 |
| Tố Hữu và tập thơ "Từ ấy" (Ảnh tư liệu). |
Lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam
Tố Hữu tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, bí danh là Lành, sinh ngày 4/10/1920 ở thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, nhưng quê hương của ông ở làng Phù Lai (nay là thôn Tân Xuân Lai), xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền (Thừa Thiên - Huế). Mặc dù được sinh ra ở Hội An nhưng Thừa Thiên - Huế lại là quê hương, là nơi khơi nguồn, bồi đắp lý tưởng và bầu nhiệt huyết cách mạng, tâm hồn thơ ca của Tố Hữu. Đây cũng là nơi đã chứng kiến những bước trưởng thành trong sự nghiệp cách mạng và sự nghiệp thơ ca của Tố Hữu.
Sinh ra trong một gia đình nhà Nho nghèo, hiếu học, có truyền thống yêu nước, với sự dìu dắt, chỉ bảo của người cha nên khi vừa tròn 4 tuổi, Tố Hữu đã biết chữ quốc ngữ, lên 6 tuổi, ông được đến trường học lớp nhất. Tố Hữu học hai năm đầu tiểu học ở Hội An, đến năm 1929, ông theo gia đình ra Huế. Năm 13 tuổi, Tố Hữu vào học tập tại Trường Quốc học Huế. Tại mái trường này, ông đã tiếp cận được tư tưởng của Các Mác, V.I. Lênin và Hồ Chí Minh... Đặc biệt, với sự dìu dắt của các đồng chí Lê Duẩn, Hải Triều (Nguyễn Khoa Văn), Nguyễn Chí Diểu, Phan Đăng Lưu… Tố Hữu đã sớm giác ngộ cách mạng.
Năm 1936, Tố Hữu tham gia Đoàn Thanh niên Cộng sản, được bầu làm Bí thư Đoàn Thanh niên Dân chủ Huế và trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương khi mới 17 tuổi. Tháng 4/1939, đồng chí Tố Hữu bị địch bắt, tra tấn dã man và đày đi nhiều nhà lao, như: Lao Bảo, Buôn Ma Thuột, Quy Nhơn, ngục Đắk Lay (Kon Tum)… Tuy nhiên, ngục tù của thực dân đã không khuất phục được ý chí cách mạng và niềm tin tất thắng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc của người chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi Tố Hữu. Trong lao tù, Tố Hữu vẫn làm thơ động viên tinh thần các chiến sĩ cộng sản. Mỗi bài thơ của Tố Hữu như một tiếng kèn thôi thúc, như lời mách bảo, nung nấu ý chí, cuốn hút lớp lớp thanh niên đi theo cách mạng, để giành lại độc lập tự do, tương lai tươi sáng cho dân tộc.
Tháng 3/1942, Tố Hữu vượt ngục về Thanh Hóa hoạt động, được Trung ương phái vào tổ chức Ủy ban khởi nghĩa các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế và được phân công tham gia tổ chức Xứ ủy lâm thời Trung Bộ, giữ chức Phó Bí thư Xứ ủy. Những năm tháng gian khó của cách mạng, đồng chí Tố Hữu đã cùng với đồng chí, đồng bào xây dựng và phát triển phong trào cách mạng ở miền Trung. Ngày 17/8/1945, theo sự chỉ đạo của Trung ương, đồng chí đến Huế cùng các đồng chí Hồ Tùng Mậu, Nguyễn Duy Trinh thành lập Ủy ban khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Thừa Thiên - Huế và chuẩn bị mọi mặt để giành chính quyền ở đây.
Với tư cách là Chủ tịch Ủy ban khởi nghĩa của tỉnh Thừa Thiên- Huế, đồng chí đã cùng với Tỉnh ủy trực tiếp chỉ đạo khởi nghĩa giành chính quyền thành công ở Huế - kinh đô của chế độ phong kiến nhà Nguyễn, đầu não của chính quyền bù nhìn cả nước, là nơi đóng quân và bộ máy tối cao của cố vấn Nhật. Đồng thời, lãnh đạo củng cố, bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ khi mới được thành lập.
Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, đất nước ta lại bước vào hai cuộc kháng chiến trường kỳ để bảo vệ nền độc lập dân tộc và thống nhất nước nhà. Với tư cách là nhà lãnh đạo, nhà tư tưởng, văn hóa, nhà thơ, đồng chí đã có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp cách mạng đầy gian khổ, anh dũng và vẻ vang của dân tộc.
