu hoạch còn buôn bán riêng lẻ, không thông qua HTX, THT; chưa có sự gắn kết giữa HTX, THT với xã viên; giữa HTX, THT với doanh nghiệp nên vẫn còn tình trạng phá vỡ hợp đồng. Bên cạnh đó, số HTX, THT làm ăn có hiệu quả chiếm tỷ lệ nhỏ, tốc độ tăng trưởng thấp, không có tích lũy, khả năng đóng góp cho ngân sách nhà nước còn hạn chế. Chưa thực hiện tốt chế độ kế toán và thông tin báo cáo tài chính theo quy định.

Nhằm khắc phục những khó khăn còn tồn tại, nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX, THT, theo Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Huy Điền, trong thời gian tới sẽ đổi mới tổ chức và hoạt động của các HTX, THT thủy sản theo hướng nâng dần chất lượng hoạt động hỗ trợ; nâng cao tỷ lệ HTX, THT hoạt động có hiệu quả. Đồng thời, thành lập và phát triển các HTX, THT nuôi trồng thủy sản, khai thác thủy sản ở những nơi có điều kiện như: thuộc vùng quy hoạch nuôi tôm công nghiệp, bán công nghiệp; hệ thống hạ tầng, thủy lợi, cảng cá, bến neo đậu đảm bảo phục vụ tốt cho sản xuất và phát triển khai thác xa bờ.

Bên cạnh đó, nâng tỷ trọng đóng góp của HTX, THT thủy sản trong nội ngành nông nghiệp; khuyến khích và kêu gọi doanh nghiệp liên kết đầu tư cơ sở hạ tầng; sản xuất, chế biến, tiêu thụ các loại thủy sản chủ lực (tôm, cá tra, cá rô phi) tại vùng quy hoạch được phê duyệt. Xây dựng và phát triển các mô hình HTX, THT điển hình tiên tiến làm điểm nhân rộng trên địa bàn toàn tỉnh.

Trong đó, để thực hiện mục tiêu đề ra cần đề xuất cơ chế, chính sách nhằm củng cố, nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX, THT giai đoạn 2014-2020, để đáp ứng hiệu quả, kịp thời các dịch vụ mà xã viên có nhu cầu hỗ trợ, đặc biệt trong công tác giảm thiểu rủi ro do thiên tai, dịch bệnh. Phấn đấu các vùng nuôi tập trung có tổ chức HTX, THT thực hiện hiệu quả 5 loại dịch vụ: thủy lợi, khuyến ngư, chuyển giao khoa học kỹ thuật tiến tiến, kiểm soát chất lượng sản phẩm và hoạt động kinh doanh dịch vụ hiệu quả theo mục tiêu xây dựng Chương trình nông thôn mới. Đến năm 2020, phát triển các mô hình liên kết sản xuất với đội tàu khai thác xa bờ tham gia khai thác ở các vùng biển xa và khai thác tại các vùng biển hợp pháp với số lượng khoảng 4.500 tàu chủ yếu từ các tỉnh Nam Trung Bộ và Nam Bộ.

Thêm vào đó, củng cố và nâng cao năng lực hoạt động dịch vụ của các HTX. Trước hết HTX tập trung vào các dịch vụ phổ biến mà xã viên có nhu cầu như: dịch vụ thủy lợi, vệ sinh cấp/kênh, phòng trừ dịch bệnh. Khuyến khích các HTX phát triển các dịch vụ phục vụ đa dạng trong lĩnh vực thủy sản như: cung ứng vật tư đầu vào sản xuất, giống thủy sản, dịch vụ tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ hậu cần nghề cá trên biển. Tổ chức các mô hình tổ đội, HTX khai thác hải sản xa bờ gắn liền với công tác dịch vụ hậu cần nghề cá và gắn với từng ngư trường phù hợp với loại nghề khai thác của các mô hình liên kết sản xuất.

Từng bước triển khai chương trình hiện đại hóa tàu cá, đảm bảo tính khả thi, hiệu quả, phù hợp với quy hoạch và đúng đối tượng. Ưu tiên hiện đại hóa đội tàu tham gia các mô hình liên kết sản xuất khai thác hải sản xa bờ. Trước mắt thí điểm hiện đại hóa đội tàu câu cá ngừ với hình thức tổ chức sản xuất theo chuỗi từ khâu tổ chức khai thác, chế biến, bảo quản và tiêu thụ sản phẩm, từ đó rút kinh nghiệm và nhân rộng đối với các nghề khai thác khác.

Thành lập các tổ ngư dân đoàn kết sản xuất trên biển với chức năng chia sẻ thông tin về ngư trường, thời tiết, kinh nghiệm sản xuất; hỗ trợ nhau xử lý rủi ro trên biển, tổ chức dịch vụ hậu cần, tiêu thụ sản phẩm, phối hợp với các cơ quan chức năng tham gia bảo vệ chủ quyền trên biển./.