Chiều ngày 09/8, tại Nhà Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã khai mạc phiên họp thứ 14. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chủ trì, cùng các Phó Chủ tịch Quốc hội thay phiên điều hành nội dung phiên họp.
Ngay sau khai mạc, UBTVQH cho ý kiến về dự kiến kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 cho danh mục dự án đã hoàn thiện thủ tục đầu tư và bổ sung, điều chỉnh kế hoạch đầu tư trung hạn vốn ngân sách Trung ương giai đoạn 2021-2025 của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương (đợt 3).
 |
| Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại phiên họp (Ảnh: quochoi.vn) |
Giải ngân vốn đầu tư công chậm là căn bệnh trầm kha
Trình bày báo cáo, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, Chính phủ trình UBTVQH cho ý kiến về 114 dự án của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã đủ thủ tục đầu tư theo quy định tại Điều 52 Luật Đầu tư công với dự kiến kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 nguồn NSTW trong nước là 96.321,830 tỷ đồng, (trong đó có 109 dự án thuộc danh mục Chính phủ đã báo cáo Quốc hội tại Báo cáo số 243/BC-CP; 05 dự án mới chưa được Chính phủ báo cáo Quốc hội).
Bổ sung kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn nước ngoài giai đoạn 2021 - 2025 cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương với tổng số vốn là 4.104,674 tỷ đồng từ số vốn nước ngoài chưa phân bổ (trong đó 06 dự án chuyển tiếp, khởi công mới đã báo cáo Quốc hội và 10 dự án mới chưa báo cáo Quốc hội).
Điều chỉnh giảm số vốn 3.158,976 tỷ đồng kế hoạch đầu tư vốn nước ngoài giai đoạn 2021-2025 và 54,97 tỷ đồng vốn đối ứng đã được Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch đầu tư công trung hạn để điều chỉnh tăng tương ứng cho 02 dự án mới chưa báo cáo Quốc hội trong nội bộ của Bộ Giao thông vận tải.
Giao Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương và địa phương khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư dự án để phân bổ hết số vốn còn lại với tổng số vốn là 355.483,485 tỷ đồng để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến theo quy định.
|
| Không để ách tắc trong phân bổ vốn đầu tư công (Nguồn: vtvgo.vn) |
Thẩm tra báo cáo của Chính phủ, về tình hình phân bổ, giao vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn, đa số ý kiến Ủy ban Tài chính Ngân sách cho rằng, sau hơn 01 năm từ khi Quốc hội ban hành Nghị quyết về kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, đến nay vẫn chưa hoàn thành việc phân bổ, giao Kế hoạch chi tiết cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương. Tiến độ giao vốn là chậm, ảnh hưởng lớn đến việc triển khai thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn. Đề nghị Chính phủ quyết liệt đôn đốc, chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương và địa phương khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư dự án, phân bổ hết số vốn còn lại theo quy định. Việc phân bổ, giao vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn đối với số vốn còn lại cần thực hiện trước 31/12/2022, sau thời hạn trên, chuyển toàn bộ số vốn còn lại vào dự phòng chung để tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công.
Cho ý kiến tại phiên họp, cơ bản đồng tình với Tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, tình trạng giải ngân đầu tư công chậm là căn bệnh trầm kha nhiều năm, Luật Đầu tư công vừa ban hành trong thời gian ngắn đã phải sửa 2 lần.
Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, theo Tờ trình của Chính phủ nếu giao hết số vốn Chính phủ đề xuất trong đợt 3 này thì vẫn còn hơn 355 nghìn tỷ đồng. Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ và các Bộ, ngành giải trình thêm nguyên nhân tại sao, bao giờ thì phân bổ được số này?.
