Sáng 11/8, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) xem xét, quyết định việc bổ sung dự án Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp (sửa đổi) vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023.
Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, việc sửa đổi toàn diện, ban hành Luật Quản lý sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp mới nhằm hoàn thiện thể chế, ổn định môi trường pháp lý cho việc đầu tư vốn nhà nước vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp; tạo môi trường pháp lý đầy đủ, ổn định cho hoạt động quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại cơ quan nhà nước và doanh nghiệp; đảm bảo tôn trọng và nâng cao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp cùng việc tăng cường sự kiểm tra, giám sát của nhà nước trong quản lý, sử dụng vốn và tài sản đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp; đảm bảo doanh nghiệp nhà nước (DNNN) hoạt động theo cơ chế thị trường trong các ngành, nghề kinh doanh theo yêu cầu của Nhà nước (chủ sở hữu).
Bộ trưởng Lê Thành Long cũng nhấn mạnh, việc sửa đổi toàn diện, ban hành luật nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước tương xứng với nguồn vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp, đảm bảo doanh nghiệp nhà nước giữ vai trò chủ đạo, giữ vị trí then chốt trong nền kinh tế; huy động và phát huy hết các nguồn lực của khu vực kinh tế nhà nước nói chung, doanh nghiệp nhà nước nói riêng cho phát triển kinh tế - xã hội.
 |
| Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long trình bày tờ trình tại phiên họp |
Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, nội dung các chính sách của đề nghị xây dựng luật tập trung vào 04 chính sách trọng tâm: đầu tư vốn Nhà nước vào doanh nghiệp; cơ cấu lại vốn Nhà nước tại doanh nghiệp; quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp; quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu.
Trên cơ sở hồ sơ đề nghị xây dựng Luật, Chính phủ đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, đưa dự án Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp (sửa đổi) vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 5 (tháng 5/2023), thông qua tại Kỳ họp thứ 6 (tháng 10/2023).
Thẩm tra dự án luật, Ủy ban Pháp luật và các cơ quan nhận thấy, về cơ bản, 04 nhóm chính sách được Chính phủ đề xuất đã bảo đảm phù hợp với quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước, đã được rà soát để bảo đảm tính thống nhất, tính khả thi. Tuy nhiên, đề nghị tiếp tục nghiên cứu, đánh giá kỹ về từng nội dung cụ thể trong các nhóm chính sách, thể hiện nhất quán các nội dung chính sách được đề xuất trong các quy định của dự thảo Luật, bảo đảm sự đồng bộ giữa nội dung chính sách của dự án Luật với các luật hiện hành.
Cụ thể, về chính sách đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị lưu ý, cân nhắc thận trọng việc sử dụng một số khái niệm mới (vốn đầu tư của chủ sở hữu nhà nước tại doanh nghiệp, vốn của doanh nghiệp...) bảo đảm phù hợp, thống nhất với các luật hiện hành và tinh thần Nghị quyết số 12-NQ/TW; xem xét đánh giá tác động của việc thực thi Luật này sau khi được ban hành gắn với quy định của Luật Doanh nghiệp nhằm xác định chính sách quản lý phù hợp, đặc biệt là việc đầu tư vốn vào các công ty cổ phần, nhất là công ty cổ phần do Nhà nước nắm giữ dưới 50% vốn điều lệ; xác định đúng bản chất kinh tế của nguồn vốn nhà nước sau khi đã đầu tư vào doanh nghiệp; bảo đảm cơ sở pháp lý và công cụ quản lý nguồn thu từ cổ tức, lợi nhuận, thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp theo chủ trương của Đảng và pháp luật về ngân sách nhà nước.
Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh đề nghị cần quy định rõ các nguyên tắc, tiêu chí để giám sát, kiểm tra hoạt động sử dụng, đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp để bảo toàn và bảo đảm sử dụng hiệu quả nguồn vốn nhà nước, tránh sơ hở có thể dẫn đến sai phạm, vi phạm, gây thất thoát nguồn lực của Nhà nước.
Về chính sách cơ cấu lại vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Ủy ban Pháp luật và các cơ quan đề nghị tiếp tục nghiên cứu, làm rõ, đề xuất chính sách cụ thể để bảo đảm thể chế hóa đầy đủ chủ trương đã được đề ra tại Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng “đổi mới cách thức thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp nhà nước, nhất là các biện pháp liên quan đến xác định giá trị quyền sử dụng đất, tài sản cố định, thương hiệu và giá trị truyền thống của doanh nghiệp cổ phần hóa”.
Đối với một số nội dung cụ thể của Chính sách này, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị cần làm rõ cơ chế, nguyên tắc xác định giá thị trường, các căn cứ để xác định hoặc giao Chính phủ quy định về “Giá trị doanh nghiệp phải được định giá lại sát với thị trường thông qua tổ chức có chức năng thẩm định giá và làm cơ sở để xác định giá khởi điểm” để tránh cách hiểu, cách xác định giá thị trường không thống nhất trong giai đoạn vừa qua.
