Sự đồng thuận, ủng hộ của cấp ủy
Xã Quang Trung cách trung tâm huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn khoảng 20 km. Toàn xã có 11 thôn, bản. Dân tộc Nùng chiếm 90% dân số, gồm 17 dòng họ lớn: Hứa, Hoàng, Lưu, Phùng, Lương, Triệu, Lăng, Lộc, Lê, Lâm, Vy, Phương, Nông, Lý, Chu, Hà, Đàm.
Đồng chí Hoàng Văn Chức - Bí thư Đảng ủy xã Quang Trung cho biết, Ban Thường vụ, Ban Chấp hành Đảng ủy xã luôn thống nhất quan điểm: “dòng họ đoàn kết là cơ sở để thực hiện tốt chính sách đại đoàn kết toàn dân tộc; góp phần tuyên truyền, vận động, thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội, xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã”.
Nếu các dòng họ thành lập được Ban quản lý tự quản thì đây chính là cầu nối đưa chủ trương, đường lối lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể đến với nhân dân; là trọng tài giải quyết các mâu thuẫn, xích mích, tranh chấp như: phân chia tài sản, mâu thuẫn giữa mẹ chồng với con dâu, mâu thuẫn vợ chồng, tranh chấp đất ruộng, đất rừng trong dòng họ; là “sứ giả” các công việc đối ngoại của dòng họ với xã hội…
Đặc biệt, để thoát khỏi thuộc diện đặc biệt khó khăn, bên cạnh sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, của tỉnh, của huyện thì nhân dân các dân tộc xã Quang Trung cũng cần phát huy sức mạnh nội lực để tham gia tích cực vào quá trình này.
 |
Bà con dòng họ Hứa tham gia đóng góp ngày công làm tuyến đường Quang Trung - Hồng Phong
(Ảnh: Báo Lạng Sơn) |
Từ xác định như vậy, Đảng ủy xã đã ban hành nghị quyết chuyên đề để lãnh đạo triển khai đồng bộ từ chi bộ thôn, bản đến các dòng họ, coi đây là một nhiệm vụ trọng tâm hằng năm; đồng thời họp bàn rất kỹ về công tác xây dựng quy chế và thành lập Ban quản lý tự quản trong các dòng họ.
Dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền từ xã xuống thôn, bản, các hộ gia đình trong họ tổ chức họp bàn, thống nhất suy tôn những người trong họ để thành lập Ban quản lý tự quản dòng họ. Hiện nay, xã Quang Trung đã thành lập được 7 Ban tự quản dòng họ. Thành phần Ban tự quản là những người cao tuổi, trưởng dòng họ, cán bộ đã nghỉ hưu, cán bộ đang tham gia công tác xã hội… Họ là những có uy tín trong dòng họ, có kiến thức, am hiểu luật pháp và xã hội...
Sức mạnh của dòng họ
Sau khi thành lập, mỗi dòng họ đều xây dựng Quy chế hoạt động. Quy chế quy định phạm vi, nội dung hoạt động của Ban quản lý tự quản dòng họ; trách nhiệm của mỗi hộ gia đình trong việc hỗ trợ, giúp đỡ nhau trong cuộc sống hàng ngày khi có việc cưới, việc tang; các hủ tục lạc hậu cần bài trừ; chính sách khuyến học; trách nhiệm động viên nhau hòa thuận, đoàn kết, chấp hành tốt các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các quy định của địa phương, hương ước, quy ước của thôn bản…
Ông Hứa Quang Ba - Trưởng dòng họ Hứa cho biết, từ khi thành lập Ban quản lý tự quản dòng họ, xích mích giữa các hộ dân cơ bản được nắm bắt kịp thời, xử lý có tình, có lý nên hóa giải mâu thuẫn ngay khi mới manh nha. Trường hợp hòa giải không thành trong dòng họ mới chuyển đến thôn, xã xem xét giải quyết.
Thông qua Ban tự quản dòng họ và người có uy tín, 3 dòng họ: Hứa, Lưu, Hoàng đã giải quyết 31/31 vụ, việc mâu thuẫn về hôn nhân gia đình, tranh chấp đất đai; không có vụ việc nào phải chuyển qua tổ hòa giải của thôn. Nhờ làm tốt ngay từ đầu việc hòa giải giữa các hộ gia đình trong dòng họ đã giúp ngăn chặn kịp thời, hạn chế các vấn đề phát sinh về an ninh trật tự tại thôn bản; thắt chặt hơn tình đoàn kết trong họ, trong cộng đồng.
Không những vậy, từ khi sinh hoạt chung trong dòng họ, nhiều hộ gia đình còn hỗ trợ, giúp nhau phát triển kinh tế thông qua các hình thức như: cho nhau vay vốn không lấy lãi; cho những hộ ít ruộng mượn đất canh tác, mượn sức kéo trong nông nghiệp... Những việc làm tốt đẹp đó đã góp phần tăng thu nhập, ổn định cuộc sống của các hộ dân trong họ.
