Xây dựng Trung tâm Dữ liệu quốc gia thực sự trở thành “trái tim” của nền kinh tế dữ liệu, của xã hội dữ liệu

Chiều 29/12, tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tới thăm và làm việc tại Trung tâm dữ liệu quốc gia.

Cùng đi có các đồng chí: Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an; Nguyễn Chí Dũng, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; Phạm Gia Túc, Ủy viên Trung ương Đảng, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng; Nguyễn Thanh Nghị, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách và Chiến lược Trung ương; Nguyễn Văn Thắng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tài Chính; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an; Lãnh đạo các Bộ, ngành liên quan.

Báo cáo của đồng chí Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia cho biết, thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, Bộ Công an đã quyết liệt chỉ đạo Trung tâm Dữ liệu quốc gia triển khai các nhiệm vụ với quyết tâm rất cao, nỗ lực rất lớn, làm việc “24/7”, “3 ca, 4 kíp”, đưa Trung tâm Dữ liệu quốc gia số 1 khai trương vào ngày 18/8/2025 (sớm hơn 04 tháng so với chỉ đạo của Chính phủ). Đây là trung tâm dữ liệu đầu tiên tại Đông Nam Á đạt đồng thời các tiêu chuẩn cao nhất thế giới, đảm bảo khả năng hoạt động liên tục và an toàn tuyệt đối. Trung tâm Dữ liệu quốc gia số 1 tự hào là một trong 14 công trình quan trọng liên quan đến An ninh quốc gia, được bảo vệ nghiêm ngặt bởi hệ thống an ninh vật lý 10 lớp hiện đại và giám sát an ninh mạng 24/7.

Trung tâm được thành lập và chính thức ra mắt vào ngày 25/02/2025. Đây là bước đột phá quan trọng, đưa Việt Nam lần đầu tiên có một đơn vị chuyên trách trực thuộc Bộ Công an thực hiện chức năng quản lý, điều phối nhà nước về dữ liệu. Trung tâm được xác định vị trí trung tâm, then chốt, đóng vai trò là “bộ não” và “trái tim” của quá trình chuyển đổi số quốc gia.

Đến nay, Trung tâm đã tham mưu ban hành 04 Nghị định và 04 Quyết định hướng dẫn thi hành, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho việc quản trị và khai thác dữ liệu. Đã hoàn thành đồng bộ lượng lớn dữ liệu về Kho dữ liệu tổng hợp, bao gồm: 157 triệu dữ liệu từ 16 CSDL quốc gia/Chuyên ngành. Đây là nguồn nguyên liệu quý giá phục vụ quản lý nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội.

Trung tâm cũng đã phối hợp với Văn phòng Chính phủ tái cấu trúc quy trình cho 82 nhóm thủ tục hành chính. Cổng Dịch vụ công quốc gia đang được dịch chuyển và vận hành tập trung tại Trung tâm theo hướng trở thành “điểm một cửa số tập trung duy nhất”, giúp đơn giản hóa thủ tục dựa trên dữ liệu sẵn có, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm.

Trung tâm Sáng tạo, khai thác dữ liệu và nghiên cứu các nền tảng chiến lược và sẵn sàng triển khai trong năm 2026 như: Sàn Dữ liệu, Công nghệ chuỗi khối, Trợ lý ảo quốc gia…

Bên cạnh những kết quả đạt được, Trung tâm Dữ liệu quốc gia vẫn đang đối mặt với một số khó khăn, thách thức như vẫn còn “điểm nghẽn” về làm chủ công nghệ lõi, đặc biệt là công nghệ có quyền đối với đám mây (Cloud), Công nghệ chuỗi khối (Blockchain), Trí tuệ nhân tạo (AI), Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM); “điểm nghẽn” về thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khai thác dữ liệu với cơ chế đột phá trong việc xây dựng Trung tâm trở thành nơi ươm tạo quốc gia về KHCN, ĐMST đặc biệt là trong lĩnh vực dữ liệu, trí tuệ nhân tạo. Hình thành nền kinh tế dữ liệu trong đó tập trung là Sàn Dữ liệu; chưa có bài toán tổng thể về quản lý định danh, xác thực và truy xuất nguồn gốc hàng hóa ở quy mô quốc gia. Công tác này vẫn đang được các bộ, ngành, địa phương triển khai phân tán, cát cứ, thiếu nền tảng tập trung, thống nhất dựa trên dữ liệu quốc gia, dẫn đến hiệu quả quản lý, giám sát và khai thác dữ liệu chưa cao.

Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia cũng cho biết, một trong những điểm nghẽn lớn hiện nay trong công tác quản lý nhà nước về dữ liệu, phòng, chống tội phạm và bảo đảm an ninh, chủ quyền dữ liệu là chưa hình thành được một hệ lực lượng xuyên suốt, thống nhất, chính quy và tinh nhuệ để tổ chức thực thi hiệu quả trên phạm vi toàn quốc. Về pháp lý và định mức đơn giá, hiện tại, Việt Nam chưa có hệ thống định mức, đơn giá xây dựng chuyên biệt cho các hạng mục đặc thù của Trung tâm dữ liệu hiện đại. Việc buộc phải áp dụng định mức xây dựng dân dụng thông thường gây nhiều khó khăn và rủi ro pháp lý trong việc lập, thẩm định và phê duyệt tổng mức đầu tư. Dự án đang thiếu hụt nghiêm trọng nguồn cung nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là đội ngũ kỹ sư, công nhân lành nghề, am hiểu về thi công Trung tâm dữ liệu (hệ thống M&E tiêu chuẩn cao). Ngoài ra, giá vật tư, vật liệu xây dựng, máy móc, thiết bị tăng cao, thời gian giao hàng kéo dài, sự đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu đối với các thiết bị công nghệ cao, và điều kiện thời tiết mưa nhiều cũng gây trở ngại cho tiến độ...

Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc, Tổng Bí thư cho biết, qua báo cáo và thực tế kiểm tra công tác, rất ấn tượng với những kết quả đã đạt được. Từ một chủ trương lớn, mới và khó, Trung tâm dữ liệu Quốc gia đã được triển khai xây dựng với tinh thần chủ động, quyết liệt, sáng tạo, thần tốc, vượt qua nhiều khó khăn về thể chế, công nghệ, tổ chức bộ máy, nguồn nhân lực và điều kiện triển khai thực tế. Chỉ trong thời gian ngắn đã hoàn thành xây dựng một hạ tầng dữ liệu hiện đại, an toàn cao nhất và tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng; đã bước đầu hình thành khuôn khổ pháp lý cần thiết; từng bước làm chủ và triển khai một số nền tảng, công nghệ quan trọng; tổ chức tích hợp những cơ sở dữ liệu nền tảng, phục vụ cải cách thủ tục hành chính, phục vụ người dân, doanh nghiệp và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Quá trình xây dựng Trung tâm cho thấy quyết tâm chính trị cao, tư duy đổi mới, cách làm mạnh mẽ và năng lực tổ chức thực hiện hiệu quả, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung của đất nước; cũng cho thấy sự phối hợp chặt chẽ, trách nhiệm giữa Bộ Công an với các bộ, ngành liên quan; sự nỗ lực, cố gắng của các doanh nghiệp tham gia xây dựng, góp phần bảo đảm tiến độ và chất lượng các công việc, đưa Trung tâm vào hoạt động theo đúng kế hoạch.

Tổng Bí thư khẳng định, việc hoàn thành xây dựng và đưa vào vận hành Trung tâm dữ liệu quốc gia số 1 đã đặt nền móng quan trọng cho hạ tầng dữ liệu của quốc gia, sẽ góp phần thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số quốc gia trong thời gian tới.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Ban chỉ đạo Nghị quyết 57 Trung ương, Tổng Bí thư ghi nhận sự nỗ lực, cố gắng vượt bậc và biểu dương kết quả, thành tích mà Bộ Công an, các Bộ, ngành liên quan và toàn thể cán bộ, chiến sĩ tại Trung tâm Dữ liệu quốc gia đã đạt được trong xây dựng và vận hành Trung tâm Dữ liệu quốc gia số 1 thời gian qua.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, chúng ta đang bước vào một giai đoạn phát triển mới của đất nước. Để hiện thực hoá 2 mục tiêu 100 năm đã đề ra, không còn con đường nào khác là phải tăng tốc, bứt phá mạnh mẽ và phát triển bền vững dựa trên động lực chủ yếu là khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Trong phương thức phát triển mới này, dữ liệu trở thành một nguồn lực chiến lược, một loại tài nguyên mới, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với năng lực quản trị quốc gia, sức cạnh tranh của nền kinh tế và chất lượng đời sống của nhân dân. Trung tâm Dữ liệu quốc gia vừa là nơi lưu trữ dữ liệu, vừa là công cụ để phân tích, khai thác biến dữ liệu thành sản phẩm, dịch vụ phục vụ nhu cầu xã hội. Việc xây dựng Trung tâm Dữ liệu quốc gia không chỉ là xây dựng một công trình kỹ thuật, mà là xây dựng nền tảng hạ tầng dữ liệu tin cậy của quốc gia, là nơi hội tụ, kết nối và lan toả giá trị của dữ liệu, phục vụ hoạch định chính sách, quản lý điều hành, phát triển kinh tế, bảo đảm quốc phòng, an ninh và phục vụ Nhân dân ngày càng tốt hơn.

Tổng Bí thư nêu rõ, với yêu cầu như vậy, kết quả xây dựng Trung tâm Dữ liệu quốc gia số 1 vừa qua mới chỉ là bước đầu. Để tiếp tục phát huy giá trị của Trung tâm Dữ liệu quốc gia, Tổng Bí thư yêu cầu cần đẩy mạnh chuyển đổi từ giai đoạn xây dựng sang giai đoạn khai thác tạo ra giá trị, đóng góp thiết thực vào các mục tiêu phát triển đất nước.

