Có thể thấy, cơ hội thị trường, đơn hàng cho năm 2023 với nhiều ngành xuất khẩu chủ lực đều sụt giảm nghiêm trọng, đặc biệt với các ngành dệt may, da giày, nội thất, nhôm công nghiệp, sắt thép, xi măng,… hiện nhiều doanh nghiệp đã phải cắt giảm nhân công, giảm quy mô sản xuất trong các tháng cuối năm 2022.
Nguyên nhân của sự sụt giảm đơn hàng chủ yếu từ các yếu tố như chính sách thắt chặt tiền tệ để chống lạm phát và nguy cơ suy thoái kinh tế tại nhiều quốc gia châu Âu, Mỹ cũng như toàn cầu khiến cầu tiêu dùng và đầu tư giảm mạnh; xu hướng ngày càng gia tăng tần suất các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại đối với hàng hóa của Việt Nam, đặc biệt từ phía Mỹ, khiến nhiều doanh nghiệp Việt Nam bị động và gặp nhiều bất lợi trong tiếp cận thị trường.
 |
| Nhiều doanh nghiệp phải giảm qui mô sản xuất trong các tháng cuối năm 2022. (Ảnh minh họa: K.V) |
Cùng với đó là chi phí đầu vào cho sản xuất, xuất khẩu tại Việt Nam ở mức cao và có xu hướng tiếp tục gia tăng, làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp tại các thị trường quốc tế. Sức ép này đến từ các yếu tố như giá dầu thế giới có thể bị đẩy lên mức cao, tình trạng thiếu hụt xăng dầu tại các trung tâm kinh tế lớn như khu vực Đông Nam Bộ vẫn diễn biến khó lường khiến chi phí vận chuyển tăng mạnh; tỷ giá VND/USD tăng mạnh, trong bối cảnh trên 90% tổng kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam là nguyên liệu sản xuất, làm tăng chi phí đầu vào, đồng thời kéo theo sức ép lên mặt bằng giá sản xuất trong nước; lãi suất tăng nhanh làm chi phí vốn sản xuất của doanh nghiệp Việt Nam tăng cao…
Tại Công ty TNHH Thương mại quốc tế Eco (TP Biên Hòa- Đồng Nai) chuyên sản xuất, cung ứng sợi cho các doanh nghiệp chuyên làm sản phẩm chăn, drap, gối nệm, gỗ nội thất xuất khẩu. Trung bình mỗi tháng, doanh nghiệp cung cấp cho các đối tác hơn 1 nghìn tấn sợi bông gòn. Những tác động bất lợi từ thị trường thế giới lên lĩnh vực đồ gỗ của Việt Nam gần đây khiến doanh nghiệp này, dù là đơn vị cung ứng nguyên liệu cũng bị ảnh hưởng.
Ông Nguyễn Văn Hoan, Giám đốc Công ty cho hay, nhiều doanh nghiệp đối tác trong lĩnh vực sản xuất sụt giảm đơn hàng xuất khẩu, từ đó kéo theo sức tiêu thụ đối với nguyên liệu cũng giảm. So với năm ngoái, thời điểm này sức tiêu thụ chỉ khoảng 60-70%. Mới đây, một đối tác trước khó khăn của mình đã trả lại khối lượng nguyên liệu bông gòn lớn nên công ty đang tích cực chào bán lượng hàng tồn này.
Không chỉ lĩnh vực sản xuất, xuất khẩu mà lĩnh vực thương mại trong nước, tình hình cũng không có nhiều tín hiệu lạc quan. Hệ thống điện máy Gia Vĩnh có chuỗi gần 20 cửa hàng kinh doanh các mặt hàng điện máy, xe máy, phụ tùng ô tô... ở Đồng Nai và một số tỉnh khác, sức mua đang bị sụt giảm mạnh.
Chủ tịch HĐTV kiêm Giám đốc Công ty TNHH Điện máy nội thất Gia Vĩnh Bùi Đức Vĩnh nhận định, thời điểm này có thể còn khó khăn hơn cả năm ngoái khi đang còn bị ảnh hưởng nặng bởi dịch bệnh COVID-19. Doanh nghiệp kỳ vọng giáp Tết, khi có nguồn thu nhập tốt hơn, doanh số kinh doanh sẽ nhích dần lên.