Ngoài việc tuyên truyền, vận động củng cố, tăng cường tình đoàn kết giúp nhau trong họ, đại diện Ban tự quản các dòng họ còn tích cực tham gia các cuộc họp của xã khi được mời và đóng góp ý kiến xây dựng. Sau đó, tuyên truyền, vận động trong dòng họ hiến đất, ngày công lao động, đóng góp vật chất và tinh thần để góp phần thực hiện các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Đồng chí Hoàng Văn Chức - Bí thư Đảng ủy xã Quang Trung dẫn chứng, nhờ Ban tự quản dòng họ vận động nên các hộ dân dọc tuyến đường Quang Trung - Hồng Phong đã hiến hơn 10 nghìn m2 đất, đồng thời thực hiện tốt công tác đền bù giải phóng mặt bằng, tạo điều kiện cho nhà thầu triển khai thi công đúng tiến độ tuyến đường dài hơn 13 km.
Hay trong năm 2017, người có uy tín phối hợp với các dòng họ tự quản 02 thôn Nà Tồng, Nà Trang và đại diện Ban tự quản dòng họ Lưu thôn Bản Quần, Bản Chang đã vận động nhân dân tự xã hội hóa trên 1 tỷ đồng kéo điện lưới.
Hưởng ứng phong trào xây dựng nông thôn mới, dòng họ Hứa tại thôn Nà Cao đã vận động nhân dân đóng góp trên 200 ngày công lao động và 25 triệu đồng để hoàn thành xong tuyến đường bê tông nội thôn dài 120 m, rộng 3 m, dầy 18cm.
Dòng họ Hoàng ở thôn Bản Quần đã vận động 02 gia đình trong họ hiến đất để có mặt bằng xây dựng trường tiểu học với diện tích 1.500 m2. Cũng tại thôn Bản Quần và Bản Chang, các dòng họ đã vận động, thành lập được 01 hợp tác xã trồng rừng, với 14 hội viên tham gia; 01 hợp tác xã vườn ươm cây giống với 07 thành viên.
Cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc
Tại xã Quang Trung, Đảng ủy xã đã chỉ đạo Mặt trận Tổ quốc và các hội đoàn thể thường xuyên tuyên truyền các chủ trương, chính sách mới, nhất là chính sách hỗ trợ đối với hộ nghèo, vùng đặc biệt khó khăn đến các hộ dân. Cung cấp thông tin về các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của xã, thôn để các dòng họ nắm, động viên nhân dân chung sức thực hiện tốt các chỉ tiêu đã đề ra.
Mặt trận Tổ quốc và các hội đoàn thể còn gắn bó mật thiết với các dòng họ cùng sửa đổi, bổ sung các tiêu chí trong hương ước, quy ước của dòng họ sao cho phù hợp với phong tục tập quán của địa phương và quy định của pháp luật.
Thực hiện Nghị quyết của Đảng ủy, hằng năm, UBND xã đều tổ chức hội nghị sơ kết, tổng kết công tác tự quản của các dòng họ để đánh giá kết quả, biểu dương, động viên những gia đình tiêu biểu trong thực hiện các phong trào:“ Ông, bà mẫu mực con, cháu hiếu thảo”, “Gia đình làm kinh tế giỏi”, “Gia đình thành đạt”, tạo cơ hội cho các dòng họ trao đổi, học tập nhân rộng trong dòng họ mình.
Tại các hội nghị đó, lãnh đạo xã cũng chỉ ra những mặt còn hạn chế cần khắc phục; những nội dung cần bổ sung trong quy chế dòng họ nhằm phát huy tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái, giúp nhau trong cuộc sống hàng ngày từ cộng đồng thôn bản, góp phần cùng chi bộ, đảng bộ cơ sở thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh đã đề ra.
Đồng chí Lương Trương Đạt - Bí thư Huyện ủy Bình Gia nhận xét, đối với các địa phương vùng dân tộc thiểu số, miền núi, vai trò của dòng họ càng cần được đề cao. Đồng bào các dân tộc trong cùng một dòng họ thường sinh sống tập trung trên một địa bàn. Vì thế, dòng họ sẽ là hạt nhân thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư” và phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” ngay từ thôn, bản.
Hơn nữa, với đồng bào dân tộc thiểu số, tiếng nói của trưởng dòng họ, người có uy tín rất quan trọng, có ý nghĩa quyết định. Trong thời điểm các cấp, các ngành đang ra sức đưa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi vào cuộc sống thì phát huy vai trò dòng họ chính là phát huy sức mạnh nội sinh trong nhân dân nhằm góp phần thực hiện thắng lợi đường lối công tác dân tộc của Đảng, động viên nhân dân chung sức, chung lòng xây dựng bản làng ngày càng tiến bộ, văn minh./.