Tổng Bí thư yêu cầu xây dựng Trung tâm Dữ liệu quốc gia thực sự trở thành “trái tim” của nền kinh tế dữ liệu; của xã hội dữ liệu, là “bộ não” phục vụ trực tiếp, hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của Đảng, Nhà nước và hoạt động của toàn xã hội. Trên cơ sở kết quả xây dựng, hoàn thiện Trung tâm Dữ liệu quốc gia số 1, tiếp tục triển khai các Trung tâm Dữ liệu quốc gia tiếp theo theo kế hoạch, góp phần hoàn thiện mạng lưới hạ tầng dữ liệu tin cậy của quốc gia. “Đây là công việc “quốc gia”, là trách nhiệm chung của cả hệ thống chính trị, chứ không phải riêng của một cơ quan hay một lực lượng nào. Bộ Công an được giao nhiệm vụ quản lý Nhà nước về dữ liệu và giúp Chính phủ quản lý, vận hành Trung tâm” - Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Tổng Bí thư yêu cầu đẩy nhanh công tác tạo lập, kết nối dữ liệu, chuẩn hoá, làm sạch, quản trị dữ liệu và khai thác, phát huy giá trị của dữ liệu. Phải hình thành Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia trong quý I/2026 từ các kho dữ liệu liên quan. Đảm bảo tất cả dữ liệu tích hợp tuân thủ nguyên tắc “đúng, đủ, sạch, sống, thống nhất, kết nối và dùng chung”, khắc phục triệt để tình trạng phân tán, cát cứ dữ liệu.

Cùng với tạo lập dữ liệu, cần đẩy nhanh việc khai thác dữ liệu, sáng tạo giá trị từ dữ liệu. Ứng dụng ngay dữ liệu để triển khai Cổng Dịch vụ công quốc gia trở thành “điểm một cửa số duy nhất” trên nền tảng Trung tâm Dữ liệu quốc gia. Đảm bảo làm sao 100% các dịch vụ công toàn trình đủ điều kiện trong tổng số các dịch vụ công trực tuyến, tạo thuận lợi tối đa cho người dân và doanh nghiệp. Khẩn trương triển khai đưa vào hoạt động Sàn dữ liệu quốc gia trong quý II/2026. Hình thành và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo dữ liệu, gắn Trung tâm Dữ liệu quốc gia với nghiên cứu khoa học, khởi nghiệp sáng tạo, đầu tư, phát triển kinh tế dữ liệu, để dữ liệu thực sự trở thành động lực phát triển mới.

Tổng Bí thư cũng yêu cầu tập trung nghiên cứu làm chủ các công nghệ lõi, công nghệ chiến lược, nhất là công nghệ điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo, chuỗi khối và các nền tảng dữ liệu dùng chung; từng bước nâng cao năng lực tự chủ, giảm phụ thuộc vào nước ngoài, bảo đảm chủ quyền số quốc gia.

Lưu ý phải đặt yêu cầu bảo đảm an ninh, an toàn dữ liệu ở mức cao nhất, Tổng Bí thư nhấn mạnh, dữ liệu quốc gia là tài sản chiến lược, gắn liền với chủ quyền quốc gia, an ninh quốc gia và quyền lợi của Nhân dân. Vì vậy, an ninh mạng, an ninh thông tin, an ninh dữ liệu phải là yêu cầu xuyên suốt, nghiêm ngặt, mang tính kỷ luật thép của lực lượng vũ trang; không được phép có sơ hở, không được phép chủ quan; không đánh đổi an ninh, an toàn lấy tiện lợi hay tốc độ để hoàn thành các công việc.

Nội dung quan trọng được Tổng Bí thư lưu ý phải đặc biệt coi trọng yếu tố con người. Xây dựng đội ngũ cán bộ Trung tâm Dữ liệu quốc gia vừa giỏi về chuyên môn, vừa vững vàng về bản lĩnh chính trị, trong sáng về đạo đức nghề nghiệp, có tinh thần phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân. Có cơ chế, chính sách đặc thù để thu hút, trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhất là nhân sự vận hành tại các vị trí trọng yếu, cốt lõi như Tổng công trình sư, Kiến trúc sư trưởng. Tăng cường hợp tác quốc tế và với các tập đoàn lớn để chuyển giao công nghệ cốt lõi và xây dựng kế hoạch đào tạo cán bộ.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, nhiệm vụ của Trung tâm Dữ liệu quốc gia trong thời gian tới là rất quan trọng - rất nặng nề, rất khó khăn, nhưng cũng rất vinh dự, tự hào. Tổng Bí thư mong mỗi cán bộ, chiến sỹ, kỹ sư, người lao động của Trung tâm Dữ liệu quốc gia luôn ý thức sâu sắc đang làm một công việc rất mới, rất khó, nhưng có ý nghĩa chiến lược đối với tương lai đất nước. “Mỗi dòng dữ liệu được chuẩn hoá, mỗi hệ thống được vận hành an toàn, mỗi nền tảng được khai thác hiệu quả đều góp phần làm cho Nhà nước quả lý tốt hơn, kinh tế phát triển mạnh hơn, người dân được phục vụ tốt hơn. Đảng, Nhà nước và Nhân dân đặt trọn niềm tin vào các đồng chí” - Tổng Bí thư  bày tỏ tin tưởng./.