 |
| Thứ tưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương báo cáo kết quả hợp tác hai bên tại Hội thảo (Ảnh: MPI) |
Thành quả hợp tác tương xứng với tiềm năng to lớn của quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam – Nhật Bản
Theo Thứ trưởng Phương, quan hệ hai bên có nhiều thành tựu đáng khích lệ, trong đó, quan hệ hợp tác phát triển Việt Nam – Nhật Bản là một trong những mối quan hệ hợp tác phát triển song phương thành công nhất của Việt Nam thời gian qua, là một trụ cột quan trọng, là cầu nối, là chất xúc tác cho các lĩnh vực hợp tác khác giữa hai nước cùng phát triển.
Sau hơn 30 năm, kể từ năm 1992 đến nay, với trên 2.700 tỷ Yên ODA vốn vay, gần 100 tỷ Yên viện trợ không hoàn lại và xấp xỉ 180 tỷ Yên hỗ trợ cho hợp tác kỹ thuật, viện trợ ODA của Nhật Bản chiếm trên 30% viện trợ phát triển song phương dành cho Việt Nam. ODA của Nhật Bản có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, thể hiện ở 04 điểm chính sau đây:
Một là, ODA Nhật Bản để thực hiện các dự án phát triển hạ tầng quy mô lớn, tạo ra động lực thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế xã hội một cách bền vững.
Một số dự án xây dựng hạ tầng quy mô lớn tiêu biểu như: sân bay (Nội Bài và Tân Sơn Nhất), cảng biển (Cái Lân, Lạch Huyện, Đà Nẵng, Cái Mép - Thị Vải), cầu (Thanh Trì, Nhật Tân, Bính, Bãi Cháy, Cần Thơ), đường quốc lộ (đường cao tốc Bắc Nam các đoạn Đà Nẵng - Quảng Ngãi, Bến Lức - Long Thành, thành phố Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây, đường quốc lộ 5, 10, 18), nhà máy điện (Phả Lại, Phú Mỹ, Ô Môn), hạ tầng đô thị (các tuyến metro tại thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, thoát nước và xử lý nước thải tại TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Đồng Nai, Bình Dương…), Chương trình hỗ trợ ứng phó với biến đổi khí hậu (SP-RCC), Chương trình nâng cao năng lực cạnh tranh và quản lý kinh tế (EMCC).
Hai là, ODA Nhật Bản góp phần hỗ trợ chuyển giao công nghệ tiên tiến, đào tạo nguồn nhân lực cho Việt Nam
Viện trợ phát triển Nhật Bản hỗ trợ việc chuyển giao công nghệ tiên tiến thông qua các chương trình cử người tình nguyện và chuyên gia Nhật Bản sang Việt Nam và các chương trình đào tạo của JICA. Bên cạnh đó, thông qua việc thực hiện các dự án ODA vốn vay, nhiều công nghệ tiên tiến cũng sẽ được chuyển giao cho Việt Nam như lắp ráp vệ tinh (thông qua dự án Phòng chống thiên tai và biến đổi khí hậu sử dụng vệ tinh quan sát trái đất), kỹ thuật xây dựng cầu, đường (đặc biệt đối với các cầu lớn).
Ba là, ODA Nhật Bản gián tiếp hoặc trực tiếp tạo ra điều kiện thu hút đầu tư nước ngoài, đặc biệt là đầu tư từ Nhật Bản
Đặc trưng ODA Nhật Bản là được sử dụng cho các dự án xây dựng hạ tầng quy mô lớn trong các lĩnh vực quan trọng như phát điện, cấp thoát nước, giao thông vận tải, qua đó cải thiện hạ tầng kinh tế xã hội và có tác động to lớn trong việc thu hút FDI ở Việt Nam
Bốn là, trực tiếp hoặc gián tiếp góp phần xoá đói giảm nghèo
Tác động trực tiếp của viện trợ phát triển Nhật Bản thông qua các dự án phát triển hạ tầng kinh tế quy mô nhỏ, đầu tư xây dựng các trường học, bệnh viện, đường giao thông nông thôn, cầu nhỏ và các công trình cấp nước, điện sinh hoạt tại các địa phương nghèo.
Tác động gián tiếp của viện trợ phát triển Nhật Bản thể hiện thông qua: i) các dự án sử dụng ODA vốn vay phát triển hạ tầng kinh tế quy mô lớn góp phần thu hút vốn đầu tư tư nhân trong nước và FDI, tạo công ăn việc làm cho lực lượng lao động ở khu vực nông thôn; ii) các dự án viện trợ không hoàn lại, hỗ trợ kỹ thuật trong các lĩnh vực y tế, giáo dục cũng như cử tình nguyện viên đến công tác tại các địa phương của Việt Nam đã giúp nâng cao năng lực cán bộ cấp cơ sở.... Đặc biệt, Việt Nam đánh giá cao và trân trọng cảm ơn Chính phủ và nhân dân Nhật Bản trong lúc phải đối mặt với khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 nhưng vẫn hỗ trợ Việt Nam phòng chống dịch thông qua việc cung cấp viện trợ vắc-xin, trang thiết bị y tế. Việt Nam có thể nhanh chóng khống chế dịch bệnh, mở cửa trở lại như ngày hôm nay một phần là nhờ vào sự hỗ trợ, giúp đỡ của cộng đồng quốc tế, trong đó có Nhật Bản.
