Nhân kỷ niệm 139 năm ngày mất của nhà yêu nước, nhà sử học, nhà văn hóa và khoa học của Việt Nam trong thế kỷ thứ XIX Phạm Thận Duật (29/11/1885), Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật lần thứ XXIV cũng được trao cho những luận án tiến sĩ khoa học lịch sử xuất sắc nhất.
Danh nhân Phạm Thận Duật (1825 - 1885) là người thôn Yên Mô Thượng, xã Yên Mạc, Yên Mô, Ninh Bình. Năm 1850, ông đỗ cử nhân và nhậm chức Giáo thụ phủ Đoan Hùng rồi làm Tri châu Tuần Giáo. Dưới triều đại vua Tự Đức, ông đã đảm nhiệm nhiều trọng trách.
 |
| PGS.TS Trần Đức Cường, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam trao giải Nhất cho Tiến sĩ Trương Thị Hải, Viện Sử học Việt Nam. |
Năm 1885, Pháp đánh chiếm kinh thành Huế; ông cùng Tôn Thất Thuyết phò vua Hàm Nghi ra Quảng Trị. Nhận lệnh của vua Hàm Nghi, ông thảo chiếu Cần Vương kêu gọi các sĩ phu và nhân dân đứng lên chống Pháp. Lĩnh chức Khâm sai đại thần ra Bắc để chiêu tập nghĩa sĩ Cần Vương, ông bị Pháp bắt đưa đi tù ở Côn Đảo. Ngày 29/11/1885, trên đường đày từ Côn Đảo đến đảo Tahiti, ông đã hy sinh.
Phát biểu tại sự kiện, bà Trịnh Thị Liên, Phó Chủ tịch Quỹ Giải thưởng Phạm Thận Duật cho biết: “Sự kiện gợi nhắc chúng ta nhớ đến những ông đồ già, những nhà khoa bảng, đến giới trí thức tinh hoa của các triều đại phong kiến Việt Nam, mà gần nhất là triều Nguyễn vào cuối thế kỷ XIX - giai đoạn mà nhân vật Phạm Thận Duật xuất hiện và đi vào dòng chảy lịch sử dân tộc...”.
Cũng theo bà Trịnh Thị Liên, giải thưởng Phạm Thận Duật nhằm tôn vinh một danh nhân, một chí sĩ yêu nước, người có đóng góp trên nhiều lĩnh vực, từ thủy lợi, kinh tế, đến giáo dục, ngoại giao, sử học, quân sự.
Từ năm 2000, với sự tài trợ của Quỹ Giải thưởng Phạm Thận Duật, Giải thưởng Sử học mang tên danh nhân này đã trở thành giải thưởng đầu tiên được trao trong lĩnh vực sử học ở Việt Nam. Đây cũng là giải thưởng chính thức và duy nhất của Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, có phạm vi toàn quốc. Qua 23 mùa tổ chức, Giải thưởng đã tôn vinh, trao giải cho 125 tiến sĩ.
Năm nay, trong lễ tưởng niệm 139 năm ngày mất của danh nhân Phạm Thận Duật, Lễ trao Giải thưởng Phạm Thận Duật đã trao giải cho 6 luận án tiến sĩ sử học xuất sắc nhất. Theo đó, Luận án “Bưu chính ở Bắc Kỳ từ năm 1897 đến năm 1929" của Tiến sĩ Trương Thị Hải, Viện Sử học Việt Nam đã vinh dự nhận giải Nhất. Hai giải Nhì được dành cho luận án “Binh chế triều Minh Mệnh” của Tiến sĩ Hoàng Lương, Viện Lịch sử quân sự và "Truyền đơn cách mạng ở Việt Nam từ năm 1930 đến năm 1945" của Tiến sĩ Trương Thị Phương, Viện Sử học, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam.
Ba giải Ba thuộc về các luận án: "Đảng lãnh đạo xây dựng lực lượng dân quân tự vệ từ năm 2001 đến năm 2015" của Tiến sĩ Phạm Thanh Tùng (Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng); “Quá trình phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin ở Việt Nam từ năm 1993 đến năm 2020” của Tiến sĩ Bùi Thị Bích Thuận (Trường Đại học Công đoàn) và "Di tích đền miếu liên quan đến vương triều Trần ở Đông Triều (Quảng Ninh)" của Tiến sĩ Kiều Đinh Sơn (Trường Đại học Hạ Long)./.