Hình minh họa. (Nguồn: Báo Dân trí)
Tỷ lệ dân số đô thị dự kiến sẽ đạt 50% vào năm 2040, ước tính sẽ cần thêm khoảng 374.000 đơn vị nhà ở tại các thành phố mỗi năm để đáp ứng nhu cầu. Khi Việt Nam tiếp tục đô thị hóa nhanh chóng, cùng với việc các thành phố ngày càng đóng góp lớn vào tăng trưởng việc làm và GDP, thì việc cung cấp đủ nhà ở giá hợp lý là không thể thiếu trong các mục tiêu phát triển quốc gia. Việc này cũng sẽ giúp đất nước duy trì được tốc độ tăng trưởng cao. Đô thị hóa đã được sử dụng như một công cụ để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và xóa đói giảm nghèo ở nhiều nước trên thế giới, và nhà ở giá hợp lý sẽ là công cụ để giúp Việt Nam đạt được mục tiêu tăng năng suất và tăng trưởng đô thị cho mọi người .
Theo báo cáo này, mặc dù tăng trưởng về kinh tế, chất lượng nhà ở của Việt Nam vẫn còn rất thấp. Gần 20% hoặc khoảng 4,8 triệu hộ gia đình ở Việt Nam vẫn còn đang sống trong điều kiện khó khăn. Trong khi đó, phần lớn nhu cầu mới về nhà ở sẽ tập trung chỉ ở một vài thành phố lớn và các khu công nghiệp. Các vùng đồng bằng sông Hồng, xung quanh Hà Nội, và vùng Đông Nam Bộ, xung quanh Thành phố Hồ Chí Minh, sẽ chiếm khoảng hai phần ba nhu cầu nhà ở mới. Trước đây, chính sách nhà ở của Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn. Sau khi thị trường hoá ngành bất động sản, đầu tư trực tiếp nước ngoài và đầu cơ đã tạo ra sự tăng trưởng trong lĩnh vực bất động sản, làm giá nhà đất tăng khá cao và tạo nên nguồn cung về thị phần nhà ở hạng sang, cuối cùng đã dẫn đến bong bóng bất động sản trong giai đoạn 2009-2012. Gói kích thích 30.000 tỷ đồng bắt đầu từ năm 2012 đã giúp định hướng lại các đơn vị phát triển nhà và người cho vay sang thị trường nhà ở giá hợp lý dành cho người có thu nhập trung bình, là những người có nhu cầu sở hữu nhà ở thực sự. Luật Nhà ở sửa đổi, được thông qua vào năm 2015, đưa ra một khuôn khổ pháp lý vững chắc để cải cách, tập trung vào hỗ trợ nhà ở tự xây, thúc đẩy vai trò tích cực của khu vực tư nhân trong việc tạo nguồn cung nhà ở và giải quyết tình trạng thiếu nhà cho thuê giá hợp lý, đặc biệt là đối với người lao động trong các khu công nghiệp và sinh viên.
Để thực hiện mục tiêu đó, báo cáo này, với một đánh giá toàn diện về lĩnh vực bất động sản và lộ trình cho nhà ở giá hợp lý tại Việt Nam, đưa ra các khuyến nghị chính như sau:
Gia tăng và tái định hướng chi tiêu chính phủ trong lĩnh vực nhà ở. Trong đó, tập trung vào các chương trình hỗ trợ và hướng tới hai nhóm thu nhập thấp nhất, các thành phố có tăng trưởng cao, nơi nhu cầu về nhà ở là cấp thiết nhất.
Xây dựng Chương trình Nhà ở Giá hợp lý Quốc gia, là phương tiện để thực hiện Luật Nhà ở năm 2015 và đưa ra những can thiệp của chính phủ trong lĩnh vực nhà ở. Chương trình này sẽ bao gồm các sáng kiến để tăng cường khả năng tiếp cận tài chính nhà ở, kích thích nguồn cung nhà cho thuê giá hợp lý và thúc đẩy thực hiện xây dựng nhà ở cơ bản để hỗ trợ khu vực nhà ở tự xây dựng.
Ưu tiên cải cách cơ cấu để nâng cao khả năng quản trị trong lĩnh vực nhà ở và quản lý đất đô thị. Cụ thể là ưu tiên tăng cường cơ quan điều phối liên ngành phối hợp với tất cả các bên liên quan và tổ chức thực hiện những sáng kiến về nhà ở nhất định, và đưa ra những cải cách về thuế nhà đất.
Hỗ trợ phát triển thị trường thông qua đầu tư vào khối xây dựng trong lĩnh vực nhà ở được vận hành tốt, bao gồm cải cách pháp lý để khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân, tăng cường hệ thống thông tin bất động sản, cũng như các tiêu chuẩn giám sát và đánh giá.
Những thông điệp chính này được phân tích chi tiết trong một loạt các chính sách và chương trình cụ thể, được chia thành 6 lĩnh vực hành động ưu tiên, giúp cung cấp thông tin và định hình các can thiệp của Chính phủ Việt Nam trong lĩnh vực nhà ở trong tương lai.
Đặng Hiếu