Khách tham quan Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát. (Ảnh: K.V)
Trước đó, Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) đã có bước rà soát, thẩm định và thống nhất việc sáp nhập Khu rừng Văn hóa - Lịch sử Chàng Riệc vào Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát. Theo đó, việc sáp nhập nói trên để nâng cao giá trị, quy mô, tầm ảnh hưởng của Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát trong nước và quốc tế trên các lĩnh vực bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển tài nguyên thiên nhiên, bảo tồn và phát huy các di tích văn hóa - lịch sử đặc biệt cấp quốc gia tại tỉnh Tây Ninh. Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi về mặt tổ chức, quản lý, cơ cấu lại ngành lâm nghiệp, thúc đẩy phát triển du lịch về nguồn, sinh thái và tập trung các nguồn lực về tài chính, con người để xây dựng và phát triển bền vững Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát.
Đồng thời, việc sáp nhập trên cũng là để ổn định và nâng cao đời sống của cộng đồng dân cư vùng nông thôn, biên giới, thông qua chương trình hỗ trợ cộng đồng sống ở vùng đệm của vườn quốc gia. Bên cạnh đó, việc sáp nhập nhằm thực hiện tái cơ cấu ngành lâm nghiệp, thống nhất về mặt quản lý rừng đặc dụng trên cùng một địa bàn huyện, nâng cao năng lực về công tác quản lý, bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học, tập trung các nguồn lực về nghiên cứu khoa học và vốn đầu tư, có điều kiện để bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn cho cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng bảo vệ rừng của hai khu rừng, nâng cao hiệu quả phòng cháy, chữa cháy rừng.
Đối với đặc điểm cả hai khu rừng cùng nằm trong huyện Tân Biên, khoảng cách ranh giới vị trí gần nhất của hai khu rừng chỉ khoảng từ 5 đến 8km, nên điều kiện về tự nhiên như địa hình, khí hậu, thời tiết, đất đai và tài nguyên rừng... khá tương đồng. Với những giá trị đặc biệt về tài nguyên thiên nhiên và các di tích lịch sử văn hoá của hai khu rừng, việc sáp nhập không chỉ nâng quy mô diện tích, mà còn nâng tầm ảnh hưởng trong nước và quốc tế của vườn quốc gia. Từ đó, việc thực hiện nhiệm vụ quản lý bảo vệ tài nguyên, phòng cháy chữa cháy rừng, bảo tồn đa dạng sinh học, nghiên cứu khoa học, tôn tạo, bảo tồn di tích lịch sử và phát triển du lịch sinh thái sẽ thuận lợi hơn.
Vườn Quốc gia Lò Gò - Xa Mát có tổng diện tích 19.210 ha, nằm trên địa bàn hành chính các xã Tân Bình, Hòa Hiệp, Thạnh Tây và Thạnh Bình thuộc huyện Tân Biên và Khu rừng Văn hóa - Lịch sử Chàng Riệc, có tổng diện tích 10.812 ha nằm trên địa bàn 2 xã Tân Lập và Thạnh Bắc cũng thuộc huyện Tân Biên.
Sau khi được sáp nhập, Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát có tổng diện tích 30.022 ha, trong đó vùng đệm của vườn là 23.500 ha, bao gồm các xã Tân Bình, Tân Lập, Hòa Hiệp, Thạnh Tây, Thạnh Bình và Thạnh Bắc thuộc huyện Tân Biên. Hai khu rừng sau khi được sáp nhập sẽ là khu bảo tồn mẫu chuẩn về hệ sinh thái rừng dày bán ẩm, đa dạng sinh học đặc trưng của vùng rừng chuyển tiếp giữa Tây Nguyên, miền Đông Nam bộ và Đồng bằng sông Cửu Long, góp phần bảo tồn và tôn tạo các di tích lịch sử cấp quốc gia; gia tăng độ che phủ của rừng, phát huy các giá trị và tiềm năng của khu rừng về đa dạng sinh học, cảnh quan môi trường, nghiên cứu khoa học, tham quan du lịch các di tích lịch sử - văn hóa quốc gia đã được Nhà nước xếp hạng.
Được biết, Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát được thành lập theo Quyết định số 91 (ngày 12/7/2002) của Thủ tướng Chính phủ. Vườn nằm trên địa phận 4 xã: Tân Lập, Tân Bình, Hoà Hiệp, Thạnh Tây thuộc huyện Tân Biên. Chức năng, nhiệm vụ của Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát là bảo tồn mẫu chuẩn về hệ sinh thái rừng dày bán ẩm, sự đa dạng sinh học đặc trưng của vùng rừng chuyển tiếp giữa Tây Nguyên, miền Đông Nam bộ và đồng bằng sông Cửu Long; là khu rừng tiêu biểu ở Việt Nam có hệ sinh thái này; tiếp tục điều tra, phát hiện, bổ sung và bảo tồn các loài động, thực vật đặc hữu quý hiếm trong khu vực vườn quốc gia; góp phần bảo tồn và tôn tạo các di tích lịch sử văn hoá như: Căn cứ Chính phủ Cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam, Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam, Thông tấn xã Giải phóng, Đài Phát thanh Giải phóng, Hãng phim Giải phóng, Nhà in Trần Phú... trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
Khu rừng Văn hóa - Lịch sử Chàng Riệc được thành lập theo Quyết định số 12 (ngày 14/1/2002) của Thủ tướng Chính phủ, nằm trên 3 xã Tân Lập, Thạnh Bắc và xã Thạnh Bình cũng thuộc huyện Tân Biên. Tổng diện tích là 10.811,2 ha. Khu rừng Văn hóa - Lịch sử Chàng Riệc có chức năng bảo tồn và phát triển tài nguyên rừng để phát huy các giá trị và tiềm năng về đa dạng sinh học, cảnh quan môi trường; góp phần tôn tạo các di tích lịch sử quốc gia như Căn cứ Trung ương Cục miền Nam, Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam, Ban An ninh Trung ương Cục miền Nam. Trong đó, Căn cứ Trung ương Cục miền Nam được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt theo Quyết định 548 ngày 10/5/2012 của Thủ tướng Chính phủ./.