 |
| Ảnh minh hoạ: M.P |
Gỡ điểm nghẽn, thúc đẩy hiệu quả sử dụng ngân sách
Ngày 24/10/2024, Chính phủ đã ban hành Nghị định 138/2024/NĐ-CP, quy định về việc lập dự toán, quản lý và sử dụng chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) cho các hoạt động mua sắm tài sản, trang thiết bị và cải tạo, nâng cấp, mở rộng hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng. Nghị định ra đời với kỳ vọng sẽ khắc phục những điểm nghẽn hiện tại trong việc quản lý ngân sách chi thường xuyên, đáp ứng nhu cầu cấp thiết về đầu tư hạ tầng và nâng cấp cơ sở vật chất tại các cơ quan, đơn vị nhà nước.
Trong thời gian qua, các bộ, ngành, địa phương và đại biểu Quốc hội đã liên tục phản ánh về những bất cập trong việc áp dụng vốn đầu tư công cho các dự án cải tạo, nâng cấp các công trình thuộc tài sản công quy mô nhỏ. Để được duyệt ngân sách cho những hạng mục này, các cơ quan phải đáp ứng đầy đủ điều kiện và thủ tục trong danh mục kế hoạch đầu tư công trung hạn, quy trình phức tạp và không phù hợp với tính cấp bách của các hoạt động nâng cấp, cải tạo cơ sở vật chất. Thực tế, Luật Ngân sách nhà nước hiện không cấm việc sử dụng chi thường xuyên để mua sắm tài sản hay cải tạo, nâng cấp công trình; tuy nhiên, vẫn chưa có quy định pháp lý rõ ràng về việc phân định giữa chi đầu tư và chi thường xuyên trong các hoạt động này, dẫn đến việc triển khai gặp nhiều trở ngại.
Trước tình hình đó, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài chính xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật nhằm điều chỉnh những vướng mắc, đảm bảo nguồn kinh phí được sử dụng hợp lý, tối ưu hóa các nguồn lực ngân sách nhà nước cho các hạng mục cấp bách. Nghị định 138/2024/NĐ-CP ra đời không chỉ giúp giải quyết vấn đề này mà còn là bước đi cần thiết để phù hợp với chủ trương đẩy mạnh cải cách hành chính, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa cơ sở vật chất và thiết bị phục vụ công tác của các cơ quan nhà nước.
Nghị định 138/2024/NĐ-CP là kết quả của quá trình phối hợp khẩn trương và đồng thuận giữa Bộ Tài chính và các bộ, ngành, cơ quan có liên quan. Qua quá trình lấy ý kiến từ các cấp thẩm quyền, nghị định được nhất trí thông qua, cung cấp khuôn khổ pháp lý cụ thể cho việc lập dự toán, phân bổ và quản lý chi thường xuyên NSNN. Theo đó, nghị định này quy định chi tiết việc lập dự toán và quản lý kinh phí chi thường xuyên cho hai nhiệm vụ chính:
Một là, mua sắm tài sản và trang thiết bị: Việc mua sắm tài sản và trang thiết bị công phải tuân theo các quy định hiện hành về quản lý và sử dụng tài sản công, bảo đảm hiệu quả sử dụng ngân sách và đáp ứng đúng nhu cầu của các đơn vị.
Hai là, cải tạo, nâng cấp, mở rộng và xây dựng mới các hạng mục công trình: Đối với các dự án đã đầu tư xây dựng, việc cải tạo, mở rộng hay xây dựng mới hạng mục công trình phải được thực hiện trên cơ sở pháp luật về xây dựng và quản lý tài sản công, bảo đảm tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật và tiến độ quy định.
Đối tượng áp dụng nghị định bao gồm các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, các đơn vị sự nghiệp công lập và các tổ chức, cá nhân liên quan đến việc sử dụng kinh phí chi thường xuyên cho các hoạt động này. Việc quy định cụ thể các đối tượng thụ hưởng và phạm vi áp dụng đã giúp tối ưu hóa hiệu quả triển khai, đồng thời giảm thiểu sai sót trong quy trình phê duyệt và quản lý chi ngân sách.
