Người Ê Đê với văn hoá kết nghĩa anh em
Theo truyền thống của đồng bào Ê Đê, lễ kết nghĩa anh em trên tinh thần hoàn toàn tự nguyện, không vụ lợi. Trước khi tổ chức lễ kết nghĩa, chủ nhà chuẩn bị 10 ché rượu cần, 1 con heo thiến, 2 con gà, gạo, nếp và các gia vị. Người được kết nghĩa phải có mặt trước 5h sáng chứng kiến chủ nhà mổ heo, chuẩn bị các lễ vật, buộc ché rượu cần, gùi nước, chặt lá chuối...
Khi người được kết nghĩa chưa có mặt, thì chủ nhà không được làm bất cứ việc gì. Sau khi đã kết nghĩa, điều kiêng kị nhất trong nghi lễ kết nghĩa anh em, là mọi người không được cãi nhau, xích mích, quậy phá. Nếu người nào vi phạm sẽ bị phạt 2 - 3 con heo hoặc 1 con trâu hay 1 con bò.
 |
| Lễ kết nghĩa anh em – nét đẹp văn hoá của người Ê Đê. |
Trong căn nhà truyền thống của người Ê Đê, khi mọi người đã quây quần đông đủ. Tiếng cồng chiêng vang lên báo hiệu nghi lễ bắt đầu, mọi người ổn định chỗ ngồi theo phong tục, phụ nữ được ưu tiên ngồi bên phía Nam của căn nhà, còn đàn ông ngồi bên phía Bắc, không khí buổi lễ diễn ra thật thiêng liêng, ấm áp. Người được kết nghĩa ngồi bên mâm cơm cúng và các lễ vật để thầy cúng tiến hành nghi lễ.
 |
| Thầy cúng thực hiện nghi thức lễ trong lễ kết nghĩa anh em của người Ê Đê. |
Mở đầu nghi lễ, thầy cúng khấn bẩm báo, mời các vị thần linh, ông bà tổ tiên về chứng giám cho lễ kết nghĩa. Tiếp theo, thầy cúng báo cho các thần trời, thần đất, kể từ buổi lễ này hai người kết nghĩa sẽ thành một dòng máu, như anh em ruột thịt, sống chết có nhau, sướng khổ cùng nhau, thương yêu, giúp đỡ nhau lúc khó khăn, bảo ban nhau làm ăn, xây dựng buôn làng ấm no và bảo vệ nhau đến đời con cháu mai sau. Nếu người nào rắp tâm làm hại người còn lại thì thần trời, thần đất sẽ trừng phạt.
Kết thúc nghi thức cúng, thầy cúng sẽ mời người được kết nghĩa thưởng thức các món ăn trong mâm cơm cúng mà chủ nhà đã chuẩn bị. Sau đó, người được kết nghĩa lần lượt cầm cần uống rượu từ ché rượu cần.
Nhiều ý nghĩa nhân văn, kết nối cộng đồng
Nghi lễ kết nghĩa anh em của người Ê Đê có ý nghĩa nhân văn, mang tính giáo dục cộng đồng. Kết nghĩa nhằm mục đích làm cho hai người lạ kết thành đôi bạn thân thiết, tình cảm gắn kết đến đời con, đời cháu. Để nghi lễ kết nghĩa anh em được diễn ra thuận lợi, đúng phong tục, phải chuẩn bị kỹ lưỡng và không được phép để xảy ra sai sót nào. Đặc biệt, trong quá trình thực hiện nghi lễ kết nghĩa, mọi người không được phép nói tục và không được làm những gì mà chưa được chủ lễ cho phép.
 |
| Nghi lễ kết thúc, dân bản cùng nhau ăn mừng, hát ca. |
Theo truyền thống của người Ê Đê, không phải ai cũng có thể kết nghĩa với nhau, mà chỉ những người trong cùng một dòng họ mới được làm nghi lễ kết nghĩa anh em. Sau lễ kết nghĩa, hai gia đình kết nghĩa trở thành một nhà, tương trợ giúp đỡ trong trong khó khăn, hoạn nạn trong cuộc sống. Trong lễ kết nghĩa anh em của người Ê Đê, không thể thiếu nghi thức trao vòng đồng cho người được kết nghĩa. Người Ê Đê quan niệm, vòng đồng tượng trưng cho sự gắn kết bền vững. Sau lễ cúng, người được kết nghĩa sẽ được các thành viên, người thân họ hàng trong gia đình chủ nhà lần lượt đến trao tặng vòng đồng. Sau đó, các thành viên hai bên gia đình kết nghĩa, các vị khách và dân làng, hàng xóm lần lượt thưởng thức rượu cần.