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Tố Hữu luôn có mặt ở tiền tuyến như một chiến sĩ xung phong, nhiều lần tham gia chiến đấu trong chiến dịch Tây Bắc. Khi đế quốc Mỹ mở cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam, đồng chí Tố Hữu đã không quản ngại gian lao, nguy hiểm, xung phong vào chiến trường miền Nam, đi dọc theo tuyến đường Trường Sơn để viết nên những câu thơ hùng tráng, có sức lay động mạnh mẽ lòng người, góp phần thổi bùng lên ngọn lửa anh hùng cách mạng của bao lớp thanh niên thế hệ Hồ Chí Minh “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước. Mà lòng phơi phới dậy tương lai”.
Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng sôi nổi của mình, Tố Hữu đã được Đảng, Nhà nước và nhân dân tin tưởng giao phó giữ nhiều vị trí lãnh đạo quan trọng. Trong đó, từ tháng 3/1982 – tháng 6/1986, đồng chí Tố Hữu là Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Bộ trưởng.
Nhà thơ lớn của dân tộc
Ở Tố Hữu có sự hài hòa giữa cuộc đời cách mạng và cuộc đời thơ. Ông là nhà thơ lớn có công khai sáng và dẫn dắt nền văn học cách mạng Việt Nam. Thơ Tố Hữu là thơ mới, hiện đại, sâu sắc, tập trung chuyển tải những tình cảm lớn của nhân dân trong suốt hành trình lịch sử của Đảng và của dân tộc Việt Nam.
Với quan niệm “Dùng ngòi bút làm đòn xoay chế độ, mỗi vần thơ bom đạn phá cường quyền” không chỉ có cuộc đời hoạt động cách mạng sôi nổi, với tài năng và tâm huyết, Tố Hữu còn là nhà thơ lớn của dân tộc.Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Tố Hữu luôn dùng thơ ca như một vũ khí, cổ vũ, động viên nhân dân tham gia kháng chiến chống lại kẻ thù.
“Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước.
Mà lòng phơi phới dậy tương lai”.
Chính vì vậy nhắc đến thơ Tố Hữu là nhắc tới thơ cách mạng, nhà thơ của của nhân dân. Thơ Tố Hữu mang tính thời sự rất cao, thơ ông gắn liền với từng biến động của đất nước, phản ánh kịp thời những sự kiện chính trị trọng đại của dân tộc.
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lý chói qua tim”
Thơ Tố Hữu hội tụ tinh túy nhất của thể thơ truyền thống lục bát, ông sử dụng nhuần nhuyễn các câu ca dao, câu vè vào những bài thơ mang nặng tính sử thi. Hình ảnh trong thơ của ông cũng rất mộc mạc, gần gũi và chân thực. Mặc dù là một chiến sĩ Cộng Sản, sáng tác thơ để phục vụ cách mạng, nhưng cảm hứng lãng mạn, nhẹ nhàng giúp thơ của ông không bị khô khan, cứng nhắc mà truyền cảm hơn, dễ đi vào lòng công chúng hơn.
"Ta về mình có nhớ ta
Ta về ta nhớ những hoa cùng người…"
Là nhà thơ cách mạng, nhà thơ của nhân dân nên hầu hết sáng tác của ông đều phục vụ cho cách mạng, cho đất nước và cho nhân dân. Như ông từng khẳng định trong bài thơ “Bài ca mùa xuân 1961” của mình:
"Chào xuân đẹp! Có gì vui đấy
Hỡi em yêu? Mà má em đỏ dậy
Như buổi đầu hò hẹn, say mê
Anh nắm tay em, sôi nổi, vụng về
Mà nói vậy: “Trái tim anh đó
Rất chân thật chia ba phần tươi đỏ:
Anh dành riêng cho Đảng phần nhiều
Phần cho thơ, và phần để em yêu…”
Trong suốt chặng đường hoạt động cách mạng sôi nổi, Tố Hữu không chỉ là nhà lãnh đạo cách mạng có nhiều công lao, thành tích to lớn mà ông còn để lại một sự nghiệp thơ ca đồ sộ, đáng ngưỡng mộ. Một nhà thơ cách mạng, một nhà tư tưởng lớn của dân tộc. Với những đóng góp to lớn, Tố Hữu đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng, Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học - nghệ thuật cùng nhiều Huân chương, Huy chương và phần thưởng cao quý khác.