Việt Nam nằm trong khu vực chịu tác động của bão và áp thấp nhiệt đới Tây Bắc – Thái Bình Dương, với bão cực đại di chuyển dần từ bắc xuống Nam. Và mùa bão thường bắt đầu vào khoảng tháng 5 – tháng 6 ở miền Bắc và tháng 9 – tháng 12 ở miền Trung. Trung bình, mỗi năm có khoảng từ 4 – 6 cơn bão và áp suất nhiệt đới vào bờ biển nước ta. Và chính vì thế, Việt Nam chịu ảnh hưởng rất nhiều từ những đợt áp thấp nhiệt đới này: gây lũ lụt, mưa lớn, dông,… Trong 2020, Việt Nam đã có rất nhiều đợt áp thấp nhiệt đới mạnh thành bão đổ bộ vào miền Trung gây nên thiệt hại nặng nề, khiến cho cuộc sống của người dân trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
 |
| Áp thấp nhiệt đới trên biển Đông. (ảnh minh họa) |
Áp thấp nhiệt đới là gì?
Áp thấp nhiệt đới là tên gọi một hiện tượng thời tiết phức hợp diễn ra trên diện rộng trên biển hoặc đất liền khi có hiện tượng gió xoáy tập trung quanh một vùng áp thấp nhưng chưa đủ mạnh để gọi là bão nhiệt đới.
Đặc điểm của áp thấp nhiệt đới
Áp thấp nhiệt đới được xem là một vùng xoáy, có đường kính lên tới hàng trăm kilomet, được hình thành chủ yếu trên những vùng có khí hậu nóng như biển nhiệt đới. Áp suất khí quyển trong bão sẽ thấp hơn nhiều so với những vùng xung quanh (dưới 1000mb).
Khi áp thấp nhiệt đới đủ mạnh với gió và hơi nước sẽ hình thành nên bão nhiệt đới. Bão nhiệt đới (tropical storm) khi vào đất liền sẽ gây ra lũ lụt, mưa dông và nhiều tác hại đối với cuộc sống của người dân.
Và nhiều người thường nhầm lẫn giữa áp suất nhiệt đới và bão nhiệt đới bởi đặc điểm của chúng khi vào đất liền. Tuy nhiên, áp thấp nhiệt đới thường nhẹ hơn, gió xoáy từ cấp 6 đến cấp 7 hay khoảng 63km/h. Còn bão nhiệt đới sẽ từ cấp 8 đến cấp 13 hay gió mạnh từ 64km/h. Tuy nhiên, không phải áp thấp nhiệt đới nào cũng tạo thành bão, có những áp thấp nhiệt đới sẽ suy yếu, tan dần và tạo nên những cơn mưa dông nhẹ.
Nguyên nhân hình thành áp thấp nhiệt đới
Nguyên nhân để hình thành nên áp thấp nhiệt đới bao gồm các điều kiện trên bề mặt khí quyển như: khí áp, nhiệt độ, hơi nước, gió,… Chính vì thế, áp thấp nhiệt đới thường xuất hiện ở những vùng khí hậu nóng, đại dương hay trên biển nhiệt đới.
Khi một vùng không khí nóng lên, các vùng lân cận khí áp sẽ giảm dẫn đến sự hút gió từ các phía có khí áp cao hơn và thăng động (tạo ra hơi nước). Do ảnh hưởng của lực Coriolis - lực lệch hướng do Trái đất tự quay khiến cho hướng gió hút vào tâm áp thấp tạo thành gió xoáy.
Ở bán cầu Bắc, hướng gió lệch về bên phải tạo nên xoáy nghịch nhiệt đới. Còn ở bán cầu Nam thì lực Coriolis làm hướng gió lệch sang bên trái so với hướng chuyển động hình thành xoáy thuận nhiệt đới. Và sự thay đổi hai hướng gió xoáy ngược chiều nhau ở hai bán cầu đã hình thành nên các nhiễu động điện khi ở các vùng khí hậu ôn đới, tạo nên áp thấp nhiệt đới.
 |
| Áp thấp nhiệt đới mạnh lên có thể gây thành bão |
Tác hại do áp thấp nhiệt đới gây ra
Gây thiệt hại về vật chất và con người
Việc mưa dông do áp thấp nhiệt đới gần bờ kéo đến sẽ làm hư hỏng nhà cửa, các đồ dùng điện tử trong nhà. Gia súc, gia cầm bị chết hay với những hộ gia đình gần biển thì có thể làm chìm tàu – nguồn thu nhập chính của người dân.
