Sửa đổi Luật Đất đai: Tuyệt đối tránh hợp thức hóa các vi phạm

Tiếp tục chương trình Phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 9/2022, 8h00 ngày 22/9, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến lần đầu về dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

"Cố gắng gấp bội mới đáp ứng yêu cầu"

Phát biểu gợi ý một số nội dung thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định việc xây dựng, hoàn thiện dự án Luật Đất đai (sửa đổi) là nhiệm vụ trọng tâm của công tác pháp luật trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. 

Nhấn mạnh trách nhiệm của các cơ quan rất lớn, theo Chủ tịch Quốc hội, kết quả cuối cùng của quá trình xây dựng, thông qua Luật Đất đai là ví dụ sinh động nhất để đánh giá năng lực xây dựng pháp luật của Chính phủ, Quốc hội, các tổ chức, cơ quan hữu quan; đánh giá năng lực thể chế hóa chủ trương của Đảng vào chính sách, pháp luật của Nhà nước; đánh giá năng lực kiến tạo phát triển; năng lực tháo gỡ vướng mắc khó khăn trước đây và không phát sinh những khó khăn, vướng mắc mới; năng lực thể hiện tính công khai, minh bạch trong xây dựng pháp luật. Đây cũng là ví dụ sinh động nhất thể hiện việc thực hiện tốt chủ trương của Trung ương, Đảng trong việc chống tiêu cực, cài cắm lợi ích trong công tác xây dựng pháp luật. 

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật Đất đai phải có sự cố gắng gấp bội mới đáp ứng yêu cầu. Đây là lần đầu thảo luận nhưng đã được cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra chuẩn bị công phu, cụ thể. “Tin tưởng đây là luật khó nhưng không có nghĩa không hoàn thành” - Chủ tịch Quốc hội phát biểu. 

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị, trong quá trình sửa đổi luật phải bám sát các chủ trương của Đảng trong Nghị quyết 18-NQ/TW, từ chủ trương đó thể chế hóa bằng quy phạm pháp luật, chứ không nhắc lại tinh thần và lời văn của Nghị quyết. Qua ý kiến thẩm tra sơ bộ, vẫn còn một số chủ trương lớn tiếp tục cần thể chế hóa.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, những vấn đề đặt ra nhưng chưa đủ độ chín, chưa đúng với tinh thần nghị quyết Trung ương tuyệt đối không đưa vào dự thảo luật, mà chỉ cụ thể hóa những vấn đề đã chín, đã đủ rõ và có quyết sách của Trung ương.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tại phiên họp (Ảnh: Phạm Thắng)

Về quan điểm xây dựng luật, ngoài quan điểm đã nêu trong dự án luật, Tờ trình, Báo cáo thẩm tra, Chủ tịch Quốc hội đề nghị bổ sung vào dự án Luật Đất đai (sửa đổi) và các dự án luật khác bảo đảm nguyên tắc nhất quán trên cơ sở kế thừa các quy định mang tính chất ổn định về pháp luật đất đai qua các thời kỳ, đã được thực tiễn chứng minh là đúng, vận hành thông suốt và được Trung ương khẳng định. Sửa đổi, bổ sung các vướng mắc, bất cập trong thực tiễn nhưng phải đảm bảo tính tổng thể, chiến lược lâu dài, tuyệt đối tránh hợp thức hóa các vi phạm hiện nay.

Chủ tịch Quốc hội yêu cầu cơ quan soạn thảo cần đánh giá kỹ lưỡng, trên tinh thần vì lợi ích quốc gia, dân tộc, quyền và lợi ích hợp pháp của từng chủ thể. Trong quá trình xây dựng luật cần tách bạch quan hệ đất đai mang tính chất công với quan hệ đất đai mang tính chất tư. 

Đối với việc áp dụng pháp luật, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ yêu cầu cơ quan thẩm tra cần xem xét để vừa thể hiện Luật Đất đai vừa là luật căn bản, cơ bản về đất đai nhưng phải tuân thủ nguyên tắc của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong việc áp dụng luật. 