Về chính sách quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp, Ủy ban Pháp luật và các cơ quan đề nghị cân nhắc, làm rõ hơn một số nội dung. Cụ thể, về thẩm quyền huy động vốn, đề nghị nghiên cứu phương án phù hợp, bảo đảm thống nhất với các quy định của các luật hiện hành; Về nguyên tắc phân phối lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp, quy định “Đối với doanh nghiệp quốc phòng, an ninh và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đặc thù tỷ lệ trích Quỹ đầu tư phát triển do Chính phủ quy định cụ thể cho phù hợp trong từng thời kỳ” còn thiếu rõ ràng, chưa có căn cứ xác định lĩnh vực đặc thù, xác định tỷ lệ trích Quỹ, do đó, đề nghị tiếp tục nghiên cứu, làm rõ để có cơ sở thực hiện. Về đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, đề nghị rà soát, bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, yêu cầu của thực tiễn để quy định chặt chẽ, thận trọng, vừa khuyến khích các doanh nghiệp dám nghĩ, dám làm, phù hợp với cơ chế thị trường, vừa bảo đảm cơ chế kiểm soát, tăng cường trách nhiệm của các doanh nghiệp nhà nước, người đại diện vốn nhà nước tại doanh nghiệp; đồng thời, cần có cơ chế xác định rõ các yếu tố khách quan, chủ quan.
Đối với chính sách quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị cân nhắc việc quy định người đại diện phần vốn nhà nước báo cáo, xin ý kiến cơ quan đại diện chủ sở hữu trước khi tham gia ý kiến, biểu quyết, quyết định tại Đại hội đồng cổ đông, cuộc họp của Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên đối với các vấn đề thuộc thẩm quyền của Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên. Quy định này sẽ gây khó khăn cho người đại diện trong thực hiện nhiệm vụ, không phát huy được tính chủ động, sáng tạo, kịp thời, đồng thời tạo gánh nặng, tăng khối lượng công việc, tăng rủi ro, trách nhiệm cho cơ quan đại diện chủ sở hữu hoặc doanh nghiệp khi người đại diện vốn nhà nước gửi xin ý kiến. Do đó, đề nghị nghiên cứu quy định phù hợp để tạo thuận lợi hơn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của các chủ thể này.
Bên cạnh đó, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách, Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh đề nghị cần rà soát, tổng kết thực tiễn để quy định rõ hơn về cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước chuyên trách (Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp); vị trí, vai trò của Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước; vai trò của Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trong quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Trên cơ sở báo cáo thẩm tra, các ý kiến tại phiên họp, kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, UBTVQH đồng ý chủ trương sửa luật này là cấp thiết và đồng ý chủ trương cần phải khẩn trương hoàn chỉnh để trình Quốc hội xem xét lần một vào kỳ họp thứ năm (tháng 5/2023) và thông qua lần hai vào kỳ họp thứ sáu (tháng 10/2023) và cần phải bổ sung vào chương trình để thông qua luật này trong năm 2023.
Tuy nhiên, qua xem xét hồ sơ còn nhiều vấn đề về chính sách chưa đủ rõ, cần bổ sung làm rõ hơn, UBTVQH giao lại cho Chính phủ khẩn trương chuẩn bị hồ sơ dự án Luật để trình UBTVQH xem xét trong các phiên họp tới.
Trong quá trình hoàn chỉnh thì cần nghiên cứu, tiếp thu tối đa ý kiến của các thành viên UBTVQH, ý kiến thẩm tra của các cơ quan Quốc hội, bảo đảm yêu cầu kịp thời điều chỉnh những vấn đề mới mà thực tiễn đặt ra, khắc phục được những tồn tại, hạn chế, bất cập của Luật hiện hành, thể chế hóa đầy đủ các chủ trương mới của Đảng và Quốc hội, nhất là các vấn đề liên quan đến quản lí vốn, cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước, đất đai, quản lý quỹ, đổi mới và phát triển doanh nghiệp và các vấn đề có liên quan.
Tiếp tục tách bạch chức năng quản lý nhà nước và đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với doanh nghiệp; làm rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền, quan hệ phối hợp giữa các chủ thể có liên quan; bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất giữa các luật trong hệ thống pháp luật, kể cả các luật đã được sửa đổi, bổ sung và các luật đang trong quá trình nghiên cứu sửa đổi, bổ sung như: Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Đất đai, Luật Ngân sách nhà nước và các luật có liên quan; bảo đảm không trùng lặp trong điều chỉnh pháp luật nhưng cũng không để trống các lĩnh vực pháp luật điều chỉnh./.