Áp thấp nhiệt đới với những cơn gió giật mạnh ở gần tâm bão kèm theo mưa lớn, lốc xoáy sẽ gây lũ lụt, thương vong về người. Đặc biệt, đối với những người dân sống trên biển, đi đánh bắt hải sản xa bờ khi gặp phải những cơn áp suất nhiệt đới này sẽ vô cùng nguy hiểm.
Ngoài ra, áp thấp nhiệt đới còn gây ra lũ, lụt kéo dài; là nguyên nhân của nhiều loại mầm bệnh do rác thải hay môi trường nước không đảm bảo gây ra. Chính vì thế, ảnh hưởng đế sức khỏe, thương vong về con người.
Gây ô nhiễm môi trường
Bên cạnh những thiệt hại về người và của, thì áp thấp nhiệt đới, bão còn khiến ô nhiễm môi trường. Việc lũ, lụt nước dâng lên cao sẽ kéo theo rác thải ngoài môi trường, xác động thực vật ngâm trong nước, khiến môi trường bị ảnh hưởng nặng nề.
Gây thiếu lương thực, nước sạch sinh hoạt
Những đợt áp thấp nhiệt đới trên biển Đông làm nước biển dâng lên khiến cho các nguồn nước ngọt bị ảnh hưởng. Bên cạnh đó, việc mưa lớn gây lũ lụt khiến cho người dân không thể đi lại, gây nên tình trạng thiếu hụt lương thực, thực phẩm.
Ảnh hưởng tới sản xuất nông nghiệp
Mưa dông do áp thấp nhiệt đới kéo dài sẽ khiến cho nước biển dâng lên, gây ngập lụt ven biển, làm nhiễm mặn đồng ruộng ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sản xuất nông nghiệp hay nuôi tôm, cua, cá.
 |
| Công tác di dời dân tới nơi an toàn tránh áp thấp nhiệt đới |
Cách phòng ngừa áp thấp nhiệt đới
Có thể nói, tình trạng áp thấp nhiệt đới hiện nay xảy ra phổ biến hơn bởi khí hậu thay đổi, sự ô nhiễm môi trường làm cho Trái Đất nóng lên gây nên biến đổi khí hậu. Chính vì thế, để hạn chế, phòng ngừa áp thấp nhiệt đới thì có thể thực hiện các phương án sau:
Thường xuyên cập nhật thông tin về đợt áp thấp
Khi có áp thấp nhiệt đới, việc cập nhật thông tin thường xuyên sẽ giúp nắm rõ về hướng di chuyển, sức gió, mưa lớn từ đó có những biện pháp phòng tránh hiệu quả nhất.
Đặc biệt, với người dân sinh sống ven biển, việc nắm rõ tình hình thời tiết để xác định có nên đi đánh bắt xa bờ hay không, hạn chế thiệt hại về người và tài sản.
Tích cực trồng rừng, phủ xanh Trái Đất
Hiện nay, tình trạng chặt phá rừng gây nên sói mòn, khiến cho môi trường đất, nước, không khí bị ô nhiễm nặng nề. Vì vậy, việc trồng rừng sẽ hạn chế được những cơn xoáy nhiệt đới, làm giảm đi sức mạnh của chúng, giảm thiệt hại cả về người và của..
Có thể nói, trồng rừng là một trong những việc lâu dài nhưng đem đến hiệu quả vô cùng thiết thực. Giúp cho môi trường sinh sống trở nên xanh, sạch và đẹp hơn.
Bảo vệ môi trường bằng cách sử dụng đồ có thể tái chế hoặc dễ dàng phân hủy
Để giảm thiểu những biến đổi khí hậu gây nên áp thấp nhiệt đới thì bạn có thể bảo vệ môi trường bằng cách hạn chế lượng rác thải thải ra bên ngoài. Hạn chế sử dụng túi nilon hay đồ nhựa, thay vào đó, nên sử dụng các loại túi giấy, ống hút giấy, những đồ dễ dàng tái chế hoặc phân hủy để giúp bảo vệ môi trường tốt hơn.
Xây dựng nhà cửa chắc chắn, kiên cố phòng khi có bão
Áp thấp nhiệt đới thường kèm theo gió giật, mưa dông khi ở gần tâm bão, vì thế, xây dựng cơ sở hạ tầng vững chắc, kiên cố, đảm bảo an toàn khi có bão là vô cùng cần thiết.
Đảm bảo an toàn bằng các phương án bổ sung
Khi có áp thấp nhiệt đới hình thành bão, thì nên chuẩn bị các thiết bị cứu hộ, dự trữ lương thực, nhu yếu phẩm, ngắt hết các nguồn điện trong nhà để đảm bảo an toàn. Ngoài ra, bạn cũng nên chuẩn bị các thiết bị điện tử để liên lạc với cứu hộ khi cần nguy cấp hoặc phải di tản đến những nơi an toàn./.