 |
| Quang cảnh Hội thảo. (Ảnh: HNV) |
Ngày 26/4, tại Hà Nội, được sự hỗ trợ của Chương trình Australia Hỗ trợ cải cách kinh tế Việt Nam (Aus4Reform), Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức Hội thảo “Phát triển thị trường lao động nhằm thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế ở Việt Nam”. Hội thảo tập trung trao đổi, thảo luận về: các chính sách và diễn biến thực tiễn thị trường lao động trong bối cảnh cơ cấu lại nền kinh tế của Việt Nam; tình hình kinh tế - xã hội trong và ngoài nước tác động đến phát triển thị trường lao động của Việt Nam giai đoạn 2021-2030; Các định hướng và một số giải pháp chính sách phát triển thị trường lao động giai đoạn 2021-2025 và các năm tiếp theo.
Theo PGS.TS Trần Kim Chung, Phó Viện trưởng CIEM, thực tiễn những năm vừa qua cho thấy, thị trường lao động Việt Nam đã có những cải thiện nhất định về hệ thống chính sách lao động, việc làm, tạo khung pháp lý để phát triển thị trường lao động, nâng cao chất lượng, sức cạnh tranh của nguồn nhân lực và giải quyết việc làm cho người lao động. Giai đoạn vừa qua, thị trường lao động đã có nhiều dịch chuyển tích cực. Lao động đã dịch chuyển từ khu vực nông nghiệp sang khu vực công nghiệp và dịch vụ; từ khu vực phi chính thức sang khu vực chính thức, từ những công việc không ổn định, bấp bênh (lao động tự làm, lao động gia đình không được hưởng lương) sang những công việc mang tính ổn định, bền vững và đảm bảo hơn; từ những ngành nghề đơn giản sang những ngành nghề đòi hỏi chuyên môn, kỹ thuật cao; từ khu vực có năng suất lao động (NSLĐ) thấp sang khu vực có NSLĐ cao hơn. Nhận thức của người lao động về bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) đã có sự cải thiện rõ rệt, tỷ lệ lao động tham gia BHXH và BHTN tự nguyện đã tăng nhiều so với trước.
Tuy nhiên, PGS.TS Kim Chung cũng cảnh báo, thị trường lao động của Việt Nam vẫn bộc lộ không ít bất cập. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và các chính sách được xây dựng chưa bao phủ đầy đủ các chủ thể trên thị trường lao động. Thị trường lao động Việt Nam nhìn chung vẫn là một thị trường dư thừa lao động; chất lượng việc làm chưa cao; phát triển không đồng đều, mất cân đối nghiêm trọng về cung-cầu lao động giữa các vùng, khu vực, ngành nghề kinh tế. Lao động phi chính thức, lao động phổ thông vẫn chiếm chủ yếu; lao động đã qua đào tạo có chứng chỉ, bằng cấp còn thấp, mới đạt 24,5% năm 2020, cơ cấu lao động đã qua đào tạo chưa phù hợp với nhu cầu thực tiễn. Các định chế trung gian, chính sách an sinh và bảo hiểm của thị trường lao động còn yếu, độ bao phủ thấp, chưa đạt hiệu quả cao.
