Ngày 12 tháng 5 hằng năm được Hội đồng Điều dưỡng thế giới (ICN) chọn làm Ngày Quốc tế Điều dưỡng để tưởng nhớ công lao của bà Florence Nightingale (1820 – 1910) – người khai sinh ra Ngành Điều dưỡng và có nhiều công lao trong việc xây dựng Ngành này. Bà là người đầu tiên đặt nền tảng về vệ sinh trong các cơ sở y tế, khẳng định tầm quan trọng của Người điều dưỡng trong việc chăm sóc sức khỏe người bệnh. Bà đã trở thành người mẹ tinh thần của Ngành Điều dưỡng thế giới.
Để ghi nhận và tôn vinh giá trị nghề nghiệp cũng như những đóng góp quan trọng của người điều dưỡng, ngay từ năm 1965, Hội đồng Điều dưỡng Quốc tế (ICN) đã chọn ngày 12 tháng 5 hằng năm (là ngày sinh của bà Florence Nightingale – người đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển của ngành điều dưỡng hiện đại) là ngày "Quốc tế Điều dưỡng" kèm theo thông điệp cho mỗi năm để các quốc gia cùng hưởng ứng và hành động. Năm nay, ICN đưa ra thông điệp "Điều dưỡng của chúng ta, tương lai của chúng ta. Hiệu quả kinh tế của chăm sóc điều dưỡng - Our Nurses, Our Future. Economic power of Care".
 |
| Điều dưỡng viên là người có đóng góp quan trọng vào kết quả và quá trình điều trị cho người bệnh. Ảnh: TL |
TS. Vương Ánh Dương, Phó Cục trưởng Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, thông điệp nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đầu tư vào công tác điều dưỡng như một biện pháp chiến lược để mang lại lợi ích kinh tế và xã hội. Thông điệp này không chỉ đề cao giá trị của nghề điều dưỡng trong việc xây dựng một xã hội khỏe mạnh mà còn thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Thông điệp kêu gọi thay đổi quan niệm, chính sách hiện tại để nhận thức rõ hơn về lợi ích kinh tế mà đầu tư đầy đủ vào công tác điều dưỡng có thể mang lại, nhất là sau những bài học rút ra từ đại dịch COVID-19 và những thách thức toàn cầu khác như xung đột, khủng hoảng khí hậu, bất ổn tài chính.
Thông điệp này cũng nhấn mạnh rằng, mặc dù điều dưỡng là một trong các trụ cột của hệ thống chăm sóc sức khỏe, tuy nhiên họ thường xuyên phải đối mặt với những hạn chế tài chính và đánh giá của xã hội còn thấp. Do đó, việc đầu tư chiến lược vào nghề điều dưỡng không chỉ là một nghĩa vụ đạo đức mà còn là một chiến lược kinh tế thông minh, nhằm mục đích xây dựng một tương lai bền vững hơn cho hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn cầu.
Tại Việt Nam, những năm qua, được sự quan tâm của Bộ Y tế và các địa phương, ngành điều dưỡng đã có những tiến bộ đáng tự hào. Trong vòng 30 năm chúng ta đã nâng cấp đào tạo điều dưỡng lên bốn cấp trình độ: cao đẳng, đại học, thạc sĩ/chuyên khoa I và từ 2019 đã đào tạo tiến sĩ điều dưỡng trong nước. Chức năng và phạm vi hoạt động chuyên môn của điều dưỡng đã được mở rộng.
Hệ thống quản lý điều dưỡng đã được thành lập từ Bộ Y tế tới các Sở Y tế, các bệnh viện và tới tận các khoa phòng. Người bệnh được thụ hưởng các dịch vụ chăm sóc ngày càng có chất lượng. Nhưng so với các nước khu vực như Thái Lan, Singapore, Philippines, Malaysia, công tác điều dưỡng ở nước ta cần phải tiếp tục được quan tâm đầu tư nhiều hơn để rút ngắn khoảng cách với điều dưỡng các nước.
Tại Lễ Kỷ niệm Ngày Quốc tế Điều dưỡng năm 2023, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn từng khẳng định: dịch vụ do người điều dưỡng, hộ sinh cung cấp ngày càng góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe người dân và nâng cao vị thế nghề nghiệp, hình ảnh của người điều dưỡng, hộ sinh.
