 |
| Tọa đàm Ngành gỗ sẵn sàng trước xu thế bảo hộ (Ảnh: K.D) |
Đó là các ý kiến chia sẻ tại Tọa đàm Ngành gỗ sẵn sàng trước xu thế bảo hộ do báo Công Thương tổ chức chiều 4/8 tại Hà Nội.
Ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho biết, ngành gỗ đang đối diện ngày càng nhiều hơn với những vụ việc liên quan đến biện pháp phòng vệ thương mại mà các đối tác thương mại lớn của Việt Nam thường áp dụng cả về tần suất xuất hiện cũng gia tăng cao và những thiệt hại mà doanh nghiệp Việt Nam phải chịu thiệt hại ngày càng lớn hơn.
Theo ông Ngô Sỹ Hoài, Việt Nam có mức tăng trưởng bứt phá đã trở thành nước xuất khẩu gỗ đứng thứ 5 thế giới, riêng đồ mộc tức là nhóm như bàn ghế giường tủ là nhóm có giá trị gia tăng cao thứ 2 thế giới sau Trung Quốc. Do đó, ngành gỗ phải đối diện nhiều hơn các biện pháp phòng vệ thương mại.
Ngoài ra, cùng với xu hướng tự do hóa thương mại cùng với rất nhiều FTA mà Việt Nam đã ký, động thái này khiến các nước đều tăng cường các biện pháp phòng vệ thương mại, đôi khi còn là chủ nghĩa bảo hộ thương mại.
Trước đây, Việt Nam đã đối diện một số vụ kiện chống bán phá giá và chống trợ cấp, cụ thể Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ đã kiện và áp thuế mặt hàng gỗ dán và gỗ dán cứng của Việt Nam. Sau đó, lại bị Hàn Quốc kiện và áp thuế gỗ dán xuất khẩu sang Hàn Quốc với mức thuế trên dưới 10%. Năm 2021, Canada cũng điều tra và áp thuế mặt hàng salon đệm mút của Việt Nam xuất khẩu và mức thuế khá nặng nề, trên dưới 10%.
Ông Chu Thắng Trung – Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương cũng cho biết, những năm qua Việt Nam đã tích cực tham gia tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế; trong đó, Việt Nam đã tham gia đàm phán ký kết FTA quan trọng như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thưng mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA), Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP)…Ở một khía cạnh khác, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đang bị các nước áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại với tần suất ngày càng gia tăng.
Thống kê cho thấy, tính đến hết tháng 7 năm 2022, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã là đối tượng của 220 vụ việc điều tra phòng vệ thương mại của nước ngoài; trong đó, số vụ việc điều tra từ năm 2011 đến nay là 173 vụ, chiếm tỷ lệ 78%.
Tuy nhiên, ông Chu Thắng Trung cho rằng, phòng vệ thương mại là xu thế tất yếu của quá trình hội nhập. Xuất khẩu tăng khiến tần suất bị điều tra phòng vệ thương mại tăng lên là điều có thể lý giải được. Điều này cũng thể hiện năng lực sản xuất, xuất khẩu của nền kinh tế Việt Nam đang ngày càng phát triển, đủ sức cạnh tranh và gây sức ép với ngành sản xuất nội địa của nước nhập khẩu, khiến các ngành sản xuất này buộc phải sử dụng biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ ngành sản xuất trong nước.
 |
| Ảnh minh họa (Nguồn: vneconomy) |
Thế nhưng gần đây là số lượng vụ việc chống lẩn tránh nhằm vào hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam đang có dấu hiệu tăng lên do cáo buộc Việt Nam sử dụng nguyên liệu chính hoặc các hình thức khác nhau để lẩn tránh thuế phòng vệ thương mại đang được áp dụng với một quốc gia, lãnh thổ khác. Điển hình như ngành gỗ - một ngành có kim ngạch xuất khẩu lớn đang phải đối mặt với 2 vụ việc điều tra chống lẩn tránh thuế phòng vệ thương mại do Hoa Kỳ khởi xướng, một là với sản phẩm gỗ dán cứng và hai là với sản phẩm tủ gỗ.
Về nguyên nhân, tại sao Hoa Kỳ, Canada thường xuyên có hoạt động điều tra phòng vệ thương mại với sản phẩm gỗ, ông Chu Thắng Trung cho rằng, đây là các quốc gia đã sử dụng công cụ phòng vệ thương mại từ sớm. Cùng với đó, xuất khẩu của Việt Nam có sự tăng trưởng lớn trong thời gian vừa qua, đối với mặt hàng gỗ như gỗ dán, sản phẩm chiếm 30% tỷ trọng nhập khẩu vào Hoa Kỳ, tủ bếp cũng tương tự.
Đáng lưu ý, có một số mặt hàng rủi ro sẽ lớn, nguyên nhân do các mặt hàng này đã từng bị điều tra trong quá khứ, từng bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại. Do đó, Bộ Công Thương khuyến khích doanh nghiệp tham gia điều tra; trong trường hợp tích cực có kết quả tốt hơn, số lượng doanh nghiệp có thể không bị áp thuế hoặc áp thuế mức độ thấp, đảm bảo kết quả xuất khẩu.
Riêng về ngành gỗ, theo ông Chu Thắng Trung, Bộ Công Thương cũng đã khuyến cáo đối với một số mặt hàng ngay từ khi nước nhập khẩu chưa có động thái gì, để doanh nghiệp có sự chuẩn bị trước. Qua quá trình theo dõi, nắm bắt được thời điểm nước nhập khẩu có động thái tiến hành điều tra, Bộ Công Thương lập tức trao đổi với hiệp hội, hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện các thủ tục điều tra, các yêu cầu bắt buộc tuân theo; hướng dẫn cách thức, hướng xử lý; xác định kịch bản có thể xảy ra.
Trong suốt quá trình diễn ra vụ việc, từ giai đoạn nhận đơn kiện cho tới khi khởi xướng chính thức và giai đoạn điều tra, Bộ Công Thương, cụ thể là Cục Phòng vệ thương mại đã luôn đồng hành, sát cánh cùng hiệp hội, doanh nghiệp; phối hợp với các bên có liên quan tích cực triển khai các hoạt động ứng phó, xử lý vụ việc.
“Trước các thách thức trên, đối với doanh nghiệp cần phân tán rủi ro, cố gắng đa dạng hoá thị trường xuất khẩu, tránh bỏ trứng vào một giỏ. Theo đó, để tiếp tục xử lý, ứng phó hiệu quả các vụ việc phòng vệ thương mại trong thời gian tới, cần có sự tham gia tích cực và sự phối hợp chặt chẽ của cả Chính phủ và doanh nghiệp” – ông Chu Thắng Trung nhấn mạnh.