Chủ tịch Quốc hội cũng đặt vấn đề, gói 347 nghìn tỷ theo Nghị quyết 43, trừ một số khoản cụ thể ra, lĩnh vực đầu tư cũng rất lớn bao gồm hạ tầng giao thông, thủy lợi, y tế… nhưng đến nay vẫn chưa có danh mục gì, trong khi đã gần hết 1 năm đầu thực hiện Nghị quyết 43. Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần làm rõ xem vướng mắc ở chỗ nào; đề nghị trong kết luận giao Ủy ban Tài chính Ngân sách chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan có báo cáo thống kê toàn bộ số vốn theo kế hoạch đầu tư công và vốn theo Nghị quyết 43 mà chưa giao được.
Giải trình thêm về tình hình giải ngân đầu tư công 7 tháng đầu năm, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, 7 tháng đầu năm đạt 34,47%, thấp hơn so với cùng kỳ năm 2021.
Theo Bộ trưởng, ngoài các lí do khách quan và chủ quan đã chỉ ra ở các năm trước, năm nay có điều đặc biệt ở 3 yếu tố mới Cụ thể, theo Bộ trưởng, đây là năm thứ 2 thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn nhưng thực chất là gần như năm đầu. Bởi lẽ tháng 7/2021 Quốc hội mới thông qua kế hoạch đầu tư công trung hạn, vì vậy từ đầu năm đến giờ chủ yếu mới làm thủ tục, do đó chậm hơn.
Yếu tố thứ hai là do giá cả nguyên vật liệu xây dựng tăng rất cao, trung bình tăng 20% mà phần lớn các nhà thầu đã kí theo hình thức đấu thầu trọn gói nên các nhà thầu càng làm càng lỗ. “Vừa rồi chúng tôi kiểm tra hoàng loạt các tỉnh thì hầu hết các nhà thầu án binh bất động chờ chính sách nhà nước như thế nào, xem có cho điều chỉnh hay không” - Bộ trưởng chia sẻ.
Yếu tố thứ ba, theo Bộ trưởng, năm nay tỷ lệ giải ngân thấp nhưng giá trị tuyệt đối rất lớn, tổng số vốn đầu tư năm nay so với năm 2021 tăng gấp gấn 2 lần.
Ngoài ra, vấn đề quan trọng khác là do tâm lý của các địa phương e ngại trong xử lý các thủ tục liên quan đến đất đai, giải phóng mặt bằng, thủ tục đầu tư …, một số nơi không dám làm nên ảnh hưởng đến tiến độ chung.
Theo Bộ trưởng, vừa rồi Thủ tướng đã rất quyết liệt thành lập 6 đoàn công tác làm việc với các địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp để nắm tình hình, đôn đốc, kịp thời tháo gỡ khó khăn. Đồng thời thừa nhận dù từ đầu năm đến nay đã có 2 hội nghị đầu tư công và nhiều công điện, chỉ thị được ban hành nhưng tiến triển chưa đạt kỳ vọng. “Sắp tới Chính phủ sẽ ban hành nghị quyết để tháo gỡ ngay một số khó khăn vướng mắc, đưa ra giải pháp hữu hiệu để thúc đẩy giải ngân trong các tháng cuối năm. Hầu hết các địa phương, bộ ngành đang cam kết giải ngân hết số vốn được giao” - Bộ trưởng nói.
Bố trí vốn phải tập trung
Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, UBTVQH thống nhất chủ trương bố trí, bổ sung và điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 (đợt 3) cho các dự án đã đủ thủ tục đầu tư theo quy định. Đồng thời đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của cơ quan thẩm tra, ý kiến của UBTVQH để hoàn thiện danh mục, mức vốn của từng dự án.
Đối với các vấn đề cụ thể, UBTVQH thống nhất giao kế hoạch vốn cho 03 dự án quan trọng quốc gia đã được Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư số tiền 78.307,587 tỷ đồng gồm dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025, Đường vành đai 4 Vùng Thủ đô Hà Nội; Đường vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh. Trong đó, điều chỉnh giảm kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 đã bố trí cho Bộ Giao thông vận tải 31.396 tỷ đồng giao về các địa phương: Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh: Hưng Yên, Bắc Ninh, Đồng Nai, Bình Dương, Long An để thực hiện 3 dự án quan trọng quốc gia này.