Tuy nhiên, lãnh đạo Bộ Y tế cũng nêu rõ, hiện tại công tác điều dưỡng đang đối diện với nhiều khó khăn, thách thức: Nhiều nơi còn quan niệm cho rằng "nghề điều dưỡng là nghề phục vụ, điều dưỡng chỉ là người làm theo y lệnh của bác sỹ". Nguồn nhân lực điều dưỡng thiếu nhiều về số lượng và năng lực chuyên môn thấp hơn so với nhiều nước trong khu vực. Công tác chăm sóc người bệnh tại các cơ sở y tế còn phụ thuộc nhiều vào người nhà người bệnh.
Thạc sĩ Phạm Ðức Mục, Chủ tịch Hiệp hội Ðiều dưỡng Việt Nam chia sẻ, quan niệm "điều dưỡng là cánh tay phải, là cánh tay nối dài của bác sĩ" đã cũ, không còn phù hợp. Thiên chức nghề nghiệp của điều dưỡng là trợ giúp người bệnh cả về thể chất và tinh thần. Bản chất của hoạt động khám, chữa bệnh là hợp tác giữa các ngành nghề liên quan. Hệ thống của bác sĩ đã có quá trình phát triển lâu dài, còn hệ thống của điều dưỡng mới bắt đầu phát triển, vì vậy rất mong được các bác sĩ hỗ trợ và nhìn nhận điều dưỡng là người cộng tác đặc biệt của bác sĩ.
Công việc của điều dưỡng luôn gắn với phương châm "Sức khỏe và sự hài lòng của người bệnh mỗi ngày là hạnh phúc của người điều dưỡng mỗi ngày"; sự hồi phục và sự an toàn của người bệnh là niềm vui của người điều dưỡng. Kết quả nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy, một ngày điều dưỡng phải thực hiện tới hơn 100 đầu công việc, do họ được giao nhiều công việc hành chính không phải chăm sóc người bệnh trực tiếp. Như vậy, hoạt động chuyên môn của điều dưỡng có phạm vi rất rộng, chứ không bó hẹp trong việc thực hiện y lệnh bác sĩ…
 |
| Nghề điều dưỡng - công việc lặng thầm nhưng đầy cao cả. Ảnh: TN |
Trong tất cả các hệ thống y tế trên toàn cầu, điều dưỡng luôn là lực lượng cán bộ y tế đông nhất (chiếm khoảng 59%). Dịch vụ do điều dưỡng và hộ sinh cung cấp nhiều nhất, thường xuyên nhất, liên tục nhất. Nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công bố cho thấy 88% thời gian người bệnh của khoa chăm sóc tích cực được tiếp xúc với nhân viên y tế là điều dưỡng, chỉ có 12% thời gian người bệnh được tiếp xúc với bác sĩ và các nghề khác. WHO khẳng định dịch vụ do điều dưỡng, hộ sinh cung cấp là một trong những trụ cột của hệ thống dịch vụ y tế; dịch vụ điều dưỡng được cung cấp 24/24 giờ và 7/7 ngày trong tuần. Việt Nam là một trong các quốc gia có mật độ điều dưỡng/vạn dân thuộc nhóm thấp nhất, mới bằng 1/8 các quốc gia phát triển; so với mục tiêu phấn đấu đạt 25 điều dưỡng/vạn dân vào năm 2025 thì đến nay mới đạt 60%. Thiếu điều dưỡng thì người bệnh sẽ thiệt thòi.
Thạc sĩ Phạm Ðức Mục cho biết, nhìn lại cuộc chiến phòng chống đại dịch COVID-19, có bốn vấn đề cần chú ý từ góc độ điều dưỡng là: nhân lực điều dưỡng không đủ; thiếu điều dưỡng chuyên khoa; người bệnh nặng và tử vong chưa được chăm sóc đầy đủ; điều dưỡng là lực lượng tuyến đầu dễ bị tổn thương. Ðây là bài học đắt giá để ngành y tế đưa ra chiến lược khắc phục trong thời gian tới.
