Kích cầu kinh tế Trung Quốc

Trung Quốc đang được xem là "một điểm sáng trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu" . (Ảnh minh hoạ. Nguồn: Internet)

(ĐCSVN) - Khác với châu Âu và Mỹ, các nền kinh tế châu Á, đặc biệt là Trung Quốc phục hồi mạnh mẽ nhờ các chính sách kích cầu và hệ thống ngân hàng mạnh không cần phải hỗ trợ vốn. Trung Quốc đang trở thành một động lực lớn cho tăng trưởng kinh tế thế giới. Thành công của gói kích cầu kinh tế Trung Quốc được xem là một điểm sáng trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Mặc dù có lượng dự trữ ngoại tệ lớn nhất thế giới (trên 1.300 tỷ USD) và tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất thế giới (11% GDP năm 2007) song Trung Quốc cũng đã chịu tác động không nhỏ của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Xuất khẩu và đầu tư của Trung Quốc đều giảm dẫn đến thu nhập quốc dân giảm, tốc độ tăng trưởng tụt xuống 9% (2008). Tỷ lệ lạm phát đã tăng từ 4% (2007) lên 7% (2008). Tuy nhiên, nhờ các gói kích cầu kinh tế lớn được đưa ra vào tháng 11 năm 2008 đã đóng góp vai trò quan trọng giúp sự phục hồi kinh tế theo hình chữ V của Trung Quốc.

Trung Quốc thực hiện chính sách kích cầu để tăng vai trò của Nhà nước trong quá trình phát triển kinh tế. Phương châm kích cầu kinh tế của Trung Quốc theo hướng “Xã hội chủ nghĩa” để nhằm vừa thoát khỏi khủng hoảng, vừa giải quyết các vấn đề xã hội nóng bỏng gây ra trong quá trình phát triển. Gói kích cầu này không trực tiếp hỗ trợ doanh nghiệp, nhưng cũng không trực tiếp nâng sức cầu nội địa, mà là nhằm vào chi tiêu cho các dự án hạ tầng lớn và lợi ích sẽ chuyển vào các doanh nghiệp nhanh hơn.

Kich cầu của Trung Quốc là một chương trình tái thiết hệ thống cơ sở hạ tầng khổng lồ. Với Chương trình kích cầu ước tính khoảng 586 tỉ đô la Mỹ (khoảng 15% GDP) Trung Quốc nhằm vào xây dựng hệ thống hạ tầng giao thông (đặc biệt là xây dựng các tuyến xe lửa rất gây ấn tượng với các nước phương Tây), xây dựng hạ tầng nông thôn, tái thiết sau động đất. Phần còn lại của gói kích cầu này nhằm mục tiêu cải thiện công nghệ, xây dựng nhà ở, cải thiện hệ thống y tế, năng lượng và môi trường.

Trung Quốc lựa chọn đầu tư vào cơ sở hạ tầng làm thế mạnh kích cầu vì nước này chọn dựa vào nguồn cầu nội địa để vượt khủng hoảng chứ không chọn dựa vào nguồn cầu nước ngoài quá nhiều để kích thích tăng trưởng trong bối cảnh thị trường xuất khẩu thế giới đang xấu đi. Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB), nguồn cầu nội địa đã góp phần nâng đỡ kinh tế Trung Quốc đạt mức tăng trưởng ấn tượng trong năm 2009, trong đó đầu tư vào dự án hạ tầng cơ sở đóng vai trò chính để thúc đẩy tăng trưởng. Khi tình hình việc làm tiếp tục xấu đi trong khu vực xuất khẩu và cũng ảm đạm trong khu vực công nghiệp (do một số ngành công nghiệp như xi măng, sắt thép, nhôm có dấu hiệu dư thừa công suất), việc làm mới được tạo ra nhiều trong khu vực dịch vụ, xây dựng và khu vực nhà nước. Năm 2009, Trung Quốc dùng phương thức kich thích kinh tế hướng vào chi tiêu lớn cho các dự án hạ tầng để tạo việc làm và nâng đỡ tăng trưởng.

Với gói kích cầu 586 tỷ USD Trung Quốc không nhằm giải cứu các ngân hàng, công ty lớn gặp khó khăn mà nhằm mục tiêu khuyến khích sản xuất nội địa. Qua đó, giải quyết công ăn việc làm cho người lao động, tăng thu nhập của người dân. Số vốn kích cầu này được huy động từ nhiều nguồn, nhưng chủ yếu dựa vào việc bán quốc trái quy mô lớn. Trong điều chỉnh kinh tế, Trung Quốc tận dụng 3 điều kiện có lợi: Thứ nhất, dự trữ ngoại tệ lớn; Thứ hai, cán cân thu chi cân bằng; Thứ ba, nhu cầu tiêu dùng của người dân cao. Trung Quốc muốn hạn chế những bất lợi của môi trường kinh tế quốc tế. Vì vậy, gói kích cầu này nhằm 3 mục tiêu cơ bản: Một là, duy trì tăng trưởng; Hai là, điều chỉnh kết cấu; Ba là, mở rộng nhu cầu nội địa song song với thúc đẩy mở rộng thị trường xuất khẩu ra bên ngoài.