Có thể thấy, thách thức về tiếp cận nguồn vốn khiến doanh nghiệp, đặc biệt các doanh nghiệp tư nhân gặp nhiều khó khăn trong duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh, thu mua và chuẩn bị nguyên vật liệu cho các kỳ sản xuất năm 2023 cũng như duy trì công ăn việc làm cho người lao động. Vấn đề càng trở lên nghiêm trọng do dòng tiền của các doanh nghiệp đã cạn kiệt sau hơn 2 năm dịch bệnh.
Tại Bà Rịa- Vũng Tàu, từ tháng 9/2022 đến nay, các doanh nghiệp ngành dệt may, da giày, điện tử, gỗ… không chỉ gặp khó khi đơn hàng sụt giảm mà những đơn hàng đang sản xuất cũng bị trở ngại do nguồn cung nguyên liệu khan hiếm và giá cả tăng.
Ông Kim Hanbeom, Tổng Giám Đốc Công ty TNHH Boomin Vina (chuyên sản xuất chăn len và thảm len, trụ sở tại TX Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu) cho biết, hầu hết các nguyên liệu cần thiết để sản xuất mền đều có xuất xứ từ Trung Quốc. Do đó, khi nguồn cung bị đứt gãy, doanh nghiệp gặp không ít khó khăn, ảnh hưởng đến tiến độ sản xuất.
Các doanh nghiệp sản xuất chế biến gỗ cũng đang trong tình trạng tương tự. Hiện các đơn hàng phục vụ Tết Dương lịch 2023 đang được tích cực triển khai nhưng doanh nghiệp rất khó khăn vì nguyên liệu khan hiếm. Theo các doanh nghiệp, khó khăn này có thể thay thế bằng cách nhập khẩu từ Mỹ, châu Âu để thay thế lượng thiếu hụt, song phải chịu chi phí vận chuyển cao hơn rất nhiều, chẳng hạn như gỗ tăng đến 6 lần/container.
Thông tin từ Sở Công thương tỉnh Đồng Nai, 10 tháng năm 2022, kim ngạch nhập khẩu toàn tỉnh đạt 6.870 triệu USD, tăng 13,01% so với cùng kỳ. Trong đó nguyên phụ liệu dệt, may, da, giày da, vải các loại tăng mạnh nhất chiếm 67,81% trong tổng kim ngạch nhập khẩu. Thị trường châu Âu có số sản phẩm nhập khẩu cao, chiếm 5,98% tỷ trọng trong toàn tỉnh, tăng 71,19% so với cùng kỳ. Thị trường châu Mỹ chiếm 15,56% tỷ trọng, tăng 1,43 lần so với cùng kỳ. Kim ngạch nhập khẩu có tăng về giá trị nhưng sản lượng nhập khẩu từng chủng loại ngành hàng đều giảm do giá tăng.
Việc phụ thuộc vào nguyên phụ liệu nhập khẩu nước ngoài cũng được các nhà quản lý nhìn nhận rõ. Để giải quyết mối lo ngại này, ông Nguyễn Văn Đồng, Giám đốc Sở Công Thương Đồng Nai cho biết, hiện Sở đang tích cực chỉ đạo các phòng ban chức năng cập nhật thường xuyên danh sách các nhà phân phối, sản xuất nguyên phụ liệu cho các ngành dệt may, da giày, nguyên nhiên vật liệu phục vụ sản xuất của ngành hóa chất, đồ gỗ, sắt thép... để hỗ trợ giới thiệu cho doanh nghiệp. Đây cũng là giải pháp tận dụng nguồn nguyên liệu trong tỉnh, trong nước để bảo đảm chuỗi sản xuất cũng như cung ứng.
Theo nhận định của nhiều chuyên gia kinh tế, trong thời gian tới, khó khăn của doanh nghiệp trong nước không hề nhỏ, nhất là trong bối cảnh căng thẳng, xung đột ở một số nơi trên thế giới, thị trường tài chính, tiền tệ, xăng dầu thế giới diễn biến khó lường. Những tác động từ bên ngoài như: đồng tiền của nhiều nước giảm giá mạnh, lạm phát tăng cao, mở cửa thị trường theo cam kết hội nhập, giá nguyên vật liệu tăng cao… có thể khiến doanh nghiệp gặp khó khăn nếu không chủ động có những giải pháp ứng phó./.