Số liệu thống kê cho thấy, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) năm 2023 tăng 1,5% so với cùng kỳ năm trước, là năm có tốc độ tăng thấp nhất trong 12 năm gần đây. Chỉ số sản xuất công nghiệp tích cực hơn trong những tháng cuối năm, quý sau cao hơn quý trước, cụ thể: Quý IV ước tăng 5%, Quý III tăng 2,8%, Quý II giảm 0,2% , Quý I giảm 2,6%. Trong đó, có 2/4 số ngành công nghiệp cấp 1 quan trọng giảm sâu, tăng mức thấp so cùng kỳ năm trước (ngành khai khoáng giảm 3,9%; ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 1,6 % so cùng kỳ, cũng là năm có tốc độ tăng thấp nhất trong 12 năm gần đây); ngành sản xuất, phân phối điện tăng 3,5%; ngành cung cấp nước và xử lý nước thải, rác thải tăng 5,8%.
Một số điểm sáng trong sản xuất công nghiệp năm 2023
 |
| Dự báo sản xuất công nghiệp vẫn còn tiếp tục gặp khó (Ảnh: PV) |
Theo Tổng cục Thống kê, xu hướng tích cực của sản xuất công nghiệp ngay từ quý II kéo dài đến hết năm thể hiện qua tốc độ tăng trưởng tháng sau cao hơn tháng trước, quý sau cao hơn quý trước. Trong cả năm 2023, trong số 33 ngành công nghiệp cấp 2 thì có tới 21 ngành có tăng trưởng so với cùng kỳ (chiếm 63,6% số ngành công nghiệp cấp 2). Như vậy cho thấy số ngành sản xuất tăng trưởng nhiều hơn số ngành sản xuất giảm so cùng kỳ.
Một số ngành các tháng đầu năm 2023 giảm mạnh, đến cuối năm đã có phục hồi rất tích cực, có tăng trưởng so với cùng kỳ như: ngành sản xuất xe có động cơ, 3 quý đầu năm giảm so với cùng kỳ, quý IV đã tăng trở lại. Ngành sản xuất kim loại 6 tháng đầu năm giảm mạnh, đến 6 tháng cuối năm tăng trưởng tốt trên 15%, cũng một phần do 6 tháng cuối năm ngoái ngành sản xuất kim loại giảm mạnh, đặc biệt là từ tháng 7; ngành sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính và sản phẩm quang học 9 tháng đầu năm giảm so với cùng kỳ, đặc biệt là sản phẩm linh kiện điện tử, tuy nhiên đã có tín hiệu tích cực, quý IV đã tăng trưởng trở lại.
Một số địa phương là trung tâm công nghiệp của cả nước, nhờ có các chính sách thúc đẩy phát triển công nghiệp, khai thác tốt lợi thế địa phương, chính quyền địa phương quan tâm, sát sao chỉ đạo đã có tăng trưởng tốt, điển hình như: Bắc Giang, Trà Vinh, Phú Thọ, Nam Định, Quảng Ninh, Khánh Hòa, Hà Nam, Kiên Giang, Ninh Thuận, Hải Phòng...
Mặc dù sản xuất công nghiệp có xu hướng phục hồi tích cực dần theo thời gian nhưng sản xuất công nghiệp trong cả năm 2023 không có sự bứt phá, tăng tốc mà tăng trưởng chậm trong cả năm 2023. Ngành khai khoáng gồm: khai thác than cứng và than non, khai thác dầu thô và khí đốt tự nhiên có xu hướng giảm dần.
Dự báo tình hình sản xuất công nghiệp trong năm 2024
Cũng theo Tổng cục Thống kê, hoạt động sản xuất công nghiệp năm 2024 còn gặp rất nhiều khó khăn cả từ trong nước và quốc tế.
Xét các yếu tố thuận lợi, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương trong thời gian qua đã tích cực, chủ động có các biện pháp, chính sách nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, giúp các doanh nghiệp ổn định và phát triển sản xuất như: Giảm thuế VAT 2% cho doanh nghiệp và hộ SXKD tiếp tục kéo dài đến giữa năm 2024, giảm lãi suất cho vay, đơn giản hơn thủ tục vay vốn; Các nút thắt về khó khăn của thị trường bất động sản đã dần được tháo gỡ trong quý IV tạo điều kiện thúc đẩy các ngành sản xuất công nghiệp, vật liệu xây dựng phát triển; Đầu tư công tiếp tục được đẩy mạnh trong thời gian qua, tạo điều kiện tốt cho các doanh nghiệp về cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông, góp phần thúc đẩy nhanh hơn lưu thông hàng hóa. Nhiều đoàn xúc tiến đầu tư của Chính phủ, các bộ, ngành trong thời gian qua liên tục được thực hiện cả trong và ngoài nước, một số dự án lớn thuộc ngành công nghiệp chế biến, chế tạo được ký kết trong năm 2023 tại Thái Bình, Quảng Ninh góp phần là động lực tăng trưởng cho sản xuất công nghiệp trong năm 2024.
Trên cơ sở phân tích các yếu tố khách quan và chủ quan, Tổng cục Thống kê cũng nêu một số khó khăn với sản xuất công nghiệp trong năm 2024, đó là: tiềm lực tài chính của doanh nghiệp có hạn và đã tới hạn, trong khi tiêu chuẩn sản xuất của các đơn hàng quốc tế ngày càng khắt khe hơn và yêu cầu cao hơn, không chỉ về chất lượng sản phẩm mà còn phải đáp ứng các yêu cầu sản xuất hướng tới xanh và phát triển bền vững. Giá nhiên liệu và năng lượng trong năm 2023 diễn biến phức tạp, hiện tượng thiếu điện cục bộ tại một số địa phương phía bắc cũng gây tâm lý thận trọng cho các doanh nghiệp khi đầu tư mở rộng sản xuất. Đáng chú ý, hoạt động sản xuất của doanh nghiệp trong năm 2023 tuy phục hồi theo chiều hướng tích cực dần lên, đặc biệt là vào các tháng cuối năm nhưng tốc độ phục hồi còn chậm. Tốc độ tăng tưởng ngành công nghiệp năm 2023 có thể nói là thấp nhất trong vòng 12 năm trở lại đây, việc tìm kiếm thị trường đầu ra gặp khó dẫn đến hàng tồn kho trong doanh nghiệp hiện đang rất cao. Cộng với việc nền kinh tế thế giới năm 2024 dự báo còn gặp nhiều khó khăn ảnh hưởng đến sản xuất trong nước.
Với các phân tích trên có thể thấy, để có thể lấy lại đã tăng trưởng cao của ngành sản xuất công nghiệp trong năm 2024, cần rất nhiều sự hỗ trợ, tạo điều kiện của Chính phủ, các Bộ, ngành, hệ thống ngân hàng, các địa phương tiếp tục có các biện pháp tích cực hơn nữa hỗ trợ sản xuất công nghiệp, đặc biệt là đầu ra cho sản xuất thông qua các biện pháp kích cầu tiêu dùng trong nước, tăng cường xúc tiến thương mại để mở rộng đơn hàng xuất khẩu, khơi thông lượng hàng hóa tồn kho cao ở cuối năm 2023./.