Làng trầu Vị Thủy lắng động hồn quê
 |
| Bà Phan Thị Sáng một chủ vườn trầu ở ấp 7 (xã Vị Thủy, huyện Vị Thủy, Hậu Giang), xếp lại thành ốp giao cho thương lái. Ảnh: Phương Nghi. |
Cách trung tâm thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang khoảng 10km là đến ấp 5 xã Vị Thủy (huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang) đâu đâu cũng thấy những nọc trầu được xếp thành hàng, tạo nên những vườn trầu xanh bát ngát. Mấy mươi năm qua, làng trầu vẫn âm thầm giúp bà con vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống và góp phần bảo tồn nét đẹp văn hóa truyền thống miền Tây Nam bộ giữa thời hiện đại...
Làng trầu Vị Thủy (xã Vị Thủy, huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang) đã nổi tiếng từ lâu đời, hiện có trên 230 hộ trồng trầu với diện tích trên 32,5ha, tập trung nhiều nhất ở ấp 5 và ấp 7. Người trồng nhiều nhất vài ngàn nọc trầu, ít nhất cũng vài trăm nọc, xen với vườn cây ăn trái. Có dịp đến vườn trầu Vị Thủy với hàng trăm, hàng ngàn nọc trầu thẳng băng, lá xanh mơn mởn phảng phất chút vàng óng ả trông thật đẹp mắt, mướt mát làm say mê vãng khách.
Bà Cao Thị Năm (81 tuổi), ở ấp 5 (xã Vị Thủy, huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang) một trong những người trồng trầu lâu năm ở Vị Thủy cho biết: “Khi bà còn nhỏ, nhà đã có sẵn vườn trầu. Đến đời bà cho tới con cháu sau này cũng đều trồng trầu. Trầu Vị Thủy là trầu vàng, hương vị cay nồng được nhiều người ưa thích. Sau 3 - 4 tháng xuống giống, dây trầu sẽ bắt đầu cho lá, cứ mười ngày hái một lần. Thông thường, thương lái đến tận nhà thu mua trầu chở đi các nơi giao lại cho bạn hàng ở các tỉnh.
“Với giá trầu hiện nay thương lái thu mua giá 3.500 – 4.000 đồng/ốp (40 lá). Đặc biệt, trong dịp tết, giá trầu lên đến 15.000 – 20.000 đồng/ốp, người dân phấn khởi lắm, vì vậy làng trầu ở đây vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Trồng trầu không những có thu nhập ổn định mà gia đình xem cây trầu như loại cây truyền thống của gia đình mình, cứ thế gia đình trồng hết đời này sang đời khác” – bà Năm nói.
Người trồng trầu thường thu hoạch trầu vào lúc sáng sớm. Khi đến lứa hái, thợ hái trầu sẽ lựa những lá trầu bóng mượt, vừa chín tới vàng óng, số lá còn lại sẽ hái đợt tiếp theo. Trồng trầu phải làm giàn để hái lá trên cao, khi ngọn vượt khỏi giàn thì cắt bỏ… Nói đến cách trồng, bà Phan Thị Sáng một chủ vườn trầu ở ấp 7 (xã Vị Thủy, huyện Vị Thủy, Hậu Giang), kể: Cứ thấy đọt trầu nào mập mạp, mạnh khỏe thì kéo vùi xuống lớp đất xốp của luống trầu. Một thời gian ngắn thấy dây trầu bén rễ thì chiết ra đem ốp vào nọc trầu bằng cây tràm, vì vỏ tràm bám rất chắc vào thân cây tạo điều kiện cho rễ dây trầu bám và phát triển tốt. Trầu dễ trồng, lên rất nhanh và nhẹ công chăm sóc. Do là loại cho lá nên nếu đủ phân, nước, trầu sẽ cho thu hoạch sau 3 – 4 tháng. Đặc biệt trầu chỉ ưa các loại phân xanh (hữu cơ) có nguồn gốc tự nhiên, chứ không thích hợp các loại phân hóa học.
“Muốn có được một ốp trầu (40 lá), người trồng phải trải qua nhiều công đoạn: mua hom giống, chọn cây làm nọc, khai mương, đơm gốc, tưới nước, hái trầu rồi xếp lại thành ốp gọi là liễn trầu tức xếp những lá trầu thành chục (chục có khi 10, có khi 16 hoặc 20…), sau đó xếp thành trăm rồi thành thiên trước khi giao cho thương lái” – bà Sáng nói.
Làng trầu nét đẹp văn hóa truyền thống
 |
| Bà Cao Thị Năm (80 tuổi), ở ấp 5 (xã Vị Thủy, huyện Vị Thủy – Hậu Giang) một trong những người trồng trầu lâu năm ở Vị Thủy đang hái trầu vào lúc sáng sớm. Ảnh: Phương Nghi. |
Để giữ gìn, phát triển làng trầu nét đẹp văn hóa truyền thống đặc trưng, năm 2020 HTX trầu vàng được thành lập, đồng thời trong năm 2020 tỉnh Hậu Giang công nhận làng trồng trầu ở ấp 5, ấp 7, xã Vị Thuỷ, huyện Vị Thủy đạt chuẩn làng nghề truyền thống của tỉnh.
Ông Nguyễn Văn Đời, Giám đốc HTX Trầu Vàng (ấp 5, xã Vị Thủy) cho biết: Tuy có truyền thống lâu đời nhưng trầu phát triển mạnh từ khoảng 20 năm trở lại đây. Tuy lá trầu trải qua nhiều giai đoạn thăng, trầm nhưng người dân nơi này vẫn quyết tâm bám giữ. Nhiều hộ dân có của ăn của để, tích góp mua được đất đai, xây dựng nhà cửa khang trang, con cái ăn học thành tài cũng nhờ vào cây trầu. Nhờ vậy, bà con ấp 5 chúng tôi vẫn quyết giữ cây trầu dù có khó khăn, vì vườn trầu trước sân, sau sân nhà đã là hình ảnh quen thuộc đối với người dân xứ này rồi, không thể thiếu được.
“Ngoài việc cải thiện đời sống của người dân, cây trầu còn góp phần đáng kể tạo việc làm cho lao động địa phương. Trung bình để chăm sóc 1 ha trầu, đòi hỏi 3 – 5 lao động làm việc liên tục để tưới nước, bón phân, cắt cành... Khi thu hoạch khoảng cần 15 người hái trầu và sắp xếp lá trầu trước khi đem đi tiêu thụ” – ông Đời chia sẻ.
Anh Nguyễn Văn Kính, Chủ tịch UBND xã Vị Thủy cho biết: Những ai có dịp đi ngang qua làng trầu Vị Thủy, nhìn thấy những giàn trầu óng mượt đều muốn vào chiêm ngưỡng, thưởng ngoạn. Ai nấy đều trầm trồ khen vẻ đẹp làng quê Vị Thủy. Với lợi thế này, Vị Thủy đã lập kế hoạch liên kết với các công ty du lịch để quảng bá, thu hút du khách, qua đó giúp nông dân ở đây phát triển kinh tế. Ngoài để ăn, dùng cúng trong các dịp lễ, trầu cũng là một loại dược liệu được nghiên cứu chiết xuất tinh dầu ứng dụng trong sản xuất dược phẩm và mỹ phẩm.
“Ngày nay, còn rất ít người ăn trầu, nên hình ảnh cây cau, dây trầu đã dần dần mờ phai. Nhưng tại làng trầu Vị Thủy, vẫn còn đó những vườn trầu vàng ươm, mướt mát làm say mê vãng khách” – ông Kính nói./.