Giá trị của gói kích cầu kinh tế Trung Quốc lớn thứ 2 trong khu vực châu Á (sau Nhật Bản). Đầu tư cơ sở hạ tầng chiếm phần lớn trong gói kích cầu. Chi tiêu công về hàng hóa, dịch vụ bao gồm các dự án cơ sở hạ tầng nông thôn; cơ sở hạ tầng giao thông như đường sắt, đường cao tốc, và các sân bay; các mạng lưới điện; dự án phục hồi sau động đất; các dự án bảo vệ môi trường và sinh thái; dịch vụ y tế; cơ sở giáo dục và văn hóa. Để cải thiện đời sống người dân vùng nông thôn, chính phủ đã đưa ra các khoản trợ cấp về quyền sở hữu nhà ở, mua xe mô tô và thay thế các thiết bị gia dụng; đồng thời tạo kinh phí cho việc xây dựng các nhà ở thu nhập thấp. Trung Quốc chú trọng gói giải pháp kích cầu bất động sản, chú trọng cải tạo nhà ổ chuột, công trình định cư cho dân du mục, thí điểm cải tạo nhà xuống cấp ở nông thôn. Bên cạnh đó, chính phủ cung cấp các khoản vay ưu đãi đối với người cần mua căn nhà thứ 2; thực hiện miễn trừ thuế và giảm thanh toán đối với người mua nhà đầu tiên với căn hộ 90 m2 từ 30% xuống 20%. Với những biện pháp này, Trung Quốc đã khuyến khích các doanh nghiệp trong lĩnh vực bất động sản, khuyến khích mua nhà ở, thúc đẩy ổn định thị trường bất động sản ở các địa phương.

Các biện pháp kích thích kinh tế cho các doanh nghiệp gồm giảm chi phí kinh doanh, các biện pháp tạo lợi thế thương mại, cắt giảm thuế và hỗ trợ đổi mới công nghệ cũng như chuyển dịch cơ cấu công nghiệp. Trung Quốc soạn thảo kế hoạch khôi phục cho 10 ngành chủ đạo, cụ thể gồm sắt thép, ô tô, dệt may, sản xuất máy móc, đóng tàu, điện tử và công nghệ thông tin, điện thắp sáng, hóa dầu, kim loại màu, và hậu cần.

Để tăng khả năng tài chính cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), chính phủ tăng hỗ trợ thuế cho những doanh nghiệp nhỏ có thu nhập chịu thuế dưới 30.000 NDT/năm (khoảng 4.392USD) công bố qũy trị giá 1,4 tỷ USD để nâng cấp công nghệ. Kết quả là tích lũy chi tiêu tài chính tăng tới 23% (tháng 10 năm 2009).

Các gói kích cầu của Trung Quốc đã phát huy tác dụng. Niềm tin của dân chúng bắt đầu trở lại sau khi chính phủ công bố gói kích cầu 586 tỉ USD (khoảng 4 nghìn NDT). Các giải pháp kích cầu tập trung nhiều vào bất động sản bởi lĩnh vực này đóng góp 9,2% GDP của Trung Quốc. Trong 11 tháng của năm 2008, Chính phủ Trung Quốc đã rót vào bất động sản 387,5 tỷ USD (2,7 nghìn tỷ NDT) trong đó có 280 triệu USD trong gói kích cầu chung của Chính phủ, công bố vào tháng 11/2008. Doanh số bất động sản tăng tới 50% chỉ riêng trong tháng 6/2009. Quan trọng hơn, các nhà thầu đã bắt đầu hoạt động xây dựng, được khích lệ bởi việc vay vốn dễ dàng và giá bất động sản tăng trở lại. Số công trình khởi công đã tăng 12% (tháng 6/2009) so với cùng kỳ năm ngoái và là lần tăng trưởng đầu tiên sau 11 tháng suy giảm liên tiếp. Mặc dù tăng chậm hơn so với mức tăng 20-30% trong những năm trước khủng hoảng song những tiến bộ trên thị trường xây dựng đã thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ sắt thép, đồ dùng gia đình cùng nhiều hàng hóa, dịch vụ khác. Khi nhu cầu trong lĩnh vực địa ốc giữ cho các nhà máy Trung Quốc tiếp tục hoạt động thì đến lượt chúng các nhà máy này sẽ tái đầu tư mở rộng và từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Kết quả, tăng trưởng GDP quý III/2009 đạt 8,9% so với cùng kỳ năm 2008. Sản lượng công nghiệp cũng như doanh số bán lẻ tăng mạnh trong những tháng cuối năm 2009.

Một loạt các giải pháp kích cầu kinh tế mà Trung Quốc đưa ra đã mang lại hiệu quả thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững, mở rộng hơn nhu cầu nội địa. Chính sách kích cầu của Trung Quốc tuy không mới nhưng có trọng điểm. Gói giải pháp kích cầu của Trung Quốc đã giải quyết việc làm cho 16 triệu người, trong tổng số 25 triệu người có nguy cơ thất nghiệp. Tốc độ tăng tiêu dùng nâng lên 0,7%, tốc độ gia tăng giá trị ngành công nghiệp tăng thêm 5,3% và tốc độ tăng trưởng GDP tăng thêm khoảng 2,0% sau hơn một năm thực hiện chiến lược kích cầu.../.