 |
| Quang cảnh Hội nghị. |
Ngày 8/10, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức Hội nghị giám sát, xem xét những bất cập và kiến nghị sửa đổi Luật Đất đai năm 2013. Đồng chí Lê Tiến Châu, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam chủ trì Hội nghị.
“Lấy người dân là trung tâm" khi sửa đổi nội dung luật
Báo cáo tóm tắt kết quả giám sát và kiến nghị sửa đổi Luật Đất đai năm 2013, Phó Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam Ngô Sách Thực cho biết, qua thực hiện các quy định của Luật Đất đai gần 10 năm, bên cạnh những ưu điểm thì Luật Đất đai đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. Những hạn chế, bất cập đó xuất phát từ nhiều nguyên nhân, có những nguyên nhân do khâu tổ chức thực hiện, có nguyên nhân là do các quy định của Luật Đất đai hiện hành còn chồng chéo, thiếu chặt chẽ, còn có quy định trong văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai trái với quy định của Luật Đất đai, còn chưa thống nhất với các quy định của các luật có liên quan khác hoặc không phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội của nước ta hiện nay.
Cụ thể, một số quy định của Luật Đất đai năm 2013 chưa tương thích với Hiến pháp năm 2013 và các đạo luật có liên quan; chưa thể chế hóa một số quy định trong Hiến pháp năm 2013; chưa thống nhất, đồng bộ giữa các Luật, còn mâu thuẫn, chồng chéo giữa Luật Đất đai năm 2013 với Bộ luật Dân sự năm 2015, Luật Đầu tư năm 2020, Luật Nhà ở năm 2014 và Luật Kinh doanh bất động sản năm 2014; tính đồng bộ, tính thống nhất trong các quy định của Luật Đất đai về quyền và nghĩa vụ của hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất.
Cùng với đó, còn nhiều bất cập trong trong quy định về thời điểm có hiệu lực của việc chuyển quyền sử dụng đất; thời điểm có hiệu lực của hợp đồng kinh doanh bất động sản nói chung và hợp đồng kinh doanh quyền sử dụng đất nói riêng; hợp đồng về mua bán, tặng cho, đổi, góp vốn, thế chấp nhà ở, chuyển nhượng hợp đồng mua bán nhà ở thương mại… giữa Luật Đất đai, Luật Nhà ở năm 2015 và Luật Kinh doanh bất động sản năm 2013.
Đặc biệt, về giá đất, một trong những nguyên tắc định giá đất là "phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường", nhưng trên thực tế hầu như thoát ly khỏi giá cả thị trường. Điều này dễ dẫn đến bất cập khi thu hồi đất, giá bồi thường quá xa giá thị trường.
Việc tổ chức thực hiện công tác định giá đất cụ thể trong nhiều trường hợp chưa đáp ứng kịp thời tiến độ tính thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tính bồi thường, nguyên nhân chủ yếu do cơ chế và quy trình hành chính trong khâu tổ chức thực hiện giữa Sở Tài nguyên và Môi trường và Sở Tài chính. Cơ chế này đã dẫn đến quy trình hành chính xác định giá đất cụ thể để tính tiền sử dụng đất thiếu tính minh bạch, thiếu tính liên thông, có sơ hở tạo ra cơ chế xin-cho, nhũng nhiễu, dẫn đến thất thu ngân sách nhà nước và ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường kinh doanh.
Từ nội dung giám sát, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đề nghị quá trình tổ chức sửa đổi Luật Đất đai phải bảo đảm quan điểm, mục tiêu, nguyên tắc "lấy người dân là trung tâm" bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân trong các quy định của luật, nhằm hiện thực hóa phương châm: "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng" bảo đảm thực hiện hiệu quả kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực.
Cần bổ sung các quy định xác định rõ, chi tiết việc kiểm soát quyền lực nhà nước đối với các tổ chức và cá nhân thực hiện các quyền đại diện chủ sở hữu về đất đai. Bổ sung xác định rõ các nguyên tắc về công khai, minh bạch, về tham vấn ý kiến nhân dân... trong thực hiện quyền chủ sở hữu và quản lý nhà nước về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, quy trình hình thành giá đất theo thị trường; trong thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm về đất đai…
Thể chế hoá bằng được vai trò của Nhà nước với tư cách người sử dụng đất
 |
| PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến, Giảng viên Đại học Luật Hà Nội phát biểu tại Hội nghị. |
Nêu ý kiến tại Hội nghị, PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến, giảng viên Đại học Luật Hà Nội bày tỏ, Luật Đất đai năm 2013 đã hoàn thành được sứ mệnh lịch sử, đóng góp quan trọng vào thành tựu phát triển kinh tế bền vững thời gian qua. Tuy nhiên, do điều kiện phát triển kinh tế - xã hội có những bất cập cho nên sửa đổi Luật Đất đai mà không xem xét đạo luật khác thì chưa chắc tìm được ra nguyên nhân của những bất cập bởi Luật Đất đai còn liên quan đến Luật Nhà ở, Luật Đầu tư, Luật Quy hoạch…. Cho nên đây là câu chuyện cần phải sửa tổng thể.
PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến đề nghị, trong việc sửa luật lần này cần làm rõ nội hàm, vai trò của Nhà nước trong vấn đề sở hữu. Đặc biệt, hiện nay tiêu cực liên quan đến đất công, đất giao cho các doanh nghiệp, các tổ chức của Nhà nước hiện nay sử dụng rất lãng phí. Việc chuyển nhượng, tham nhũng tiêu cực xuất hiện chủ yếu ở loại đất này. Do đó cần thể chế hoá bằng được vai trò của Nhà nước với tư cách người sử dụng đất. Nhà nước cũng phải công bằng, bình đẳng như các đối tượng sử dụng đất khác.
GS.TS Võ Khánh Vinh, nguyên Giám đốc Học viện Khoa học Xã hội chia sẻ, nếu chúng ta vừa sửa đổi Hiến pháp, vừa ban hành Luật Đất đai thì sẽ gây ra sự chồng chéo. Nếu có thể nên sửa đổi Luật Đất đai trước sau đó mới ban hành Hiến pháp. Luật Đất đai năm 2013 cũng đã cụ thể hóa đất đai là sở hữu toàn dân. Đây là tư tưởng rất quan trọng. “Đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia, là nguồn lực quan trọng để phát triển đất nước, vậy chúng ta đã cụ thể hóa Luật Đất đai theo tư tưởng này chưa? Chúng ta mới ưu tiên việc là quản lý Nhà nước, trong đó chủ yếu nói đến vai trò của hành pháp là chính” - GS.TS Võ Khánh Vinh nói.
Nhiều ý kiến đại biểu đều khẳng định cần phải bổ sung vào báo cáo nội dung đất đai là tài nguyên vô cùng quan trọng và hết sức đặc biệt, quản lý tài nguyên đất đai tốt đồng nghĩa với việc tạo ra nguồn lực phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh của đất nước. Quan điểm tiếp cận khi xây dựng pháp luật về đất đai là xác định đất đai vừa là tài sản, vừa là tài nguyên đặc biệt quan trọng để chúng ta đề ra những quy định để vừa bảo vệ, quản lý giữ gìn tài sản bền vững, vừa tạo cơ chế để khai thác, phát huy hiệu quả trên cơ sở cân bằng lợi ích giữa các chủ thể có liên quan.
Tại Hội nghị, các đại biểu còn tập trung thảo luận quy định về cải cách thủ tục hành chính trong quản lý đất đai như quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; vấn đề giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất; giá thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, giải quyết tranh chấp về đất đai nhằm đảm bảo cân bằng lợi ích giữa các bên; các quy định về quyền sử dụng đất đai của các cộng đồng dân tộc thiểu số…
Tiếp thu ý kiến của đại biểu tham dự Hội nghị, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam Lê Tiến Châu khẳng định đây là những ý kiến đóng góp cụ thể, có căn cứ xác thực. Nhiều quy định của Luật Đất đai 2013 chưa tương thích, đồng bộ với nhiều quy định của luật khác, nhiều văn bản chưa đáp ứng nhu cầu thực tế, từ đó tạo điều kiện cho nhiều cá nhân trục lợi, theo thống kê thì gần 70% đơn khiếu nại, tố cáo là liên quan tới lĩnh vực đất đai.
 |
Phó Chủ tịch - Tổng thư ký Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam
Lê Tiến Châu phát biểu tại Hội nghị. |
Theo Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Lê Tiến Châu, đa số ý kiến đại biểu đều khẳng định cần phải bổ sung vào báo cáo nội dung đất đai là tài nguyên vô cùng quan trọng và hết sức đặc biệt, quản lý tài nguyên đất đai tốt đồng nghĩa với việc tạo ra nguồn lực phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh của đất nước. Quan điểm tiếp cận khi xây dựng pháp luật về đất đai là xác định đất đai vừa là tài sản, vừa là tài nguyên đặc biệt quan trọng để chúng ta để ra những quy định để vừa bảo vệ, quản lý giữ gìn tài sản bền vững, vừa tạo cơ chế để khai thác, phát huy hiệu quả trên cơ sở cân bằng lợi ích giữa các chủ thể có liên quan.
Cũng theo Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Lê Tiến Châu, Luật Đất đai 2013 chưa có quy định cụ thể, rõ ràng và một cơ chế pháp lý hữu hiệu để thực hiện tích tụ, tập trung đất đai nên chưa thu hút được người dân và doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, giá thành và năng suất lao động trong lĩnh vực nông nghiệp còn thấp so với các lĩnh vực khác. Do đó, kiến nghị cần nghiên cứu, thiết kế cơ chế pháp lý đảm bảo tính chặt chẽ, hiệu quả để tích tụ, tập trung đất đai hiệu quả. Đây là mong muốn rất lớn của các tầng lớp nhân dân và doanh nghiệp.
Nhắc tới thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai còn rườm rà, gây cản trở cho quá trình sản xuất, đầu tư, kinh doanh và các hoạt động khác của nhân dân, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Lê Tiến Châu đề nghị cần rà soát, sửa đổi ngay các quy định để đảm bảo thủ tục hành chính về đất đai nhanh, gọn và thông thoáng hơn; đồng thời cần có quy định ràng buộc trách nhiệm giải trình và đảm bảo đồng thuận của cộng đồng dân cư đối với nội dung như lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, thu hồi đất... đều thông qua ý kiến trước khi phê duyệt…/.