Giải pháp tháo gỡ khó khăn trong quản lý ngân sách
Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội ngày càng đòi hỏi sự linh hoạt và hiệu quả trong quản lý nguồn vốn nhà nước, Nghị định 138/2024/NĐ-CP mang đến một giải pháp kịp thời và hợp lý. Những vướng mắc trong quá trình cải tạo và nâng cấp cơ sở vật chất tại các cơ quan nhà nước, trước đây vốn khó khăn do phụ thuộc vào kế hoạch đầu tư công trung hạn, nay đã được giải quyết nhờ cơ chế sử dụng chi thường xuyên. Nhờ vậy, các cơ quan, đơn vị sẽ chủ động hơn trong việc sử dụng nguồn ngân sách, đáp ứng nhanh chóng nhu cầu thực tế của hoạt động công vụ.
Đặc biệt, nghị định này không chỉ đáp ứng yêu cầu cấp thiết trong cải tạo hạ tầng mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các chương trình trọng điểm quốc gia. Một ví dụ điển hình là Đề án “Phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030” theo Quyết định số 06/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Với nghị định này, các đơn vị có thể sử dụng nguồn kinh phí chi thường xuyên để đầu tư vào hạ tầng công nghệ và thiết bị phục vụ chuyển đổi số, một yếu tố quan trọng cho sự phát triển của đất nước trong giai đoạn hiện nay.
Nghị định cũng đã phân định rõ ràng giữa chi đầu tư và chi thường xuyên, giúp loại bỏ các điểm mờ trong quy trình lập, phê duyệt, phân bổ và quyết toán ngân sách. Điều này không chỉ giúp nâng cao tính minh bạch trong quản lý ngân sách mà còn góp phần tăng cường sự chủ động cho các đơn vị khi sử dụng nguồn lực nhà nước, tối ưu hóa hiệu quả chi tiêu công.
Với Nghị định 138/2024/NĐ-CP, Chính phủ không chỉ dừng lại ở việc tháo gỡ các rào cản hiện tại mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của cơ sở hạ tầng nhà nước. Nghị định này là một bước tiến quan trọng giúp thúc đẩy các hoạt động cải tạo, nâng cấp cơ sở vật chất của các cơ quan, đơn vị, từ đó nâng cao chất lượng phục vụ công dân, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa quản lý nhà nước.
Ngoài ra, nghị định này cũng đặt nền móng cho sự phát triển các chính sách ngân sách linh hoạt và hiệu quả hơn trong tương lai. Việc cho phép sử dụng chi thường xuyên NSNN cho các hoạt động mua sắm, cải tạo tài sản công là một cải cách mạnh mẽ, giúp giảm thiểu các thủ tục rườm rà, tập trung vào nhu cầu thực tế và kịp thời của các đơn vị. Từ đó, giúp các cơ quan, đơn vị nhà nước tăng cường khả năng đáp ứng nhanh chóng trước các thay đổi và yêu cầu trong bối cảnh chuyển đổi số và phát triển hạ tầng quốc gia.
Nghị định 138/2024/NĐ-CP là minh chứng cho nỗ lực của Chính phủ trong việc cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách và thúc đẩy phát triển hạ tầng quốc gia. Những quy định cụ thể và chi tiết trong nghị định không chỉ giúp tháo gỡ các vướng mắc đã tồn tại lâu nay mà còn mang đến một hướng đi mới, linh hoạt và hiệu quả trong việc sử dụng chi thường xuyên NSNN cho các hoạt động cấp thiết của các cơ quan nhà nước.
Nghị định 138/2024/NĐ-CP được đánh giá sẽ trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho việc thực hiện các nhiệm vụ quan trọng, góp phần đưa các chủ trương của Đảng, Nhà nước đi vào thực tiễn, thúc đẩy sự phát triển của đất nước trong thời kỳ hội nhập và chuyển đổi số. Đây là bước đi tiên phong trong cải cách hành chính và quản lý tài chính công, tạo động lực mạnh mẽ cho Việt Nam tiến xa trên con đường xây dựng một nền hành chính chuyên nghiệp, minh bạch và hiện đại./.