Về vấn đề giá đất và cơ chế tài chính về đất đai, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh đây là vấn đề khó nhất, quy định làm sao để vận hành trong thực tế. Việc bỏ khung giá đất nhưng vẫn có bảng giá đất, vai trò của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, cơ quan tham mưu, cơ quan tư vấn trong việc định giá đất như thế nào… cần được xem xét, nghiên cứu kỹ lưỡng.

Rà soát kỹ lưỡng các luật liên quan

Nêu quan điểm của cơ quan chủ trì thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị trong quá trình soạn thảo cần lưu ý bảo đảm sự phù hợp, tương thích giữa Luật Đất đai và các luật có liên quan, thực hiện mục tiêu của Nghị quyết số 18-NQ/TW là đến năm 2023, hoàn thành sửa đổi Luật Đất đai năm 2013 và một số luật liên quan, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất. Do đó, cần rà soát, đánh giá kỹ hơn về tính tương thích của dự thảo Luật với điều ước quốc tế có liên quan mà nước ta là thành viên; tiếp tục rà soát kỹ các quy định của dự thảo Luật và thể chế hóa đầy đủ, cụ thể hơn các quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp được đề ra tại Nghị quyết số 18-NQ/TW đã được Thường trực Ủy ban Kinh tế nêu cụ thể tại báo cáo thẩm tra sơ bộ. 

Đồng quan điểm Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cũng đề nghị cần rà soát các luật liên quan đến Luật Đất đai và xử lý như thế nào trong trường hợp có sự khác nhau giữa Luật Đất đai với luật khác, xác định thứ tự ưu tiên, nguyên tắc áp dụng pháp luật như thế nào để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Cho biết dự thảo Luật có đến 80/240 điều có quy định giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị xem xét luật hóa tối đa các quy định và giảm bớt các điều giao Chính phủ hướng dẫn để đảm bảo tính cụ thể, tính minh bạch của luật. 

Ngoài ra, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cũng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc để khuyến khích các cơ chế hòa giải trong giải quyết tranh chấp đất đai khác ngoài 2 hình thức quy định như dự thảo Luật; rà soát quy định về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai; trách nhiệm của Ủy ban nhân dân trong việc cung cấp tài liệu liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất.

Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng (Ảnh: Phạm Thắng)

Tham gia thảo luận tại phiên họp, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng bày tỏ đánh giá cao quá trình chuẩn bị rất tích cực, khẩn trương, công phu của cơ quan soạn thảo đối với dự án Luật Đất đai (sửa đổi), đây là sự nỗ lực rất lớn để kịp thời thể chế hóa Nghị quyết 18 của Trung ương. 

Về vấn đề cụ thể, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật cho rằng cần nhận thức và xác định rõ trong Tờ trình của Chính phủ về quan điểm sửa đổi Luật đất đai. "Tờ trình của Chính phủ đã nêu một hệ quan điểm nhưng chưa nêu bật được tính chất quan trọng của Luật Đất đai trong hệ thống pháp luật, chưa làm rõ được yêu cầu trong việc xây dựng Luật đất đai phải đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật như thế nào?" - Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng nói.

Theo Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật, Luật Đất đai là đạo luật quan trọng, phức tạp, có tác động đến mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội đối với hoạt động của tất cả các các tổ chức kinh tế và từng người dân. Có thể nói, đây là đạo luật giữ vai trò trung tâm trong hệ thống pháp luật về đất đai và có mối quan hệ, ảnh hưởng sâu sắc đến việc thực thi chính sách. Do đó, ông cho rằng cần xác định việc sửa đổi toàn diện Luật Đất đai lần này là một sự kiện chính trị pháp lý lớn của đất nước, là một đợt sinh hoạt chính trị để bám sát và thể chế hóa đúng đắn, đầy đủ, kịp thời các chủ trương, đường lối được nêu trong các văn kiện của Đảng./.