Báo cáo tổng quan của CIEM cũng nêu rõ một số hạn chế của thị trường lao động nước ta, đó là: thiếu đồng bộ, triển khai chậm; sắp xếp mạng lưới trường lớp chưa đi cùng với hoàn thiện quy hoạch tổng thể về phát triển trường lớp; xác định các ngành nghề trọng điểm nhưng chưa có chính sách gắn kết giữa cơ sở giáo dục với doanh nghiệp; cơ chế tự chủ tài chính của các cơ sở giáo dục chưa đi cùng với tự chủ về con người, về chương trình đào tạo; thiếu nguồn lực để thực hiện. Thêm nữa, cơ chế giám sát thực hiện các chương trình, chính sách kém hiệu lực, hiệu quả thấp. Thiếu khung pháp lý, chế tài xử lý về trách nhiệm và quyền lợi của doanh nghiệp trong hoạt động giáo dục nghề nghiệp…
 |
| Cần thay đổi cơ cấu phân bổ nguồn lực lao động. (Ảnh: PV) |
TS Nguyễn Tú Anh, Viện trưởng Viện Kinh tế Tổng hợp, Ban Kinh tế Trung ương nhấn mạnh, Hội thảo lần này nhấn mạnh lại thông điệp về việc ưu tiên chính sách và nguồn lực cần thiết để tập trung cải thiện và phát triển thị trường lao động qua đó thúc đẩy quá trình cơ cấu lại nền kinh tế. Trong giai đoạn tới phát triển thị trường lao động cần chú trọng hoàn thiện thể chế, chính sách về đào tạo nguồn nhân lực, về tạo dựng và giải quyết việc làm cho người lao động, về chính sách tiền lương cho người lao động và về phát triển các định chế trung gian, các cơ chế an sinh, BHXH cho người lao động để thúc đẩy thị trường lao động phát triển theo hướng hiện đại, hiệu quả và hội nhập với thị trường lao động khu vực và thế giới, đáp ứng quá trình cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng hiện đại, thuộc nhóm trên của các nước có thu nhập trung bình cao.
Cũng tại Hội thảo, các đại biểu đã kiến nghị một số giải pháp theo hướng: sửa đổi Luật Việc làm phù hợp với các hình thái việc làm mới, quan hệ lao động mới theo định hướng phát triển và mở rộng qui mô việc làm thỏa đáng, bền vững; giảm qui mô việc làm phi chính thức với các quy định hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động duy trì việc làm, tránh sa thải lao động, bảo đảm quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp và người lao động. Nâng cao năng lực giám sát, đánh giá thị trường lao động của các cơ quan quản lý nhà nước. Khuyến khích việc chuyển đổi sang hình thức kinh doanh chính thức, tiến đến luật hóa các hoạt động kinh doanh. Tăng cường công tác tuyên truyền, thông tin về chủ trương, đường lối, chính sách
Liên quan đến chính sách đào tạo, các chuyên gia nhất trí rằng cần xây dựng cơ chế đảm bảo tính tự chủ đầy đủ của các cơ sở đào tạo; phát triển hệ thống hướng nghiệp xuyên suốt và liên tục ngay từ các trường phổ thông, đến các trường nghề, trường cao đẳng, đại học và ngay cả trong quá trình làm việc của người lao động; Mở rộng đối tượng được vay tín dụng để có khả năng tài chính tham gia đào tạo nghề nghiệp.
Về chính sách tạo việc làm, TS Bùi Sỹ Tuấn, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cho rằng, khi quy hoạch phát triển các tỉnh/vùng phải quan tâm đến phát triển các khu vực kinh tế trọng điểm, các KCN, CCN theo mô hình cụm liên kết ngành gắn với chuỗi giá trị để vừa khai thác và phát huy lao động tại chỗ, lao động giản đơn, vừa thu hút được lao động chất lượng cao và dần tạo tác động lan tỏa cải thiện mặt bằng chất lượng lao động; khuyến khích doanh nghiệp sử dụng lao động lớn tuổi; hỗ trợ tạo việc làm cho các đối tượng yếu thế, các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương do tác động của tái cấu trúc kinh tế, hội nhập, ứng dụng/chuyển giao công nghệ mới và tác động của dịnh bệnh; hoàn thiện hệ thống pháp luật về thanh kiểm tra, xử lý; đảm bảo người lao động tiếp cận được với các quy định, hỗ trợ của Nhà nước. Đặc biệt, sửa đổi chính sách tiền lương gắn với năng lực, hiệu quả lao động; đổi mới công tác đánh giá hiệu quả công việc của người lao động bằng cách xây dựng bộ tiêu chuẩn đánh giá thực hiện công việc (KPI) cho từng vị trí việc làm…
Đa số đại biểu cũng đồng tình rằng, phải tinh gọn bộ máy quản lý nhà nước, các đơn vị sự nghiệp công lập, các tổ chức chính trị-xã hội; phát triển đa dạng các loại hình BHXH…