Thách thức lớn của các hệ thống y tế là sự gia tăng chi phí chăm sóc sức khỏe, không chỉ do nguyên nhân gánh nặng bệnh tật làm gia tăng nhu cầu chăm sóc y tế mà còn có nhiều yếu tố khác như: tăng sử dụng vật tư y tế đắt tiền, tăng áp dụng kỹ thuật cao, tăng chi phí đơn thuốc và tăng chi phí ngoài y tế. Vì vậy, WHO khuyến cáo các nhà hoạch định chính sách y tế cần định hướng lại lĩnh vực đầu tư để tái cấu trúc hệ thống y tế, bảo đảm hiệu quả chi phí trong chăm sóc sức khỏe. Dịch vụ chăm sóc sức khỏe do điều dưỡng, hộ sinh cung cấp trực tiếp liên quan tới chất lượng khám chữa bệnh và an toàn người bệnh, là xương sống của hệ thống dịch vụ y tế nhưng đầu tư lại chưa tương xứng đang phổ biến ở khắp mọi nơi và ở mọi cấp của hệ thống y tế, ảnh hưởng tới chất lượng chăm sóc người bệnh. Thiếu điều dưỡng là một trong nguyên nhân làm gia tăng bạo hành trong y tế vì dịch vụ không được cung cấp kịp thời làm người bệnh, người nhà người bệnh bức xúc...
WHO cũng khuyến nghị các nhà hoạch định chính sách y tế cần tăng cường đầu tư cho điều dưỡng, hộ sinh trong cả ba lĩnh vực là: giáo dục, việc làm và trao quyền cho điều dưỡng tham gia vào hoạch định chính sách y tế. Như vậy, đầu tư cho điều dưỡng là đầu tư cho sức khỏe, đầu tư cho người bệnh, đầu tư cho tương lai của chúng ta.
Có thể nói rằng, “Điều dưỡng” – hai từ thân thương và quen thuộc cho những người đã từng đến khám chữa bệnh tại bệnh viện hoặc cơ sở y tế. Trong hệ thống y tế, lực lượng điều dưỡng đóng vai trò quan trọng khi là người tham gia vào quá trình điều trị và phục hồi chức năng cho người bệnh. Bên cạnh bác sĩ điều trị, họ là người chăm sóc toàn diện về thể chất lẫn tinh thần cho người bệnh từ lúc nhập viện cho tới khi khỏe mạnh và được xuất viện.
Để kết quả điều trị người bệnh được tốt nhất không thể thiếu được vai trò của người điều dưỡng, từ khi bác sĩ ra phác đồ điều trị trên giấy đến khi nó đến được với người bệnh là cả một quá trình mà không ai khác đó chính là công việc do người điều dưỡng đảm nhiệm. Trước việc phải hàng ngày tiếp xúc với những nỗi đau, những trăn trở của người bệnh, niềm vui lớn nhất mà người điều dưỡng nhận được có lẽ là cơ hội được tạo ra sự khác biệt trong cuộc sống của người bệnh, người nhà người bệnh theo hướng tích cực hơn, giúp họ vượt qua những giai đoạn khó khăn và chiến thắng bệnh tật.
Những bông hoa lặng thầm tỏa hương, những người mang trong mình trọng trách của một điều dưỡng vẫn hàng ngày giữ cho những cánh hoa của niềm tin và tình yêu với nghề luôn tươi thắm. Dù công việc thầm lặng và nhiều áp lực, nhưng sự thấu hiểu và tình yêu thương con người sẽ luôn là động lực giúp mỗi điều dưỡng nhận thấy được sứ mệnh của mình trong việc chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân. Những kỳ tích mới sẽ lại xuất hiện, những cống hiến thầm lặng sẽ được ghi nhận bằng sự hồi phục sức khỏe của người bệnh. Và rồi, nụ cười sẽ lại rạng rỡ hơn trên gương mặt của những người điều dưỡng tận tâm và không ngừng nỗ lực vì người bệnh của mình.
Tiếp nối truyền thống ngọn đèn Nightingale – Ngọn đèn bất tử về Ngành điều dưỡng, thế hệ điều dưỡng Việt Nam sẽ luôn ý thức nghề y là một nghề đặc biệt, đào tạo lâu dài, trách nhiệm cao, tình yêu thương và cảm thông thật sự đối với người bệnh./.