Tổng Bí thư Tô Lâm: Đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng pháp luật

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại buổi làm việc. (Ảnh: Đăng Khoa)

Nhân Ngày Pháp luật Việt Nam, sáng 7/11, Tổng Bí thư Tô Lâm có buổi làm việc với Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp.

Cùng dự buổi làm việc có các đồng chí: Phan Đình Trạc, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương; Nguyễn Duy Ngọc, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Nguyễn Khắc Định, Phó Chủ tịch Quốc hội; Lê Thành Long, Phó Thủ tướng Chính phủ; Phạm Thị Thanh Trà, Bộ trưởng Nội vụ; Hoàng Đăng Quang, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tổ chức Trung ương; Nguyễn Hải Ninh, Bí thư Ban cán sự đảng, Bộ trưởng Tư pháp.

Trình Quốc hội thông qua 43 luật, 19 nghị quyết quy phạm

Báo cáo tại buổi làm việc, lãnh đạo Bộ Tư pháp cho biết, xây dựng và hoàn thiện thể chế, nhất là pháp luật, luôn được Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp quan tâm đặc biệt trong lãnh đạo, chỉ đạo, ưu tiên nguồn lực thực hiện. Hiện nay, Bộ Tư pháp bố trí 4 đơn vị cấp Vụ chủ công xây dựng pháp luật trong các lĩnh vực khác nhau với 119 cán bộ có trình độ từ Đại học Luật trở lên làm công tác xây dựng pháp luật.

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp đã ban hành 31 Nghị quyết, kết luận về công tác xây dựng pháp luật, tổ chức 5 buổi làm việc với các đơn vị xây dựng pháp luật để định hướng các vấn đề lớn và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong công tác xây dựng pháp luật; đồng thời ban hành hướng dẫn cụ thể quy trình xin ý kiến Ban cán sự Đảng trong công tác xây dựng pháp luật để lãnh đạo, chỉ đạo công tác này.

Ban cán sự Đảng luôn bám sát để thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, các nghị quyết của Quốc hội, sự lãnh đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; đã tham gia tích cực, có trách nhiệm vào việc xây dựng và triển khai thực hiện nhiều văn bản của Đảng từ đầu nhiệm kỳ, trong đó có các văn bản liên quan trực tiếp tới công tác xây dựng pháp luật như: Kết luận số 19 của Bộ Chính trị về định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV; Nghị quyết số 27 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới; Quy định số 178 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật,...

Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Ban cán sự Đảng, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh báo cáo tại buổi làm việc.

Trong công tác xây dựng pháp luật, Bộ Tư pháp không phải là cơ quan chủ trì xây dựng nhiều luật, nghị định, nhưng cơ bản đều tham gia vào quá trình xây dựng các văn bản này với tư cách thành viên ban soạn thảo, góp ý hoặc thẩm định. Từ đầu nhiệm kỳ tới nay, Bộ đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành tham mưu Chính phủ trình Quốc hội thông qua 43 luật, 19 nghị quyết quy phạm, trình Chính phủ ban hành 552 nghị định, tạo cơ sở pháp lý thúc đẩy đời sống kinh tế - xã hội của đất nước, tháo gỡ khó khăn cho người dân, doanh nghiệp.

Đổi mới mạnh mẽ công tác lập pháp

Phát biểu tại buổi làm việc, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết, trong gần 80 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đất nước ta giành được độc lập, thống nhất, tự do, dân chủ, ổn định và phát triển vì chúng ta có Hiến pháp và thực thi thành công Hiến pháp và pháp luật.

Tổng Bí thư nhìn nhận, hệ thống pháp luật đã được hình thành tương đối đồng bộ, công khai, minh bạch, dễ tiếp cận, cơ bản điều chỉnh tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội; tạo nền tảng pháp lý để phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế của đất nước.

Khuôn khổ pháp lý của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ngày càng hoàn thiện. Quyền tài sản, quyền tự do kinh doanh của người dân, quyền hoạt động kinh tế của tổ chức được pháp luật bảo vệ…

