Với nhiều điểm mới, Luật Đất đai năm 2024 được đánh giá là dự án Luật quan trọng liên quan đến mọi mặt của đời sống chính trị, kinh tế, xã hội; tác động trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp và nền kinh tế ở các địa phương trong cả nước. Thực tế thời gian qua cho thấy, cùng với sự vận động phát triển của đời sống xã hội, bên cạnh phần diện tích đất nông nghiệp được sử dụng đúng mục đích, mang lại hiệu quả kinh tế thì tại không ít địa phương, nhiều diện tích đất nông nghiệp đang bị bỏ hoang hóa, gây đến lãng phí tài nguyên đất. Bên cạnh đó, là việc người dân tự phát kết hợp đất nông nghiệp với nuôi trồng hay kết hợp kinh doanh các loại hình khác. Điển hình như việc nuôi tôm trên đất trồng lúa hoặc kết hợp trồng lúa với kinh doanh các mô hình du lịch nông nghiệp, homestay, farmstay,… Doanh thu từ các mô hình này có thể gấp hàng chục lần trồng lúa nhưng do rào cản pháp lý, các quy định trước đây về sử dụng đất nông nghiệp nên việc tự phát kết hợp kinh doanh này là hành vi vi phạm pháp luật.
 |
| Một mô hình kết hợp sử dụng đất nông nghiệp với kinh doanh du lịch mang lại hiệu quả kinh tế cao của người dân huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội. (Ảnh: Bạch Thanh). |
Xuất phát từ thực tiễn nói trên, Luật Đất đai 2024 đã có những quy định theo “hướng mở” khi cho phép người dân được sử dụng đất nông nghiệp kết hợp trồng lúa và kinh doanh. Cụ thể, điểm a, khoản 1, Điều 218. “Sử dụng đất kết hợp đa mục đích” (Luật Đất đai 2024) quy định:
"1. Các loại đất sau đây được sử dụng kết hợp đa mục đích:
a) Đất nông nghiệp được sử dụng kết hợp với mục đích thương mại, dịch vụ, chăn nuôi, trồng cây dược liệu;"
Như vậy, với quy định này, Luật Đất đai 2024 cho phép sử dụng đất nông nghiệp kết hợp đa mục đích để tăng thu nhập nhưng chỉ sử dụng cho mục đích kết hợp. Ở đây cần nhấn mạnh, việc sử dụng mục đích nông nghiệp vẫn là chính; hoàn toàn không phải chuyển đổi mục đích sử dụng đất; việc sử dụng đất vào mục đích thương mại, dịch vụ, chăn nuôi, trồng cây dược liệu chỉ mang tính chất “kết hợp”.
Liên quan đến vấn đề này, đồng chí Phạm Chí Thống, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nam chia sẻ, Luật Đất đai năm 2024 (Điều 218) quy định sử dụng đất kết hợp đa mục đích, trong đó có quy định đất nông nghiệp được sử dụng đất kết hợp với mục đích thương mại, dịch vụ, chăn nuôi, trồng cây dược liệu. Tuy nhiên, tại điều này cũng quy định rõ việc sử dụng đất kết hợp đa mục đích phải đáp ứng 7 yêu cầu, trong đó yêu cầu: Không làm thay đổi loại đất theo phân loại đất quy định tại khoản 2 và khoản 3, Điều 9 và đã được xác định tại các loại giấy tờ quy định tại Điều 10 của Luật Đất đai năm 2024; Không làm mất đi điều kiện cần thiết để trở lại sử dụng đất vào mục đích chính; Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính theo quy định. Quy định việc sử dụng đất nông nghiệp kết hợp thương mại, dịch vụ thì phải lập phương án sử dụng đất trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.
 |
| Đồng chí Phạm Chí Thống, Giám đốc Sở Tài Nguyên và Môi trường Hà Nam. (Ảnh: Minh Thu). |
Theo đó, người dân được sử dụng đất nông nghiệp kết hợp trồng lúa và kinh doanh, nhưng phải có phương án trình cơ quan quản lý để có sự quản lý chặt chẽ khi dùng đất nông nghiệp kết hợp thương mại dịch vụ. Quy định này nhằm tạo ra sự hài hoà lợi ích các chủ thể, nhà nước và người dân. Người dân hưởng lợi từ việc sử dụng sử dụng đất nông nghiệp kết hợp đa mục đích; đồng thời, đóng góp một phần giá trị kinh tế thu được vào ngân sách Nhà nước.
Một số chuyên gia nhìn nhận, Luật Đất đai 2024 đã có những quy định theo “hướng mở” khi cho phép được sử dụng đất nông nghiệp kết hợp trồng lúa và kinh doanh. Song, để thực hiện quy định này có hiệu quả, cần đề cao vai trò của cơ quan quản lý nhà nước, nhất là ở cấp cơ sở. Bởi một vấn đề rất quan trọng đặt ra đó là các cơ quan quản lý nhà nước cần có biện pháp để bảo đảm hiệu quả việc kết hợp đất nông nghiệp với kinh doanh; đồng thời, tránh việc chuyển mục đích sử dụng xây nhà kiên cố bằng bê tông cốt thép sẽ không thể hoàn trả hiện trạng đất trồng lúa. Nói cách khác, cần có sự phân định rạch ròi giữa sử dụng đất kết hợp đa mục đích với việc chuyển mục đích sử dụng đất trái phép.
Do vậy, song song với đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến những quy định mới trong Luật Đất đai 2024 để nâng cao nhận thức, hiểu biết của người dân, các cơ quan quản lý nhà nước cần tăng cường công tác kiểm tra, bám sát địa bàn, nắm và quản lý chặt việc sử dụng đất nông nghiệp của người dân. Kịp thời phát hiện sớm những vụ việc chuyển mục đích sử dụng đất trái phép. Kiên quyết xử lý các tổ chức, cá nhân cố tình lợi dụng quy định sử dụng đất kết hợp đa mục đích để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật,… Đây là cơ sở quan trọng để từng bước đưa Luật Đất đai 2024 nói chung, quy định về “Sử dụng đất kết hợp đa mục đích” nói riêng thực sự đi vào cuộc sống, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp, tăng thu nhập cho người dân tại nhiều địa phương trong cả nước./.