Chính phủ chịu trách nhiệm hoàn thiện danh mục dự án, phân bổ chi tiết kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn, bảo đảm việc quyết định giao danh mục, phân bổ vốn cho từng dự án và bổ sung, điều chỉnh (tăng/giảm) kế hoạch đầu tư trung hạn phải tuân thủ đúng các quy định của Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước, Nghị quyết số 29/2021/QH15 của Quốc hội về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và Nghị quyết số 973/2020/UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về các nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2025. Việc bố trí vốn phải tập trung, không phân tán, dàn trải, manh mún, bố trí đủ vốn cho các dự án dự kiến hoàn thành trong giai đoạn 2021-2025; việc điều chỉnh giảm kế hoạch vốn đầu tư của các dự án phải bảo đảm mục tiêu, hiệu quả, hoàn thành dự án đúng tiến độ đã được cấp có thẩm quyền quyết định và cam kết không bổ sung vốn NSTW cho các dự án này trong giai đoạn 2021-2025. Việc thay thế, đổi tên, bổ sung dự án chưa có trong danh mục đã báo cáo Quốc hội và điều chỉnh tăng, giảm kế hoạch vốn cho các dự án phải bảo đảm không làm thay đổi tổng mức vốn theo cơ cấu ngành, lĩnh vực đã được Quốc hội quyết định, Chính phủ chịu trách nhiệm về sự cần thiết phải đầu tư, hiệu quả của việc điều chỉnh, tăng, giảm kế hoạch vốn của các dự án này đồng thời báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
 |
| Phiên họp thứ 14 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (Ảnh: quochoi.vn) |
Đối với danh mục dự án, mức vốn bố trí cụ thể cho từng dự án của các Bộ, ngành, địa phương chưa tuân thủ đúng quy định và số vốn còn lại của Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 chưa báo cáo UBTVQH cho ý kiến để giao kế hoạch vốn, UBTVQH giao Chính phủ khẩn trương rà soát, tổng hợp danh mục, phương án phân bổ vốn cho từng dự án và phương án phân bổ số vốn còn lại của 3 chương trình mục tiêu quốc gia theo các nguyên tắc tiêu chí quy định trong Luật Đầu tư công, Nghị quyết số 29/2021/QH15 của Quốc hội về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và Nghị quyết số 973/2020/UBTVQH14 của UBTVQH về các nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2025, báo cáo UBTVQH cho ý kiến để phân bổ trước ngày 31/12/2022. Sau thời hạn trên, số vốn còn lại chưa phân bổ chuyển vào dự phòng chung của kế hoạch đầu tư công trung hạn.
“Đề nghị Chính phủ nghiêm túc rút kinh nghiệm và quyết liệt tập trung chỉ đạo công tác chuẩn bị đầu tư, phân bổ vốn không để tiếp tục ách tắc, chậm trễ kéo dài qua nhiều năm” – Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh.
UBTVQH đề nghị Chính phủ bảo đảm điều hòa nguồn vốn đầu tư công của Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 và nguồn vốn đầu tư công của chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội để ưu tiên vốn cho các dự án trọng điểm, có tác dụng lan tỏa, liên kết vùng, thúc đẩy tăng trưởng, có khả năng hấp thụ vốn; bảo đảm tập trung giải ngân trong 2 năm 2022 – 2023 vốn đầu tư công hỗ trợ Chương trình phục hồi kinh tế - xã hội. Đồng thời, bảo đảm nguồn vốn để triển khai theo đúng tiến độ được cấp có thẩm quyền quyết định của các dự án quan trọng quốc gia, các dự án trọng điểm, quan trọng, cấp thiết thuộc giai đoạn 2021-2025…./.