Bên cạnh đó, Bộ, ngành Tư pháp đã chủ động, tích cực tham mưu cho Đảng, Nhà nước hoàn thiện tư duy, nhận thức lý luận về Nhà nước pháp quyền XHCN, đóng góp trong việc ban hành Nghị quyết 48-NQ/TW, Nghị quyết 49-NQ/TW của Bộ Chính trị về hoàn thiện hệ thống pháp luật, cải cách tư pháp và Nghị quyết 27-NQ/TW của BCH Trung ương về xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, công tác xây dựng pháp luật có vai trò, vị trí, tầm quan trọng đặc biệt, có ý nghĩa then chốt để nắm bắt cơ hội, khơi thông, huy động mạnh mẽ nguồn lực cho phát triển, chăm lo cho Nhân dân. Không phải ngẫu nhiên mà từ Đại hội XII đến nay, Đảng ta đều xác định đột phá về thể chế, trong đó đột phá về pháp luật là đột phá chiến lược. Tuy nhiên, công tác hoàn thiện thể chế, trọng tâm là xây dựng, hoàn thiện pháp luật có phần trách nhiệm quan trọng của Bộ, ngành Tư pháp vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế. Một số chủ trương, định hướng lớn của Đảng chưa được thể chế kịp thời hoặc tính khả thi không cao. Chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, nhiều quy định còn chưa rõ ràng, rườm rà, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực. Việc phân cấp, phân quyền phần lớn chỉ dừng ở chủ trương, chưa thể hiện nhiều trong các văn bản pháp luật, chưa triệt để, chưa rõ trách nhiệm, vẫn tập trung nhiều ở Trung ương. Tổ chức thực thi pháp luật, chính sách vẫn là khâu yếu. Sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy hành chính nhà nước chưa tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả hoạt động chưa cao. Việc nghiên cứu, ban hành chính sách, quy định pháp luật điều chỉnh đối với những vấn đề mới còn chậm…

Khẳng định thực tiễn nóng bỏng đang đòi hỏi công tác xây dựng pháp luật ở tầm cao mới, thật sự tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển, Tổng Bí thư đề nghị đổi mới mạnh mẽ công tác lập pháp theo chức năng, nhiệm vụ của Bộ Tư pháp. Trước hết là đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, dứt khoát từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”. Luật chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền Quốc hội, tuyệt đối không luật hóa các quy định của nghị định và thông tư, không quy định trong luật những nội dung về thủ tục hành chính, trình tự, hồ sơ.

Trong thẩm định pháp luật, xây dựng văn bản pháp luật, Tổng Bí thư lưu ý, tuyệt đối không để xảy ra lợi ích nhóm, tác động pháp luật, để lọt, đánh giá không toàn diện yếu tố an ninh gây tác động tiêu cực đến lợi ích chung, lợi ích quốc gia.

Cùng với đó, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng lưu ý về yêu cầu đổi mới mạnh mẽ quy trình xây dựng pháp luật. Trong đó, cần bảo đảm dân chủ, minh bạch, kịp thời, khả thi, hiệu quả, dễ áp dụng trên thực tế, tiết kiệm thời gian, chi phí, nâng cao “năng suất và chất lượng” xây dựng pháp luật. Đồng thời, bảo đảm đánh giá tác động chính sách thực chất; bảo đảm thực hiện cơ chế tiếp thu, giải trình ý kiến góp ý của các đối tượng chịu tác động là người dân, doanh nghiệp, không để lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ, không đẩy khó khăn cho người dân, doanh nghiệp trong thiết kế các quy định pháp luật…

Tổng Bí thư Tô Lâm chụp ảnh lưu niệm với các đại biểu.

Bên cạnh đó, Tổng Bí thư yêu cầu, phát huy cao độ tính Đảng trong xây dựng, hoàn thiện và thực thi pháp luật; tập trung hoàn thiện pháp luật về tổ chức, hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị, gắn với tinh thần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và cải cách tối đa thủ tục hành chính.

Để nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật, Tổng Bí thư đề ra 4 nhiệm vụ cụ thể, gồm:

Đổi mới công tác phổ biến giáo dục pháp luật và tập trung xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, trước hết là trong cán bộ, đảng viên và cán bộ, đảng viên ngành Tư pháp.

Thường xuyên đánh giá hiệu quả pháp luật sau ban hành; chủ động phát hiện và tháo gỡ nhanh nhất những điểm nghẽn có nguyên nhân từ các quy định của pháp luật.

Hoàn thiện quy định giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật theo hướng ban hành các nguyên tắc, tiêu chí, cơ sở giải thích, áp dụng pháp luật để bảo đảm sức sống của pháp luật thay vì thường xuyên thay đổi pháp luật.

Đề cao hơn nữa trách nhiệm của Bộ Tư pháp trong đổi mới hoạt động của hệ thống cơ quan thi hành án dân sự, hành chính theo hướng rút ngắn thời gian, giảm thiểu chi phí; tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong hoạt động hành nghề luật sư…/.