Thứ trưởng Trần Quốc Phương cũng thẳng thắn thừa nhận, bên cạnh những kết quả đã đạt được, vẫn còn có những khó khăn, vướng mắc đối với một số chương trình, dự án, đòi hỏi hai bên phải nỗ lực nhiều hơn nữa để giải quyết. Tuy nhiên, Thứ trưởng Phương tin tưởng rằng, với sự nỗ lực chung, chúng ta sẽ cùng đưa quan hệ hợp tác phát triển giữa hai nước phát triển hơn nữa trong thời gian tới.
 |
| Hội thảo có sự tham dự của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính (Ảnh: MPI) |
Tiếp tục thúc đẩy quan hệ hợp tác phát triển giữa hai bên
Thực tế, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030 của Việt Nam đã xác định 3 đột phá chiến lược: (i) hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, trước hết là thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; (ii) phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao; (iii) xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại cả về kinh tế và xã hội.
Để thực hiện thành công chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn tới, nhất là thực hiện 3 đột phá chiến lược, nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài tiếp tục được xác định là cần thiết và quan trọng trong giai đoạn phát triển mới của Việt Nam.
Theo đánh giá của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhìn chung định hướng thu hút và sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi của Việt Nam trong giai đoạn tới khá tương đồng với chính sách cung cấp ODA của Nhật Bản; các loại hình cung cấp ODA của Nhật Bản đa dạng như vốn vay, viện trợ không hoàn lại, hợp tác kỹ thuật, cung cấp ODA qua bên thứ 3… phù hợp với nhu cầu tiếp nhận của Việt Nam.
Nhật Bản có khả năng cung cấp vốn vay ODA cho các dự án phát triển hạ tầng quy mô lớn, đáp ứng nhu cầu phát triển của Việt Nam, nhất là việc triển khai 3 đột phá chiến lược, trong đó có đột phá về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại cả về kinh tế và xã hội.
Theo Tuyên bố chung “Hướng tới mở ra một giai đoạn mới của quan hệ Đối tác Chiến lược sâu rộng Việt Nam – Nhật Bản vì hòa bình và thịnh vượng ở châu Á” nhân dịp Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thăm chính thức Nhật Bản vào tháng 11/2021, hai Thủ tướng nhất trí tích cực thúc đẩy các chương trình hợp tác sử dụng vốn viện trợ phát triển chính thức của Nhật Bản trong giai đoạn phục hồi sau đại dịch COVID-19 nhằm đáp ứng nhu cầu mới phát sinh và lợi ích của hai nước, tương xứng với tiềm năng to lớn của quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng hướng tới tương lai, với trọng tâm trong bốn lĩnh vực: Hạ tầng giao thông, hạ tầng ứng phó với biến đối khí hậu, y tế và chuyển đổi số, vì mục tiêu phục hồi kinh tế hậu đại dịch.
Cũng theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, để thúc đẩy quan hệ hợp tác phát triển giữa hai nước trong thời gian tới, nhất là để triển khai có hiệu quả nhận thức chung của Lãnh đạo cấp cao hai nước, cần tập trung:
Thứ nhất, đề nghị hai bên tiếp tục thúc đẩy mạnh hơn nữa hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực hợp tác phát triển (ODA).
Thứ hai, hai bên tiếp tục phối hợp chặt chẽ để xử lý dứt điểm các vướng mắc đối với một số dự án sử dụng ODA của Nhật Bản đang triển khai tại Việt Nam.
Thứ ba, đề nghị phía Nhật Bản xem xét, cung cấp những khoản vay lớn, tính ưu đãi cao, thủ tục đơn giản, linh hoạt cho những dự án quy mô lớn, có tính chất liên vùng của Việt Nam, tập trung vào các lĩnh vực như hạ tầng giao thông, ứng phó với biến đổi khí hậu, chuyển đổi số và y tế.
Dịp này, Thứ trưởng cũng bày tỏ tin tưởng rằng, với nền tảng quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam – Nhật Bản, với những nhận thức chung lớn đã được thống nhất giữa lãnh đạo cấp cao hai nước, cùng với sự đồng lòng nỗ lực của chúng ta, quan hệ hợp tác phát triển Việt Nam – Nhật Bản nhất định sẽ tiếp tục phát triển trong thời gian tới, đóng góp tích cực cho quan hệ hai nước.